​Lyuda "Ik zit tegen de wens van mijn man (zie dag I) toch alleen thuis. Ik wil niet meer vluchten. Als ze gaan schieten, dan duik ik weg van de ramen en als ze gaan bombarderen dan ga ik naar de kelders. Ik vond het eerst wel eng alleen thuis te zitten, maar met jou praten helpt ook. Ik had gisteren een shock. Ik had whatsapp contact met een vrouw, een oude bekende, uit Rusland. Ze zei dat er geen oorlog is. Ik stuurde haar een foto van gebombardeerde huizen en mensen in de kelder. Ze zei dat ik loog. En blijkbaar is Poetin niet de enige. En ze zei dat velen daar bereid zijn om hier te komen on ons her op te voeden. Blijkbaar weten zij beter dan wijzelf hoe wij in ons eigen land moeten leven."

​Larissa "Hier is het rustig. Ik ben nu gewoon thuis met de kinderen. Mijn man is elektriciën en is nu elektriciteit aan het aanleggen voor in de schuilkelders. Gewoon voor; je weet maar nooit. Ik wil ook wat doen, maar voel mijzelf een beetje plaatsgebonden, want ik heb hier mijn kinderen thuis. Mijn oudste dochter nog niet. Zij zit nog in Sumy. Daar is het sinds vanochtend weer rustig. De evacuaties zijn weer op gang gekomen. maar zij is nog niet aan de beurt. Als eerste brengen ze nu degenen die daar in het ziekenhuis lagen weg. Wie weet hoe lang dat cordon open blijft en wanneer ze aan de beurt komt."

"Wij moeten hier voor eens en altijd doorheen, Tanyusha, zodat dit circus een keer ophoudt. Daarna hebben we heel veel werk te doen en gaan we dit land grondig, in alle uithoeken herbouwen. Maar eerst dit.  We hadden al jaren de toestand van de Krim. en nu dit. Stel je voor dat iemand keer op keer in jouw huiskamer kom; Ik kom jou redden. Die gordijnen hebben niet de goede kleur. Die bank moet anders en je kookt je pap ook niet op de juiste manier. Iedereen is zo ongelofelijk boos. Laat ze maar komen. We zullen met onze blote handen op hun tanks klimmen. Rusland had gerekend op een rustig uitje naar Kiev, een paradewandeling op de boulevards. Waar ze geen rekening mee hadden gehouden is met een land waar iedereen wat doet. Niemand doet niets. De Hooligans in Kiev trekken stukken kapotte asfalt van de weg om de voertuigen ervan langs te geven. Mensen hangen uit hun huizen om Molotov Cocktails te gooien. Net-geen-kinderen-meer kruipen 's nachts onder de voertuigen om ze te ontmantelen. Mensen klimmen met hun blote handen op de tank."

"We hebben hier vandaag in de stad een deserteur opgepakt. Die heb je hier nu overal (in de provincie). Verloren jongens. Soms alleen, soms in groepjes. Soms stelen plunderen ze een winkel om aan eten te komen. Soms zijn ze naar burger omgekleed, soms nog in uniform. Soms zijn ze zelf gevlucht. soms is bijvoorbeeld hun commandant gedood en weten ze gewoon niet meer waar ze heen moeten."

​Anya "Het is hier een normale, rustige dag. Vannacht was het stil, alleen 's nachts ging in Shostka het alarm. We hebben net zoals iedereen de ramen afgeplakt. Nergens mag licht naar buiten en we hebben nu een avondklok vanaf zes uur. Mijn man is voor vannacht opgeroepen om het bedrijf waar hij werkt te bewaken. Hij wil ons helemaal niet achterlaten. Dus vannacht is hij niet bij ons. Nu hebben we alleen een hele grote buurman voor als er iets gebeurt. Ik vind dat wel spannend, maar er gebeurt vast niets. En er wordt hier nu overal, ook in ons dorp, in elke straat, 's nachts gepatrouilleerd door een burgerpatrouille. Mijn man zit daar nu ook bij."

"Weet je waar ik nu tegen aan loop? Ik heb even een moeilijke dag. Al is het geen groot verhaal. Het feit dat we al vijf dagen met heel veel mensen samenleven op een hele kleine ruimte. We hebben familieleden in huis genomen. Daarmee zitten we binnen. We moeten de ramen afsluiten. Er mag geen licht doorheen. We mogen niet meer naar buiten na 6 uur 's avonds. Alle nachten brengen we door met een paar buurtgezinnen in onze kelders. De hele tijd met veel te veel mensen in een veel te kleine, donkere ruimte. Misschien is het ook de allereerste shock die eraf gaat, waardoor je weer iets gaat  voelen. Ik kan me voorstellen dat wel meer mensen daar nu mee te maken krijgen."

​Aan het eind van dit gesprek had ik Anja ervan verzekerd dat het best kan om even een half uurtje te wandelen langs de oevers van ons naastgelegen meer. Ik hoop dat ze het écht gaat doen.

Julya kan alleen berichten sturen. Dus haar verhalen zijn veel.... geconcentreerder. 
"Vannacht was het stiller rond Kiev. Ze hebben hier alleen een voorstadje zowat met de grond gelijk gemaakt. Ze richten zich nu vooral op andere steden: Sumy, Konotop, Nezhin, Tjernigiv. Wij hebben voor het eerst kunnen slapen. Maar vandaag is mijn kind ziek geworden. Die ben ik nu aan het verzorgen. Iedereen wacht nu op de uitslagen van de onderhandelingen. We moeten allemaal blijven geloven in het beste. Dat is belangrijk. Slava Oekraïna!"

Deze Groet.... 'Slava Oekraïna'; Ukraine be praised is de beste vertaling die ik even kan bedenken, is nu heel belangrijk. Het wordt de hele dag tegen elkaar geroepen en speelt nu ook een grote rol in erachter komen wie iemand/een soldaat is op straat: is het een Rus of een Oekraïner? Je hoort het nu ook in alle filmpjes ect. Let daar maar eens op. Ik kan een andere keer er meer over vertellen. maar gewoon als tip: Stel: je wilt iemand uit Oekraïne een hart onder de riem steken, dan vinden ze het vast heel leuk te horen dat je deze groet kent. Dat is al een warm teken van solidariteit.

De één zegt: Slava Ukraina. 'Praised be Ukraine!'
De ander antwoordt: Geroiyam Slava! 'Praised be the heroes'

Een halve dag na het beschikbaar maken van de rekening heb ik de eerste 1200 euro mogen overmaken naar Lyuda. Ook dit gebeurt. Uitroeptekens en emoticons kunnen dit niet goed beschrijven. Misschien kan Lyuda dit beter doen: 'Ik huil als ik de steunbetuigingen.' (zie ook de foto's van gisteren!) De hele wereld ziet dit. Weet je, zonder deze hele wereld aan steun en hulp weet ik niet of wij dit zo hadden volgehouden. Het is zón troostend gevoel te voelen dat onze pijn niet alleen ónze pijn is.' De donkerste donker zorgt ook weer voor het lichtste licht. Ook jullie zijn kaarsjes. Blijf kaarsjes. Ik wens dit bedrag een behouden vaart naar de andere kant van de lijn. Duwen jullie even mee? En uiteraard houd ik jullie op de hoogte. We are in this together.

​Het was het rekeningnummer voor een groot kunstproject dat ik deze week glansrijk zou lanceren. Maar daar kwam even wat tussen. Als je geld wil storten doe dat o.v.v. Oekraïne en zet er als je wil een boodschap bij. Alles is welkom. Dank. 
​Het rekeningnummer is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko

Tatjana houdt korte dagboek-verhaaltjes bij van een aantal  vrouwen uit Oekraïne.  
Zo willen we een podium bieden voor een paar van de stemmen uit Oekraïne over wat daar nu gebeurt.
​Al deze verhalen spelen af in Sumskaya Oblast, De Sumy Oblast, noord-oost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Alle vrouwen waarmee Tatjana nu in contact is zeggen: "Schrijf vooral. Het is belangrijk dat dit gehoord wordt. We blijven delen, zolang we verbinding en elektriciteit hebben."
Tatjana neemt nu deze rol op en geeft de berichten door zolang dat kan. Als een brug. Geen enkele consistentie of andere pretentie gegarandeerd. ​

Lyuda "Gisteren belde je op het moment dat we bericht kregen dat de tanks naar de stad waar ik zit kwamen. Ik heb me nog nooit zo gevoeld als op dat moment. Voor nu heeft het leger ze tegen gehouden. Voor nu zijn we weer 'stabiel'. Ik ben uit de schuilkelder, in een huis bij mensen. In een schuilkelder kun je niet leven. Alles staat klaar om daarheen te gaan, maar hier ga ik proberen te eten en slapen. Van mijn zoon en man die vechten aan de noordelijke grens krijg ik nog berichten. Mijn zoon in Kiev ging gisteren een wapen ophalen om mee te kunnen vechten daar. Maar het is hem niet gelukt. Er zijn veel meer vrijwilligers dan geweren. Ho stop. Hoor ik daar de sirene?"
​
Vanuit ​Sumy: "We slapen nog thuis, maar aangekleed en klaar om te gaan. Gisteren waren er gevechten rond de stad, toen werd het rustiger. Maar een uur geleden hebben ze op nog geen kilometer bij ons vandaan een gevechtsauto van de bezetter vernietigd."
Julya die Kiev ontvlucht is en nu buiten Kiev zit in hun 'huisje': "Ik kan niet bellen. De verbinding is hier slecht. Vanaf gisteren eind van de middag zijn ze weer begonnen met bombarderen... We horen alles."
"Nee, weer niet geslapen, misschien twee uurtjes. Nu ook zijn er de hele tijd beschietingen rondom te horen. En nog durft hij onze strijdkrachten toe, te spreken, te beleren. Hij schroomt niets."
Gevolgd door een niet zo'n netjes Russisch woord. "Maar we zullen ze laten zien." (Zij refereert hiermee aan de oproep van Putin gister aan de Oekraïnse militairen om 'het heft in eigen hand te nemen')

​Anja zit met kinderen, buren, kinderen van buren, familieleden rondom haar - van voedselkelder naar omgevormde - schuilkelder: "Vannacht was het hier stil. Ik weer buiten en aan het luisteren. Het was juist helemaal stil. Geen verkeer, geen bombardementen, geen wind, geen mensen, met een prachtige sterrenhemel. Magisch tot angstaanjagend. Vandaag is een prachtige dag met een strak blauwe lucht. De kinderen spelen alsof er niets aan de hand is. Het is zelfs een beetje lekker warm. De lente begint."

Tatjana houdt korte dagboek-verhaaltjes bij van een aantal  vrouwen uit Oekraïne.  
Zo willen we een podium bieden voor een paar van de stemmen uit Oekraïne over wat daar nu gebeurt.
​Al deze verhalen spelen af in Sumskaya Oblast, De Sumy Oblast, noord-oost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Alle vrouwen waarmee Tatjana nu in contact is zeggen: "Schrijf vooral. Het is belangrijk dat dit gehoord wordt. We blijven delen, zolang we verbinding en elektriciteit hebben."
Tatjana neemt nu deze rol op en geeft de berichten door zolang dat kan. Als een brug. Geen enkele consistentie of andere pretentie gegarandeerd. 

Tatjana "De stad is afgesloten de bruggen zijn gebombardeerd. Ze zitten al overal. Het vliegveld is gebombardeerd. Het is all over the place.  ​Iedereen checked met elkaar in, het is van uur per uur kijken hoe het is, het is afwachten. De buurtkindjes zijn verzameld, niemand kan er meer uit. In de meest noordelijke steden kan geen transport meer zijn, de winkels worden niet bevoorraad.... ja dag twee."


Anja: We hebben onze kinderen en die van de buren verzameld en zitten in onze kelder. Vannacht hebben ik maar een klein beetje geslapen. Het was stil vannacht en ik heb vooral buiten rond gelopen. 

Nu zijn er weer ontploffingen maar we weten niet waar vandaan.​

Lyuda: Bijna niet geslapen. Het gaat nu kut. Ik hoor net dat de tanks onderweg naar Shostka zijn. De mensen op straat beginnen zich te bewapenen en zich klaar te maken voor de tanks. 

Dat was het laatste wat we hoorden vandaag van Lyuda.

Julya: Wij zitten nog in ons huisje rondom Kiev. Ik heb een uur geslapen. Het gaat goed met ons, behalve onze geestelijke staat. Ik houd dit nu al niet meer vol. Vanaf 5 uur sochtends zijn er bombardementen te horen.

Tatjana houdt korte dagboek-verhaaltjes bij van een aantal  vrouwen uit Oekraïne.  
Zo willen we een podium bieden voor een paar van de stemmen uit Oekraïne over wat daar nu gebeurt.
​Al deze verhalen spelen af in Sumskaya Oblast, De Sumy Oblast, noord-oost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Alle vrouwen waarmee Tatjana nu in contact is zeggen: "Schrijf vooral. Het is belangrijk dat dit gehoord wordt. We blijven delen, zolang we verbinding en elektriciteit hebben."
Tatjana neemt nu deze rol op en geeft de berichten door zolang dat kan. Als een brug. Geen enkele consistentie of andere pretentie gegarandeerd. 

​Tatjana Kiriënko is textielkunstenaar met Oekraïense roots. Zij maakt grote, wapperende, lichtdoorlatende schilderijen gemaakt van reststoffen uit gordijnfabrieken. In het Helmen Vol Verhalen project is zij gekoppeld aan veteraan Hans Damen. Haar doek gebaseerd op zijn missieverhaal is getiteld 'Cross Roads'. Tatjana ontwerpt de doeken hier in Nederland en stuurt het ontwerp met geupcyclede stoffen naar de Oekraïne. Daar worden haar doeken genaaid door vrouwen in Oekraïne door een zelf opgericht vrouwen-werk-project. Met de aanval van Rusland op de Oekraïne willen we met Helmen Vol Verhalen, deze vrouwen een stem geven. 
​
Tatjana houdt korte dagboek-verhaaltjes bij van een aantal  vrouwen uit Oekraïne.  
Zo willen we een podium bieden voor een paar van de stemmen uit Oekraïne over wat daar nu gebeurt.
​Al deze verhalen spelen af in Sumskaya Oblast, De Sumy Oblast, noord-oost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Alle vrouwen waarmee Tatjana nu in contact is zeggen: "Schrijf vooral. Het is belangrijk dat dit gehoord wordt. We blijven delen, zolang we verbinding en elektriciteit hebben."
Tatjana neemt nu deze rol op en geeft de berichten door zolang dat kan. Als een brug. Geen enkele consistentie of andere pretentie gegarandeerd. 

Lyuda (Naaister van GordijnKunst) woont in Shosktka. 
"Ik zit nu in een schuilkelder en mag van mijn man nu niet alleen thuis zitten. Wij zijn een bekend Pro-Oekraïns gezin en als de Russen de stad innemen gaan ze als eerste daar naartoe. Er komen hier nu vluchtelingen uit Gluchov, een stad 40 km van de grens, waar vannacht bombardementen zijn geweest. Mijn moeder komt ook daar vandaan, zij is hier om met mij te zitten. Mijn zoon en man zijn al naar het front aan de grens. Ik ben trots op al onze jongens die zo goed weerstand bieden. Vandaag hebben ze een aanval afgehouden en vliegtuigen neergehaald.

​Mijn andere zoon zit nog in Kiev. Daar hebben ze de ondergrondse metrostelsels al open gesteld als mogelijkheid te schuilen bij bombardementen."

Anja (nicht) Woont met man en zoon in Voronzjes, een dorp-stadje in Sumskaya oblast, vlakbij Shostka. "Vanochtend hoorden we de bombardementen. Het is onrealistisch, als een droom, dat dit kan gebeuren. Ik leg in de tuin in onze ondergrondse voedselkelder een schuilkelder aan met voorraden, dekens en water. Mijn tante komt met kleindochter ook bij ons vanuit de stad. Ik probeer niet toe te geven aan de woede en de agressie. We raken nog steeds niet in paniek, maar ik huil, krijg geen hap door mijn keel en drink alleen maar water. Stuur ons jullie goede moed. Dat is het belangrijkste."

Julya vriendin, woont met dochter en man in een buitenwijk van Kiev. "Vanochtend zijn we om vijf uur wakker gebombardeerd en we zijn gevlucht meteen gevlucht naar onze datsja, samen met de moeder van mijn man. We hebben hier voorlopig voldoende. We wilden extra voorraden inslaan, maar de rijen bij de winkels, apotheken, benzinestations waren zo lang. Dat zou ons een dag kosten. We wilden vooral gewoon heel snel weg hier. Niemand kan ergens heen. Het hele land is op slot. De hele stad is op slot."

Zodra er weer meer informatie is komt Tatjana weer met een update over de situatie in de Oekraïne.