Op 8 februari 2025 vond de opening plaats van het herdenkingsjaar '85 Slag Om De Grebbeberg'. HaFo maakte hiervan een reportage. Hieronder een selectie, meer beeld vind je hier.

Rhenen herdenkt het komend jaar wat de Tweede Wereldoorlog heeft aangericht in de Rijnstad. Net als een groot deel van het land viert de stad de bevrijding van 1945. Maar dit jaar kijken de Rhenenaren ook naar 1940 toen daar de Slag om de Grebbeberg woedde.
Door Jaap Rademaker Bron Gelderlander

Met kransen en woorden trapte burgemeester Géran Kaai zaterdag het vierings- en herdenkingsjaar af op een bijzondere plek: het monument van de opvanggemeenten uit de Krimpenerwaard. Rhenen lag in 1940 in puin en moest volledig worden heropgebouwd. Inwoners werden in de nasleep van de Slag om de Grebbeberg geëvacueerd naar dorpen in met name de Krimpenerwaard.

Kaai verwees daarbij ook naar de vluchtelingen van vandaag de dag. ,,We zien hartverscheurende beelden op televisie. De angst zichtbaar in de ogen, hunkerend naar veiligheid. Ook hier in Rhenen weten we wat vluchten is, om noodgedwongen huis en haard achter te laten.”
Van januari tot en met juni houden Rhenen en de stichting Slag om de Grebbeberg elke maand activiteiten om stil te staan bij deze belangrijke periode in de geschiedenis van Rhenen. Met lezingen, theater, tentoonstellingen, herdenkingen, vieringen en concerten. Dit zijn vijf momenten om niet te missen.

​Helmen vol verhalen
Sinds januari is er in het gemeentehuis de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Dit project brengt verhalen van veteranen en hun thuisfront tot leven door middel van kunstwerken die zij samen met kunstenaars hebben gemaakt.
Amy van Son bracht veteranen en professionele kunstenaars samen voor haar project ‘Helmen Vol Verhalen’, dat al vanaf 2022 door het land reist. In Rhenen is werk te zien van negen kunstenaars, die zijn gevoed door de ervaringen van veteranen. Het persoonlijk missieverhaal van de jonge veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht.

Rhenenaren op de vlucht
De inwoners van Rhenen moesten twee keer hun stad verlaten in de oorlog: in de meidagen van 1940 vanwege de Slag om de Grebbeberg en later in de oorlog toen Rhenen in de vuurlinie kwam te liggen. Vanaf 18 april tot het eind van het jaar is daar in het Stadsmuseum Rhenen een tentoonstelling aan gewijd met als titel ‘Op de vlucht'.
Met duizenden vertrokken de Rhenenaren op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek tijdens de Slag om de Grebbeberg. Ook de dieren van Ouwehands Dierenpark verlieten in kolonne de dierentuin op de vlucht voor het oorlogsgeweld. Voorwerpen, films, foto's en getuigenissen vertellen over die vlucht in het museum.

Lees verder op De Gelderlander. 

Rijnpost door Marco Diepeveen 
RHENEN Jonge veteranen die zijn gekoppeld aan kunstenaars, die hun indringende verhalen op missie en van het thuisfront in kunstwerken hebben verbeeld. Zo ontstond een wereldwijd uniek creatief project. Met als titel ‘Helmen Vol Verhalen’ en nu te zien in de hal van het Huis van de Gemeente in Rhenen. Tot en met 28 februari.

Initiatiefnemer van deze rondreizende tentoonstelling is Amy van Son (55), zelf veteraan bij de Koninklijke Marine. De Arnhemse diende op het fregat Hr.Ms. Van Kinsbergen en heeft bovendien een achtergrond in de humanistische geestelijke verzorging. ,,Daardoor spreek ik de taal van veteranen en win ik makkelijker hun vertrouwen. Jonge militairen lopen niet met hun ellende te koop. De drempel om hun verhaal te vertellen is hoog. Ook thuis. Bovendien kijken ze met groot respect naar oude veteranen. Zelf voelen ze zich soms niet echt veteraan.”

ERKENNING EN WAARDERING
‘Helmen Vol Verhalen’ geeft hen al vijf jaar een podium. ,,Dan praten we over deelnemers aan naoorlogse VN-vredesmissies. Van de Libanongangers van begin jaren tachtig tot heden. Ze verdienen erkenning en waardering. Via kunst wil ik de mens achter de missie laten zien. Wat maakten die jongens en meiden mee daarginds? Wat namen ze mee naar huis? Wat was de impact op het thuisfront?”

ENORME IMPACT
Van Son is kritisch op de nazorg voor veteranen. ,,Die is iets verbeterd, maar er schort nog veel aan. Instanties missen inlevingsvermogen, er zijn drempels om professionele hulp te vragen. Terwijl iedereen tijd nodig heeft om de impact van de missie te verwerken. Officiële cijfers spreken van 3 procent PTSS. Maar mijn indruk is dat dat percentage veel hoger ligt. Een uitzending verandert iedere militair ingrijpend. Dat is een levenservaring met een enorme impact.”
Ook de erkenning is vaak lauw en laat, wat de verwerking van de opgedane ervaringen bemoeilijkt. ,,De Libanongangers kregen die pas na 25 jaar, Dutchbat uit Srebrenica werd pas twee jaar geleden gerehabiliteerd.”

In de burgermaatschappij missen de teruggekeerden een missie. ,,Die heb ik voor hen gecreëerd met dit project in een veilige setting. Eerst hoorde ik veel kritiek: passen een kunstenaar en een veteraan wel bij elkaar? Maar kunstenaars en veteranen meldden zich in een rap tempo uit het hele land. Ik matchte hen en vormde een evenwichtige afspiegeling van jong en oud, diverse rangen en alle wapenonderdelen. Bij ‘Helmen Vol Verhalen’ zijn ook ondernemers en scholen betrokken.”

BOEK EN TENTOONSTELLING
De dertig verschillende kunstuitingen zijn niet ontstaan als therapievorm. ,,Ik wilde echt professionele kunst presenteren. Van gevestigde kunstenaars als Rob Voerman, beeldhouwer en installatiekunstenaar. Uit de opgenomen gesprekken vloeiden als vanzelf de emoties. Die vormden de inspiratie voor de creativiteit. Een journalist tekende de verhalen op, een fotograaf fotografeerde het project en de deelnemers eraan. Daarvan is een boek gemaakt, dat inmiddels zijn tweede druk beleefde. Zowel boek als tentoonstelling blijken een enorme spraakmaker te zijn. Hiermee wil ik veteranen in hun kracht zetten.”