Tatjana In het donkerste donker verschijnt ook het lichtste licht. En ten tijde van horror verschijnt ook magie. Ik wil twee voorbeelden noemen van: Uitzenden en loslaten. Eerst was de nood/de stress zo hoog dat je meteen die dag al iemand/iets gevonden wilde hebben. En ook daar weer: vertrouwen. En ik hoop dat deze twee voorbeelden symbool staan voor het groter verhaal/ the bigger picture. Vertrouw.
Het komt goed.

Een dikke week geleden (of is het twee, ik ben het besef van tijd/dagen kwijt) kreeg ik een ontroerende vraag/aanbod van deze moeder hier in Nederland. Dit is haar stukje. 'Ik ben moeder van vier kinderen. Mijn zoon is zwaar meervoudig gehandicapt en gebruikt veel zorgmiddelen. Ik weet dat ik met hem nooit zou kunnen vluchten in een oorlogssituatie. En al zou een vlucht mogelijk zijn dan nog heeft hij heel specifieke zorgmiddelen nodig. Daarom de vraag van mij en van mede-ouders met kinderen met beperking: zijn katheters, stomazorgtoebehoren en sondevoedingstoebehoren of medicatie (epilepsie/pijn ect.) dingen die benodigd worden? Ik wil nog even kwijt dat ik buitengewoon dankbaar ben voor de strijd die jullie leveren voor vrijheid en democratie en het behoud van de soevereiniteit van Oekraïne.'

Het is zo. Sommige mensen kunnen echt alleen maar 'wachten'. Met een paar moeders heeft zij nu allemaal medische hulp 'stukken' verzameld voor juist deze doelgroep: kinderen die niet kunnen vluchten. Poeh. Maar wat een specifiek aanbod en een specifieke doelgroep en dat in deze ondoorzichtige omstandigheden die per dag anders zijn en ik wist even niet hoe ik dat moest regelen. Ik heb Facebook geprobeerd. Maar het volgende gebeurde:

Lyuda sprak in de schuilkelders van Shostka met iemand over hoeveel ondersteuning er is Nederland. Ze noemde bovenstaand verhaal. Overigens zegt zij: 'Wij dragen hier iedereen naar binnen de schuilkelders in. Soms dragen we hier iemand uit een rolstoel met z'n vieren naar binnen.'

Diegene die Lyuda hierover sprak in de schuilkelder. Is zelf medicus. En zij kende een andere medicus in Lviv die zelf ook uit Shostka komt en die zich daar, in Lviv, bezig houdt met de inzameling en vooral: verdeling en verspreiding van medische humanitaire hulp. (hoort u de engelen al zingen?) Ik heb met haar in Lviv gebeld. De situatie uitgelegd. Zij heeft mij het telefoonnummer gegeven van een Oekraïense Duitser, die humanitaire spullen rondrijdt uit DL en dat naar die contactpersoon in Lviv brengt. Hij komt toevallig regelmatig in Nederland en kan het ook nog komen ophalen. Deze week gaan we verzamelen. Volgende week komt hij het ophalen. En die persoon in Lviv stuurt het ook nog naar Shostka en omgeving. Dat het daar goed aankomt en wordt verdeeld: ik probeer Lyuda te vragen. Zij was vroeger kinder-zuster. Ik sta versteld. Wat een ongelooflijke mierenhoop. En meestal merk je de mierenhoop niet zo; die gaat gewoon zijn eigen gangetje. Tenzij er iemand opeens met zijn dikke, lelijke voet in gaat staan en probeert het mierenhoop te vernietigen. Dan zie je de mierenhoop op zijn best.

Mijn tweede voorbeeld van hoe dingen eindelijk samenkomen en kleine stukjes goed nieuws brengen: De warmtekijker. Weten jullie die nog? Van het eerste geld van de blog hebben de mannen die we kennen uit de blog een warmtekijker (verrekijker voor in het donker) gekocht. Die hebben we gelukkig met z'n allen mogelijk gemaakt. Het kunnen kopen was de eerste vreugde. Maar daarna kwam snel de domper/realitycheck: Als we nu één vinden, hoe moet die hier in Godsnaam komen?! Ze zitten in omsingeld gebied. We hebben er veel over gebeld. En vooral: Zíj hebben er heel veel over gebeld én geregeld. Ik heb wel proberen mee te denken, maar besef me dat ik me nog steeds niet besef in wat voor 'verzet' verhalen we zitten. 'Tan'; besef je je wel dat als ze bij een Russische checkpoint op de weg een warmtekijker in de auto tegen komen, dat ze dan de hele auto kunnen doodschieten?' Oh ja. Ze zijn echt heel veel weken, de mierenhoop is écht weken bezig geweest met; doorverwijzen, bellen, regelen, tot aan Hongarije. Ik kan alleen zeggen; na verschillende pogingen; hebben ze er nu twéé. Dat vat het verhaal samen. Ik weet niet hoe ze het geregeld hebben. Ik hoef het ook niet te weten

​Tatjana Van de eerste ontlading, naar een structurele, productieve aanpak. Ik stop met dágelijks een blog schrijven. Het is niet meer, zoals de eerste week, elk uur inchecken. Misschien went alles, zelf mannen met rode knoppen ect. Dit gaat naar om de dag of twee keer per week, nog even voelen. Ik ga mijzelf en mijn bedrijf staande houden, om juist weer met hen over een tijdje te kunnen heropbouwen. Zij hun rol. Ik de mijne. Allemaal voor hetzelfde.

Ook ik heropen de rekening. NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko
Het eerste geld is binnen/ daar aangekomen. Jullie lezen dagelijks de ontwikkelingen. Dat is hoopvoller dan de eerste dagen leek. Het 'nieuwe' geld wil ik gewoonweg: over de vier vrouwen verdelen. Écht naar hun inzicht te besteden. Voor hun gezinnen óf voor anderen, van macaroni tot kruisraket (wees niet bang voor het laatste, ze kopen geen wapens, want die zijn al in gebruik) Ik wil even de situatie schetsen, het is geen tijd van teddyberen. én ik acht hun oordeel hierin hoger dan mijn belering.

Vanaf vandaag heeft Stemmen uit Oekraïne een eigen plek op de website van Helmen Vol Verhalen. De Engelstalige versie Voices from Ukraine vind je hier. 

Anja We hebben nu weer gedeeltelijk/soms elektriciteit. Ze zeggen dat ze de verminderde capaciteit zo wat verdelen. Door de verwoesting van de elektriciteitscentrale zitten er 121 bebouwde kommen zonder stroom (ik denk dat ze dorpjes/plaatsjes bedoelt). Die dagen zonder stroom ben ik zoveel mogelijk buiten geweest. Vandaag ook. Het is zo prachtig weer, dat iedereen buiten bezig is, in de tuinen en om het huis. Wij zijn geen uitzondering. Alleen in de verte wordt beschoten. Wij hebben onze korven geschilderd.
Samen met een vriend. Hij is hierheen gereden om te tanken, want er was weer benzine in ons dorp gebracht. Maar dat ging eerst naar 'prioriteiten', zoals de ambulances en de brandweerauto's. Ze zeggen dat er daarna nog maar 5 liter per persoon benzine over was voor 10 mensen. Wij hebben het niet eens geprobeerd. Die vriend dus wel en hij is hier heen gereden, maar nu is zijn tank alleen nog maar leger. Maar hij maakt zich vooral druk om zijn bijen. Hij is imker in Sumy. Maar daar kan hij nu niet heen en hij heeft zijn 50 korven daar achter moeten laten. Nu zijn de bijen weer wakker, maar kan hij er niet bij om ze te laten uitvliegen. Dat doet hem heel veel pijn.

Een onbekende moederhond heeft gisteren haar puppy's hier bij ons op het erf gebracht. Niemand weet van wie ze is. Nu worden er ook veel dakloze dieren gevonden van mensen die gevlucht zijn. Misschien is zij dat ook. Ze heeft haar kindertjes onder de mensen gebracht om ze te laten voeren.
Ons erf (een gedeeld erf door vier huishoudens) geeft ze nu te eten.

Tatjana ik moet hier stiekem altijd een beetje lachen, mag dat, van dingen hier als 'Cursus vegetarisme voor honden ect'. In Oekraïne zijn de meeste honden vegetarisch en eten ze soep en brood; gewoon dat wat de mensen zelf ook net gegeten hebben :) behalve als er een varken is geslacht. Overigens; katten net zo. Hun eigen vlees vangen ze zelf maar bij. In steden heb je wel meer zoals wij het kennen: whiskas, riem en poepzakje!

Anja Mijn tante en oom zijn aangekomen in Duitsland bij hun dochter. Ze belde om ons te informeren dat ze haar moestuin vol bloemen heel erg mist. Ze heeft daar vorig jaar een bijzondere aardbeiensoort geplant waar ze heel trots op is. Ze vroeg of wij niet daarheen konden rijden om de jonge plantjes te verzorgen. Kun je je voorstellen dat wij nu, naar een andere provincie (oblast) moeten rijden om daar ergens in een moestuin aardbeien te onderhouden? Ja, maar het waren hele speciale aardbeien, zei ze, en die waren voor ons; om op te eten.
Mijn man en ik lachen daarom. Dat is wel een beetje heel irrationeel en onpraktisch. Ik denk niet dat we naar de aardbeiplanten gaan rijden.

Larissa Ze voeren de luchtaanvallen op. We zitten vaker in de kelders. Gisternacht ook twee keer. Na een paar uur zei ik tegen de man: breng de kinderen maar in huis en laat ze binnen slapen. Het is zó koud onder de grond. Ik ben bang dat ze ziek worden en dan zijn we nu nog verder van huis. Ik zelf krijg nu elke dag tegen de avond verhoging. Maar dat is gewoon een lichaam onder stress. Iedereen krijgt nu lichamelijke last. Ik voel me een beetje apathisch. Ik kijk geen nieuws meer. En bel ook steeds minder naar vrienden. Iedereen zit in dezelfde chaos en stress. Overal is hetzelfde. En ik ben ook bang wat aan te treffen iedere keer dat ik bel.
Hier in onze plaats is een vrouw met kind terug gekomen die in Mariupol vast zat. Het is haar eindelijk gelukt om te vluchten. Ze werkt hier als crèche leidster. Zij heeft een dochtertje van vier. Dat kind slaapt niet en eet niet. Ik denk dat na de oorlog het de psychische wonden zijn die het langst zullen moeten helen.

Wat ik nu aan het doen ben? Planten overplanten en bloemen zaaien. Ze kunnen me wat. Ik ga bloemen zaaien.

Ik heb ook net de 200 euro ontvangen. Een heel klein beetje wil ik voor onszelf houden, maar het meeste is voor het leger. Het is heel simpel: Zonder hen zijn wij er ook niet meer, en zonder hen heb je ook niets meer aan al het geld op de wereld. Dus ik belde net blij het leger hier op: 'Jongens, ik heb geld!' Ze bellen me nu terug over wat ze nodig hebben. Ik hoorde dat veel jongens nu koude voeten hebben en warme sokken willen.

Julya Met Julya is een beetje een koude kermis verhaal. Julya gaf aan weg te willen uit München, waar ze met inmiddels drie gevluchte moeders en zes kinderen in huis zit. Dat heb ik opgepakt.
Ik zou overmorgen over twee dagen terug bellen.

​Nou stond haar het leukste leven te wachten bij de liefste mensen van NL en dat ook nog op het mooiste plekje van NL en ze zou er ook nog eens kunnen meewerken op een terras. En zij hebben met een hele hoop buren een heel netwerk gevormd; de ene kookt, de ander heeft een backup logeerkamer, de derde sponsort financieel ect. Echt zo'n liefdevol gespreid bedje. Tja. Twee dagen later belde ik. En gaf ze aan te willen blijven in München. De drie moeders ondersteunen elkaar hier. We zijn een team. Hier ben ik al een beetje gewend. En de veranderingen zijn op in mij. Ze heeft afgezegd hier te komen. Ik vind het jammer. Ook voor die lieve mensen. Maar dit is ook vluchtelingenpsychologie: vasthouden aan de zekerheden die je hebt. En iedereen komt tot zijn eigen keuzes, zonder oordeel. Wie weet nou in godsnaam wat wijsheid is?

Lyuda Ik zit veel vaker in de schuilkelder, wel drie of vier keer per dag. Dat breekt me op. En ik wil alleen maar slapen. Gisteren ben ik op de bank door een luchtalarm heen geslapen. En meerdere keren 's nachts wakker worden; ik wil niet meer.

Vrijmaken van de Sovjet Geschiedenis.
Larissa begint te vertellen.
Er is zijn hier laatst, toen er laatst nog sneeuw lag, ondergesneeuwde Russische soldaten gevonden door onze soldaten. Ze waren doodgeschoten. Dat waren waarschijnlijk deserteurs: die niet meer wilden vechten. Russen schieten vaker hun eigen soldaten dood om ze te laten vechten. Dat is een beproefde techniek. In de WOII werd deze tactiek ook gehanteerd. Met het leger reisde ook altijd de NKVD mee. (NKVD zijn de Rode-SSers, geen Wehrmacht, maar echt de SSers van de Sovjet Unie, de Beria's, de uitvoerders van de Stalin-activiteiten) rende wachten daar de Duitsers op je, maar als je naar achter rende, wachtte daar een rij NKVD op je en die schoot gewoon iedereen dood die niet meedeed. Een bijna zekere of een gegarandeerde dood, daar mocht je tussen kiezen. Dan ga je vechten. Deserteren was geen optie. De levens van hun eigen soldaten maken hun niet uit. Ze willen hier in Oekraïne helemaal hun eigen lijken niet accepteren. Oekraïne had ze twee koel-wagons aangeboden om al die lichaamszakken terug naar Rusland te kunnen rijden, maar ze weigeren. Ze laten ze gewoon liggen. Vaak worden ze begraven door Oekraïeners.

Tatjana Een sprongetje: Dit van de NKVD-ers en hun methoden om de successen van het Rode Leger te 'garanderen', wist ik helemaal niet. En dat is slechts één voorbeeldje van het ontdekken van 'De verborgen geschiedenis'. Het blijkt anders te zijn geweest dan je hebt geleerd/hoe je bent opgevoed in je gesloten maatschappij en het kan soms per puzzelstukje, soms als een voetbal door de porseleinkast je wereldbeeld aantasten.
Deze herontdekking geschiedenis, identiteit vindt in Oekraïne heel gretig aftrek. Heel veel komt aan het licht (zoals die Holodomor, beleidsmatige hongersnood, waar ik een tijdje geleden over schreef) Ik vind de vergelijking van Oekraïne als recente single na een zeer toxische relatie die helemaal in de zelf-exploitatie en groeiend zelfliefde zit nog steeds heel erg op gaan.

En door dit proces gaat iedereen de afgelopen 30 jaar. Dat kan; als dat mag. Je kunt ontdekken hoe je bedonderd werd, als je die alternatieven open toegankelijk zijn. Dat is echt een kracht van vrijheid van meningsuiting en democratische waarden. En dat is echt wel een mentaliteitsverschil die er de afgelopen drie decennia tussen de twee landen is in geslopen. Oekraïne heeft veel meer die heling, exploratie, ik noem het haast 'awakening', kunnen doen dan de mensen in Rusland. Ook tussen generaties voel je dat verschil in de mate van heling.

Iedereen, iedereen herontdekt dit soort verhalen, Algemene verhalen, maar ook over eigen familieleden die pas recent uit de school durven te klappen. Het is vanuit NL's perspectief niet voor te stellen dat hoeveel onuitgesproken leed er in vrijwel elke familie onthuld wordt. Vaak hebben mensen dit decennia bij zich gehouden. En zoals Lyuda zegt: wie weet hoeveel verhalen onze opa's en oma's nooit hebben verteld en mee hebben genomen in het graf.

Lyuda vertelt. Ik wist als kind altijd dat mijn opa was gestorven in de oorlog, maar wist nooit hoe en ik snapte nooit hoe. Daar vertelde mijn oma nooit iets over, want ik weet dat mijn opa heel ziekelijk was. Hij had tuberculose gehad en was afgekeurd van het leger.
Ze hebben hem meegenomen. Wie, de Duitsers? Nee. Wie dan?! De manier waarop ze toen 'de Sovjets' uitsprak met zoveel minachting maakte heel erge indruk. Maar ook: dat kon toch niet?! Ik was als kind van veertien helemaal in Shock. Onze Glorieuze Sovjets? Pas een hele tijd later kwam de rest van het verhaal. Mijn oma heeft mijn opa het grootste gedeelte van de oorlog heel goed kunnen beschermen tegen alle verschillende strijdende partijen. Ze hield hem veel thuis en heeft de Duitsers van hem afgehouden, en de Partizanen ook (het Oekraïense ondergrondse verzet tegen de Duitsers). Alleen tegen de Sovjets kon ze niet op. Ze namen hem mee omdat er mannenschaarste was en hij moest vechten. Hij heeft nog één brief geschreven. Lieverd, ik keer waarschijnlijk niet terug, we worden hier klaar gemaakt voor een bestorming. Hij is met duizenden anderen laatste 'restjes' mensen naar de oevers van de Desna gebracht om zonder wapens, zonder uitrusting met de Duitsers te vechten. Ze moesten gewoon met hun blote vuisten de Duitsers bestormen. Daar vond één van de bloedigste 'slagen' plaats van de WOII. Het schijnt dat de Duitsers zelfs geschokt waren en ophielden met schieten.

Toen ik mijn man ontmoette was hij al lid van 'Rugh' de beweging aan het eind van de Sovjet Unie die voor onafhankelijkheid was. (De onafhankelijkheid is in veel Sovjet Staten afgedwongen door iets wat ik nog steeds één van de mooiste acties ooit vind. Door alle landen die weg van Rusland wilden; werd een miljoenen mensen lange ketting hand in hand gevormd. Heel indrukwekkend.) Ik herinner dat de komst van internet ook veel heeft betekent voor mij hierin in het vinden van de 'andere geschiedenis'. Toen onder Yushenko (president na de Oranje Revolutie) de dossiers over de Holodomor werden vrijgegeven heb ik avonden gelezen en gehuild. Ik kwam erachter hoe mijn volk, mijn land eeuwenlang is vernederd, uitgehongerd en onderdrukt.

Tatjana De volgende dagen wil ik, als de dames ruimte voelen, vragen naar hun proces hierin. Het is me een eer: een beetje onderbouwing/achtergrondinformatie te mogen geven over Oekraïne.  

Dag 6 Tatjana​ "Deze vrouwen: zijn niet de enigen. Er zijn meer check ins, maar niet op de blog. Met bijvoorbeeld twee broers in Sumy heb ik 6 woordjes per dag berichtjes. En ook 1 woordje is goed. Alleen even horen of het 'ok' gaat; 'Normalno'. 'Ok' heeft een heel andere betekenis dan 5 dagen geleden en gaat meer over ... 'of je het nog doet'; Het nieuwe 'normal'no'.

Voor elk telefoontje, tenminste als de locatie verschilt van waar ik net heb gebeld .... draai ik binnenstebuiten, tril ik en nog wat meer andere dingen. Nergens is het zeker. Nu is niet straks is niet vannacht etc.... maar niet iedereen zit in de blog. Gelukkig maar, want ook dit kan ik al niet processen. Wat in dit, valt er überhaupt wel te processen? Ik heb het al van uit mijn tenen nodig, nee nog van ver daar voorbij, om deze woorden die jullie lezen; door mij heen op papier te krijgen. Maar. Dit is wat er nu moet gebeuren. Het bestaat nu niet iets anders te doen. 
​
Inmiddels blijkt: dat degenen waar we over schrijven in een soort... strook van onbezet gebied wonen met aan weerszijden Het Russisch leger (zie kaartje). Een soort schiereiland in bezet gebied.....
​Ik kan er niet bij, ook niet een beetje, welke vorm de werkelijkheid heeft aangenomen. ​

​Julya (buiten Kiev) is kort vandaag: "Tan', wat wil je dat ik vertel?! (zij heeft hier tussen deze haakjes en sowiso de meest uitgebreide scheldkanonades) Jullie zien het nieuws toch?! Je ziet toch hoe het met ons gaat! We zitten hier gewoon in ons huisje; Op de plek. We kunnen nergens heen. Ik kan niet meer. Ik houd de bombardementen niet meer vol. Ik huil vanaf de ochtend. Ik houd het niet meer vol van de stress. Dit is angst uit de hel. Dít... is hoe het met ons gaat!"

Iets later: 'Zo. het gaat weer wat beter. en Liza (haar dochter, zie gisteren) heeft geen koorts meer.'

​Larissa: "Nu je belt zijn we net terug van onder de grond. Ja, nu is het hier ook zover. Het eerste luchtalarm. Maar ik zeg nog steeds dat het hier heel goed met ons gaat en niet zoals op andere plekken in Oekraïne. Hier werd vandaag gratis melk uitgedeeld op straat omdat alle gebouwen/fabrieken dicht zijn en de koeien toch doorgaan met melk geven.

Je merkt nu, na een paar dagen, echt dat de winkels leeg worden. Wij zitten hier (Sumy provincie) natuurlijk aan twee kanten door Russen omringd. Er is nergens transport meer mogelijk. Bruggen zijn gebombardeerd, Alle wegen zijn afgesloten, en de mate waarin wordt steeds heftiger.
Overal zijn.... (ik zoek een woord: anti-tank kruizen) Nu zijn er ook weg-mijnen. Ik hoor dat onze gouverneur nu overlegt met de Russen om door de Russen heen toch een voedsel-bevoorrading in ons gebied toe te laten. "

Anja: was vandaag niet bereikbaar. ​

Tatjana houdt korte dagboek-verhaaltjes bij van een aantal  vrouwen uit Oekraïne.  
Zo willen we een podium bieden voor een paar van de stemmen uit Oekraïne over wat daar nu gebeurt.
​Al deze verhalen spelen af in Sumskaya Oblast, De Sumy Oblast, noord-oost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Alle vrouwen waarmee Tatjana nu in contact is zeggen: "Schrijf vooral. Het is belangrijk dat dit gehoord wordt. We blijven delen, zolang we verbinding en elektriciteit hebben."
Tatjana neemt nu deze rol op en geeft de berichten door zolang dat kan. Als een brug. Geen enkele consistentie of andere pretentie gegarandeerd. 

Wil je steun geven dat kan. Het was het rekeningnummer voor een groot kunstproject dat ik deze week glansrijk zou lanceren. Maar daar kwam even wat tussen. Als je geld wil storten doe dat o.v.v. Oekraïne en zet er als je wil een boodschap bij. Alles is welkom. Dank. 
​Het rekeningnummer is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko

​Lees de hele serie 'Stemmen uit Oekraine' ​