Anja 'Na het bombardement maakt men hier de inventarisatie op en is men begonnen met opruimen. Voor zover ik weet zijn er geen gewonden, alleen veel schade. Er zijn meer dan 20 huizen in verschillende mate 'kapot' en in heel veel huizen is het glas eruit. Ik voel medelijden met mijn buren. Zij hebben in het beschadigste gedeelte ruim negen jaar geleden een huis gekocht en zijn die heel langzaam aan het opknappen; iedere keer een klein beetje geld daarheen. Iedere keer een stapje. Drie weken voor de invasie hebben ze zelfs nieuwe ramen en kozijnen geplaatst, kun je je voorstellen? Zij mogen nu weer opnieuw beginnen. Iemand anders (de moeder van mijn Koem) heeft een heel groot gat in het dak. Nog voor de mannen uit het dorp konden komen die te dichten kwam de storm en stortregen. Ze vertelde: ik keek gewoon vanuit mijn huiskamer door het gat omhoog naar de lucht en kon niets anders doen dan het gewoon zien gebeuren.

Na het bombardement begon iedereen mij te bellen: mensen die ik goed ken of die ik nooit spreek. Mensen van hier uit de buurt, maar ook van ver in Oekraïne of vanuit andere landen. Iedereen wil weten hoe het is. Dat begrijp ik. En dát gedeelte is ook aangenaam. Maar er zijn ook andere kanten. Van sommige mensen merk je dat het ook deels om de sensatie gaat. En we kunnen ook niet zomaar allerlei informatie delen over de telefoon. Wie weet wie er meeluistert. Ik ben daar heel terughoudend mee. En wat mij echt schokt is hoeveel mensen het zich permitteren om ongevraagd, aanmatigend advies te geven.

Ook mensen die al gevlucht zijn naar andere landen bellen mij op om te zeggen dat het nu echt tijd is om te vluchten. Ik zeg dan: 'Dank je wel voor je zorgen, maar dat is niet nodig en ik kom tot een andere uitkomst. Voor mij is het belangrijk hier samen te blijven'. Iemand zei; 'Je kunst wel trots zijn op je 'spirit', maar je moet ook beseffen wat je met je volgende generatie doet (dus met mijn zoon). Iemand die ik vijftien jaar niet heb gesproken geeft mij opeens het gevoel dat ik een slechte moeder ben! Ik ben echt helemaal verbolgen over dat gedeelte. Ik vind het afstotelijk. En één tante vanuit achter de grens belde zelfs op om te zeggen dat het nu tijd wordt om, net zoals gebeurde in Butcha, een briefje te schrijven voor mijn zoon om bij zich te houden met telefoonnummers en adressen waar hij heen kan voor als zijn ouders er niet meer zijn. Het gevoel wat dat ongevraagd advies mij gaf was zo..... duister. Ik wil dat niet meer; ook nog iedereen die belt te moeten opvangen met hun paniek en energie. Ik ga daarin selecteren. Ik heb mijzelf hier nodig. Daar ga ik voor opkomen. Het verbaast mij dat mensen mij opbellen om afschuwelijke angsten en scenario's over ons hier met mij te delen. Snap je niet dat je mij daarmee alleen maar uit mijn veld krijgt? Ik ben voorstander van 'energetische hygiëne'. Je moet je bewust zijn van wat jouw bijdrage doet met een ander, vooral als wij hier rechtop moeten blijven staan. Je mag niet zomaar alles over iemand uitstrooien.

Ik ben juist heel erg bezig mijn zoon een normale kindertijd te geven. De afgelopen dagen hebben we onderzoeken doorlopen voor zijn schooltoelating. Ik wil daarmee bezig zijn. Ik wil dat hij gewoon zijn eerste schooldag viert.'

Lyuda: 'Het zijn opeens weer hele verdrietige, stressvolle dagen. We brengen mensen gewond thuis en hebben een paar begrafenissen gehad. Vandaag weer een bekende jongen van hier. Maar Tanyush: De grens is hier niet meer zoals 24 februari; 'Komt u maar binnen.' Nu hebben onze jongens de afgelopen weken alles daar zo ingericht dat er niets meer doorkomt.' Van mij had die stelling niet getoetst te hoeven worden, maar godzijdank de stand tot nu toe: de grens houdt stand. PS: is het nodig te herinneren dat ook wij via Lyuda twee verdedigers van de provincie kennen?

Daarover vertelt Lyuda: een paar dagen geleden mochten ze weer twee dagen naar huis. Ik heb ze opgehaald met De Auto en er stapten nog twee jongens in die even naar huis gingen. Ik vroeg haar of ze hopelijk/alsjeblieft een foto heeft van haar met een auto vol soldaten. Zou dat even een empower-plaat zijn. Ik ben zo trots op haar en haar doorbraak. Maar dat was het even voor nu: Want nu is de benzine rondom weer op.
​
Tatjana Gisteren belde zelfs een lokale afgevaardigde/raadslid/'deputat' uit dat gebied mij op, of ik alsjeblieft vandaag of morgen, helmen en kogelvrije vesten op kan sturen. De sense of urgency is heel merkbaar. Ik heb hem geantwoord dat ik helaas geen militaire opslag tot mijn beschikking heb.
En die vraag is mij meer gesteld uit het gebied (ook naar legerkisten, legeruniformen en eigenlijk van alles aan ondersteunend materiaal) en zat al in mijn hoofd. We hebben hier vorige week de eerste, langverwachte transport weg kunnen rijden naar Oekraïne. Weten jullie nog? Met allerlei benodigdheden voor invalide kinderen. Die komt elk moment aan. Daarna kunnen we opnieuw plannen maken. Bij succesvolle eerste aankomst weet ik: zal ik beginnen beschermend materiaal te verzamelen. Voor iedereen die dit leest die nog oude legerkisten, uniformen, of ander ondersteunend materiaal heeft liggen, mag je dit alvast in je achterhoofd houden of een seintje geven.

​Tatjana Het rekeningnummer om geld rechtstreeks naar deze vrouwen te sturen is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko Negentig procent van het ingezamelde geld gaat rechtstreeks door. Tien procent gaat naar het duurzaam mogelijk maken van deze blog.
Jullie lezen dagelijks de ontwikkelingen. Dat is hoopvoller dan de eerste dagen leek. Het 'nieuwe' geld wil ik gewoonweg: over de vier vrouwen verdelen. Écht naar hun inzicht te besteden. Voor hun gezinnen óf voor anderen, van macaroni tot kruisraket (wees niet bang voor het laatste, ze kopen geen wapens, want die zijn al in gebruik) Ik wil even de situatie schetsen, het is geen tijd van teddyberen. én ik acht hun oordeel hierin hoger dan mijn belering.

Tatjana Lieve lezers. Ik had bijna gedacht dat ik de meest vredige blog tot nu toe ging schrijven. Het is mooi weer. Iedereen is druk met aardappels poten, bij zichzelf, bij familie. Lente, Oekraïners en hun groentetuinen.

Zo heeft Lyuda het bijvoorbeeld helemaal druk met haar ontdekte auto: 'Het zijn eigenlijk heerlijke, volle dagen. Het lukt mij me af te leiden de afgelopen dagen. Wat een uitvinding! Ik kan zo mijn gereedschappen erin gooien en naar de moestuin! En ik ben met mijn Koem, die hier weer was, aardappels gaan poten bij mijn moeder en de dag erna bij zijn schoonmoeder. Alleen ben ik bij het achteruit rijden vanuit de moestuin in de modder beland, en die moest er met meerdere mensen uit getrokken worden. En daarna was de auto wéér stuk en die heb ik vandaag weer van de garage gehaald. Nu is het alleen nog maar helemaal onder de modder. Het is maar goed dat mijn man dit allemaal niet ziet. Maar ik fix dat allemaal voordat hij weer terug komt!'

Er kwam juist weer een beetje rust terug, dat niet opnemen niet meteen iets heeft te betekenen, dat bellen niet meer elke dag hoeft. Zo heeft Anja aangegeven dat zij heel veel dagen slecht bereikbaar is omdat zij druk is in de moestuin en met het opknappen van de begraafplaatsen van onze familieleden. 'Mijn zoon (6) is dagenlang buiten op zijn fiets in het dorp. Hij heeft gisteren een snoek gevangen. Die heb ik opgebakken.' Ook zegt zij: 'Ik kijk zelfs geen nieuws meer. 's avonds komen we uitgeput terug; eten, wassen, slapen. Ik probeer in bed nog wel wat te zien, maar de telefoon valt gewoon uit mijn handen van de slaap. Eigenlijk vind ik dat heel prettig. De dagen zijn zo vol, dat er weinig tijd is om te piekeren.'

Deze week vond ik het in een podcast heel fijn te vertellen dat het tijdperk van de groene bolletjes voorbij is. (Weten jullie nog die eerste weken? Groen bolletje is online. Online is levend). Soms lijkt het weer wat beter te gaan, komt er een ontspanning, een nieuw normaal, lukt het om de dag, stukjes leven weer op te pakken. Maar dan opeens: bij alle dames parallelle processen: Bombardeert het zoveel nieuws, dat je volledig uit het aardappelveld wordt geslagen. Het zijn zulke labiele tijden. Lieve lezers: er is heel veel nieuw nieuws. De oorlog is heel, heel echt.

Larissa meteen bij het opnemen: 'Heb je al met Anja of Lyuda gebeld?!
'Nee... Ik heb Anja wel een keer gebeld maar ze nam niet op. Hoezo?'

'Wij waren in de groentetuin (in het dorpje der dorpjes, ongeveer 20 km hemelsbreed van Anja's plaatsje vandaan) en opeens hoorde wij zulke Knallen. Gewoon eng. Dat kwam uit die hoek. Mijn dochter die thuis was gebleven (weer 20 km verderop) belde zelfs meteen op. Die had het zelfs gehoord. Ze vroeg: 'Is dat bij jullie?' Ik zei: 'Nee, nog verderop.' Je moet echt met daar bellen. Daar is echt iets gebeurd.'

Anja: 'Wij waren met z'n drieën in de moestuin. En opeens: We zijn niet zo geschrokken omdat we samen waren. Maar dit was natuurlijk zo dichtbij als nooit is geweest. Het is bijzonder. De oorlog die mij bereikt via media en de oorlog hier zijn voor mij twee verschillende dingen. Als ik alle filmpjes en nieuws zie dan vind ik dat heel groots en erg. Maar als hier in het dorp bommen vallen; slaat er ook een verlamming in. Het is nog steeds een hele slechte film waar we in leven. Het is allemaal niet echt. Dit is een film. Ik kan zelfs denken: 'We zijn gebombardeerd, nou en?' Deze realiteit bereikt mij niet. Dit is niet echt.

Dit is zo vers dat meerdere berichtgeving nog moet volgen. Uiteraard werkt de tamtam en weet ik bv dat er ook bommen in 'groentetuinen' zijn terecht gekomen. Maar Anja zegt: ik denk niet dat er gewonden zijn, want de meeste mensen zijn rond de schemer al naar huis.  

​Lyuda Ik vertelde hoe ze wat blijven beschieten vanaf achter de grens? Nou nu is het weer helemaal aan. Daar waar mijn moeder woont is gebombardeerd op 9 mei Overwinningsdag. Dat hoorden we helemaal hier. (ook ongeveer 40 km verder) Mijn moeder is erg geschrokken. Ze zegt dat de ramen helemaal trilden. En weet je wát er gebombardeerd is? De Joodse begraafplaats! Echt waar. Ik weet niet waarom dat is. Een grapje? Of menen ze dat? Of zijn het gewoon zulke idioten dat ze niet kunnen mikken?

Het is hier zo paradoxaal. We hebben vier keer per dag luchtalarm omdat alles wat ze vuren op Oekraïne hier overheen vliegt, maar beide (bovenstaande) bombardementen hier vonden plaats zonder luchtalarm. Dat hoort bij zo dicht bij de grens wonen. Als we een keer wel voor ons komen zijn de vliegtuigen er binnen tien minuten, en hup weer terug. Dan gaat het luchtalarm pas af als ze alweer weg zijn.

Wij hebben nog meer heel slecht nieuw vandaag. Ik ben hier al van zes mannen in Shostka naar de begrafenis geweest, maar die kende ik niet persoonlijk. Wij hebben de eerste 'dichtsbijzijnde' slachtoffer; Miroslav's beste vriend. (Miroslav is Lyuda's oudste zoon, die een keer een gastoptreden had in de blog vanuit de loopgraven, weten jullie nog?) Hij heeft zelfs zijn beide kinderen Miroslav en Miroslava genoemd. Hij ligt in zeer kritieke toestand in de stad Dnipro. Ik heb hem ook geld gestuurd. Zo'n goede jongen. Dit vind ik heel moeilijk. Dit is zo verdrietig.
​
Maar eigenlijk, de meest grote blow: volgt nu

Larissa We weten over mijn broer (die dient in het leger, weten jullie nog?). Hij heeft al wekenlang geen eigen telefoon meer en vertelt alleen maar soms aan één iemand vanwaar hij zit dat hij levend en gezond is. Dat is alles. Die persoon belt zijn vrouw op. En via zijn vrouw weten wij soms dat hij nog levend en gezond is. Nu had die persoon recht op de man af gevraagd: 'Je bent toch niet in Mariupol, he?' 'Ja' antwoordde mijn broer.

Mijn broer is in Mariupol. Dat is alles wat we weten. Mijn vermoeden bleek juist. Weet je nog dat ik zei in het zuidoosten waar het heel heel heet is? Mijn broer is in Mariupol. Dat is natuurlijk het slechtste nieuws wat we konden ontvangen. Maar weet je: iemands kind moet het toch zijn? Het zijn altijd iemands kinderen die verdedigen. Alleen nu is het mijn moeders kind.

Je bedoelt toch niet dat hij in Azovstal zit? (Ik hoef toch niemand te vertellen wat AzovStal in Mariupol is, he, hopelijk. Want dat gaat me niet lukken. Dat is me te luguber om te tikken. Ik kan in het kort zeggen: Dat is de minst leuke plek om nu te zijn.)

'Tan' Ik weet het niet! Meer weten wij niet! Wij weten niets! (Veel decibel) Later: ik denk het wel, waar zou hij anders moeten zijn, want er is niets anders meer in Mariupol overgebleven. Natuurlijk gaat het nu met ons heel slecht. Ik heb nu 'hysterie' en zijn vrouw ook. Vannacht werd ik in paniek wakker, met huilen en schreeuwen. Ik heb iedereen laten schrikken. Iedereen dacht dat er echt iets gebeurd was. Maar het moest er gewoon uit. Ik heb gisteren ook heel hard gezongen op ons erf. Normaal deed ik dat in de bossen, maar dat is nu verboden (wegens mijnen, weten jullie nog?) en toch: ik denk dat wij vrouwen hierin het wat makkelijker hebben. Je kunt het maar beter uiten dan opkroppen. Vandaag belde ik zijn vrouw toen bleek dat zij ook op hetzelfde tijdstip 's nachts een hysterie had. Zou er iets gebeurd zijn?

Hij is vanaf de eerste dag van de oorlog meteen vertrokken. Ik zei nog tegen hem: neem tenminste een dag de tijd uit te vinden wat er nou precies gaande is, maar nee hoor hij had zich al aangemeld voor het leger. Hij weet heel goed wat Russische bevrijders zijn. Hij heeft ook al gevochten in de Donbas in 2015. Hij heeft zijn vrouw ook niet om toestemming gevraagd. Dit moest hij doen, zei hij. Je weet hoe hij is als hij eenmaal iets in zijn hoofd heeft. Eerst was hij in Kiev.

Twee dagen later krijg ik een foto van Larissa van hem. In het halfduister, ergens onder de grond, in vol uniform. Levend. Gezond. Glimlachend. Ik bel meteen op. 'We hebben een foto van hem gekregen. Dit heeft hij naar zijn vrouw gestuurd om haar gerust te stellen dat hij nog gezond en levend is.' Het voelt haast intiem. Deze glimlach is na deze lange stilte en onzekerheid voor zijn vrouw bedoeld. 'Ik stuurde het meteen naar jou. Ik heb deze foto zelfs nog niet naar mijn andere broer gestuurd. En mijn moeder hebben we nog helemaal niet verteld dat hij in Mariupol is.'

Twee dagen later hebben ze het wel aan hun moeder verteld. Ze reageerde berustend. Ze wist het al. Toen bleek dat zij allang ook aan haar water het donkerblauw vermoeden had, maar juist Larissa niets vertelde om haar niet ongerust te maken. Ze beschermden elkaar. Ze wist/voelden het beiden.

Jongens, mag ik jullie vragen bij te dragen aan magie? Zullen we weer een 'magic bubble' creëren? Wil je een kaarsje voor hem opsteken? Of whatever works, works. Ik wil graag dat iets werkt. Hij is echt een van de beste jongens die ik ken. (mensen die mee zijn geweest in Oekraïne en de blog lezen: met hem maakten we o.a. de fietstochten door het bos en paddenstoelen zoeken) en dat maakt eigenlijk niet uit. Je hoeft niet ideaal te zijn om het leven te verdienen, om Azovstal te mogen overleven. Maar hij is nou echt zo'n jongen waarvan je zou willen dat er meerdere van waren.

En ook: wil ik een wonderlijk voorbeeld geven van hoe klein de wereld is. Weten jullie nog de oom uit Kiev en tante die bij Anja woonden? Die gevlucht waren? Zij wonen nu bij hun dochter, Katja, in Duitsland. Ik belde met Katja. Katja wilde mij even wijzen op: Mijn oom en tante logeerden, voordat ze de oversteek maakten, de laatste nachten in Kiev, in het huis bij Alyosha, Lyuda's jongste zoon.
Alyosha woont bij zijn peetouders in Kiev. Katja is beste vrienden met de dochter van de peetouders. Bijzonder, toch?

Maar eigenlijk hoef ik geen voorbeeld meer te geven van hoe klein de wereld is, want dat waar nu het nieuws van vol is, blijken we iemand te hebben zitten. De wereld is veel kleiner dan mij lief is.