Blog Archives

Stemmen uit Oekraine XLVII

16/9/2023

Blog 47
Tatjana; Dit zou een korte blog worden als stijlmetafoor voor: er is weinig nieuws te vertellen, maar dat is niet gelukt. Er is toch heel veel te vertellen. Er is weinig nieuw nieuws, maar dat is op zich niets goeds. De boel is gestagneerd, maar er verdwijnen wel steeds meer jongens in. Er dienen nu meer jongens die ik ken dan aan het begin. Er is een soort malen, wachten, stilstand. Iedereen is in slechte doen; pinnig. De publieke opinie, facebookposts, bellen met de dames; alles is pinnig en intern onderling afgeven. In plaats van de eerdere eendracht en elkaar omhelzen zit de neus van de ander nu heel snel terecht of onterecht verkeerd, of dat nu de politicus, de buurman, iemand van horen zeggen of de bekende zanger is.

De Oekraïense zanger Babkin veroorzaakt illustratief een schandaal met een boze song, zelf net zo pinnig, over om welke redenen je allemaal verrader wordt genoemd en we we elkaar daarmee vergiftigen. Voor wie het verstaat hierbij een linkje (linkje Babkin)

Tegelijkertijd is die priemende nauwlettendheid op elkaar juist heel erg nodig om bijvoorbeeld corruptieschandalen en misstanden aan te kaarten. Miroslav is bijvoorbeeld viral gegaan toen hij vanuit zijn ziekenhuisbed de bureaucratie van herkeuringscommissies aankaartte om ziektegeld uitbetaald te krijgen. De huidige vraag of er wel of niet verkiezingen moeten worden gehouden in oorlogstijd (discussie nummer 1) en op wie dan te stemmen (discussie nummer 2) dragen ook bij aan dit, ik noem het pinnig, klimaat. Het is een collectief proces en net zoals een familie wordt ook op elkaar afgereageerd. Ik denk dat het deze eeuwig kritische houding van het speelveld van de civil society in Oekraïne karakteriserend is en uiteindelijk heel hoopvol is voor de toekomst en grondige hervormingen. En laten we ook even alle vanzelfsprekendheden herwaarderen met oog op het gezellige alternatief om bij Rusland ingelijfd te worden; in Oekraïne mag het ten minste gezegd worden.

Lyuda zegt 'Ja, Tanyush, zo is de tijd, zelfs geen depressie, maar een gevoel van een soort onbehagen, alsof je een steunpunt bent kwijtgeraakt en je het niet kunt zien, maar het leven gaat door. Je moet leven, dat is hoe we leven, wankelen, balanceren en leven.'
Wachten op een doorbraak, op nieuws. Terwijl het beter is dan slecht nieuws. 'Godzijdank is het nog zo'. 'Слава Бога шо хоть так'. Ok. Ik laat het woord aan de dames. Leest u alstublieft door tot het einde, want eigenlijk gebeurt er toch best veel en dan kom ik nog terug met een paar praktische punten.

Larissa's broer Slavik en zijn vrouw Ira.

Larissa heeft al meer dan een jaar geen nieuws van haar broer Slavik in krijgsgevangenschap. Hij werd gevangen genomen bij de overgave van AzovStal in Marioepol. Een eerste teken van leven verscheen toen hij als gewonde na het bombardement op de gevangenis met krijgsgevangenen op de Russische staatstelevisie 'geïnterviewd'. Vanuit zijn ziekenhuisbed werd hem gevraagd waarom zij Mariupol zo verwoest hadden. Zo weten ze dat hij leeft. Daarna niets meer.

Soms reageert ze 'filosofisch', zoals ze het zelf noemt op de vraag wat dat met haar doet; 'Als het zo is betekent het dat het zo moet zijn. God verhoedt hem voor wat ergens.' Voor Slavik zet ik regelmatig een kaarsje.

Maar ik weet hoe het met haar gaat. Ze verkeert in een diepe depressie die niet meer hysterisch is, maar gelaten. Ze heeft haar textieldruk bedrijf opgedoekt. 'Er komt niets meer uit mijn handen. Laatst kreeg ik een opdracht om mokken te bedrukken. Het was niet eens een creatieve opdracht. Ik heb drie dagen gestrest om te beginnen. Ik kan dit niet meer. We reageren allemaal op onze eigen manier op deze situatie, Tanyush. Jij zo. Ik zo.' Larissa is ervan overtuigd dat de stress van de oorlog mijn ziekte een handje heeft geholpen. Ik ben het daar niet mee oneens.

Het antwoord op de vraag of er nieuws over hem is, is iedere keer een confrontatie met het verdrietige ongewisse. Daarom vraag ik het vaak niet meer. Ze zal het vertellen als er nieuws is. Ze kijkt uit naar dat haar vijf kinderen weer naar school gaan en ze zelf weer haar opleiding tot weefster zal vervolgen.

Vrijwilligerswerk doet ze niet meer. De plek waar ze eerst camouflagenetten vlochten wordt 'Hoe zal ik het je zeggen, Tanyush, wordt 'gebruikt', je weet wel. Er is de wantrouwigheid dingen over de telefoon te zegggen in geval van afluisteren. Ik weet genoeg. Overal, ook in dorpjes, worden gebouwen in gebruik genomen voor huisvesting van militairen en daarbijbehorende aangelegenheden. Voor het geval dat.
En dat blijft ook zo'n onuitgesproken hamer van Damocles. Wat gaat er gebeuren met de Sumy provincie? Elke dag is, soms onbewust, spannend. De beschietingen en bombardementen gaan door. Eer-eergisteren was een bombardement van Sumy zelfs hier nog in het nieuws. De grensplaatsen hebben het nu heel zwaar, waar men al gewend was aan dagelijkse inslagen. De mensen daar die toch niet van huis willen trekken naar een halte verder, naar bijvoorbeeld Shostka, waar nu veel vluchtelingen zitten. Dit leidt tot ongekende hoge huurprijzen, wat weer geheel in lijn met de publieke verontwaardiging leidt tot verwijten van profiteren van leed. Uit de blog denkt nog niemand aan vertrekken. Ik voel wel noodzaak mijn zolder te verbouwen. Larissa zegt: 'Waar kunnen wij heen met vijf kinderen?' Maar dat kunnen wij toch, mensen?

Anja maakt zich klaar op weer een jaar online les voor haar zoon. In Oekraïne mogen alleen de scholen fysiek open die genoeg plek in de schuilkelders hebben voor de leerlingen die ze hebben. De school van Vanja, haar zoon heeft dat niet. Voor hoeveel kinderen in de schuilkelders heeft de school van jouw kind plek? Ook maakt ze zich weer op voor een nieuwe winter met stroom- en gasuitval waar de overheid voor waarschuwt.

De wapenfabriek waar ze werkte is gebombardeerd, is overgeheveld naar een nieuwe locatie. Ze heeft helpen verhuizen en werkt nu daar ze daar waar het weer gebombardeerd kan worden, 'maar dat geldt in principe voor alle plekken.'

In Oekraïne vindt nu een grootschalige militaire herkeuring plaats. Niet persé met dienst doen ter gevolg, wel vaak en zeker wel ter aanvulling van de vissenvijver. Haar man heeft nog geen oproep gekregen. Zijn broer wel. Hij vecht nu, daar waar het heet is.
Haar bijenhoning-jaar is slecht geweest omdat veel van de klanten al zijn gevlucht.

Julya is in Kyiv na het omkomen van haar man aan huis voor zichzelf begonnen in vrouwen-ontharing. Dat is echter 'een beetje erbij en soms tegen vrijwillige bijdrage'. Haar echte roeping en waar ze haar dagen voor inzet is voor 'de organisatie voor de vrouwen en kinderen van omgekomen strijders'. 'We zijn nu met meer dan 2000 leden (vrouwen) en ik haal er in mijn eigen rouw mijn vervulling uit. Sommige vrouwen hebben net hun man verloren en ik ben al wat verder. Dan kan ik hun psychologisch helpen en voel ik dat ik van betekenis kan zijn.

Wel is ze heel negatief over het land en de mensen. 'Ik heb zelfs weerstand naar buiten te gaan in het park en weer die picknicks en het zwemmen te zien. Is er geen oorlog? Er wordt gedaan of de oorlog in het oosten is, maar het is de oorlog van ons allemaal. Ik vraag me regelmatig af of mijn man er wijs aan heeft gedaan in het leger te willen om die (scheldwoord) beschermen.' (Ikzelf sta iets anders in of mensen in tijden van oorlog mogen 'vieren/ontspannen', maar geef haar woorden door. Ik snap haar punt ook heel goed). Uit name van deze organisatie zet Julya zich nu heel veel in voor het inzamelingen van geld en goederen voor speelgoed voor kinderen van wie de vader is omgekomen, nieuwe camouflagenetten, signaalversterkers om van het front makkelijker naar huis te kunnen bellen en noem maar op. Het is echt een hele way of life, niet iets voor erbij, en she is on it.

Julya als inzamelings-activiste.

Julya's zus Yana.

Ze is nu een beetje in de voetsporen getreden van haar zusje Yana, die al jaren zo leeft. Een benoemenswaardig persoon en een lokaal bekend persoon over wie ik toestemming heb te schrijven. Yana woont in Krolevets, de plek van Larissa, en is al vanaf de inval van de Donbass en Krim in 2015. Een actieve familie op het vrijwilligersfront.

Het meest beeldend deze keer voor de situatie nu is het verhaal van Lyuda.
Lyuda maakt zich klaar om eind oktober, begin november oma te worden. Haar oudste zoon is vorige zomer getrouwd met Julya (niet te verwarren met.... dit is Lyuda's Julya) en nu verwachten ze een kindje, een jongetje. Met man aan het front is zij vooral de deelgenoot in de zwangerschap. Elke dag belt Julya haar en ze doen samen al die dingen als kinderwagen uitzoeken, uitzet kopen en doktersbezoeken. Het is geen makkelijke zwangerschap. In de vorige blog kon je al lezen hoe Julya in het ziekenhuis lag met bloedingen en belde met Miroslav in een ander deel van Oekraïne die ook in het ziekenhuis lag met granaatscherven. Daarna is ze weer thuis gekomen en nog een keer opgenomen met bloedingen. En nu nóg een keer wegens gebroken vliezen.

Lyuda, behalve schoonmoeder ook voormalig kinderverpleegster, reist iedere keer met haar mee naar Sumy, de provinciehoofdstad en staat haar bij. Nu ook. 'Het is de stress. Dat is het. Ik ben nu heel druk met hun huis. Terwijl we in het ziekenhuis waren belden de buren dat er vanuit Julya's appartement water stroomde in hun huis. Dus ik snel daar naartoe (vier uur met de trein) en bleek dat de boiler was geknapt en het hele huis blank stond. Dan volgt er een technische uiteenzetting, maar waar het op neer komt is dat Lyuda nu de verbouwing van het hele appartement op zich neemt. 'Alle vloeren en muren moeten opnieuw. Ik kan heel veel zelf, maar niet electra of een hele keuken plaatsen. Dus zochten we een verbouwer. Elke keer als de verbouwer komt moet ik daarheen. Hij belt heel vaak als ik al onderweg ben; ik kom een half uur of twee uur later. Ik zeur niet, want weet je hoe lang het heeft geduurd om een verbouwer te kunnen vinden? Er zijn geen vakmannen meer over. Ze zijn hier weggetrokken of vechten in het leger.

Lyuda is mijn eeuwige optimist. Ze zegt: 'Gelukkig dat dat nu allemaal gebeurt voordat de baby komt en niet daarna.' Beat that. En; 'Gelukkig is Julya sinds afgelopen zaterdag weer thuis. En de baby weegt al 1850 gram. Die haalt met gemak zijn 3 kilo.' Julya wil graag dat haar man bij de bevalling is, maar wie weet of dat lukt en of hij vrij krijgt.

Lyuda's Julya en Miroslav.

'Met mijn man en zoon vind ik het nu zo lastig om te praten. Ze zijn zo gespannen en boos. Met mijn man moet ik zo zorgvuldig mijn woorden kiezen dat ik helemaal niet meer weet wat ik moet zeggen. Laatst vroeg ik; 'Hoe zit het daar? Weet je al wanneer je wordt gerouleerd (gewisseld om vrij te krijgen om op korte vakantie thuis te komen) en hij barstte uit: 'Over welk rouleren heb je het?! Er zijn helemaal geen mensen om mee te rouleren! Laatst barstte hij zelfs uit toen ik vroeg of alles goed was ('normal'no'). 'Hoe bedoel je 'goed?' 'Ik weet niet wat jouw definitie van 'goed' is!' Ik weet helemaal niet meer wat ik tegen hem kan zeggen. Mijn zoon is ook zo. Laatst is hij over de telefoon zo uitgevallen omdat we de verkeerde literhoeveelheid in de nieuwe boiler hadden, dat ik heb opgehangen.

Miroslav, haar zoon dus, is na revalidatie van zijn verwondingen weer terug het leger in. Hij vecht echter niet meer met zijn vader samen in het lokaal bataljon van Shostka. Hij zit nu na maanden trainen bij de nationale elitegroepen. Ze zijn wel weer bij elkaar in de buurt gepositioneerd. Beiden zitten om de stad Lyman heen, boven Bachmut. Wie het nieuws volgt, weet: Dat is actief gebied.

Ik vraag ook de grotere dingen, zoals de toekomstperspectieven en het verloop van de oorlog.
Vitalik, Lyuda's man antwoordt typerend gevat; 'Die kan ik vanuit mijn loopgraaf niet zien.'

Een oude vriend belt vanuit het front, ook bij Lyman met de vraag of het mogelijk is zijn vrouw en dochter te huisvesten in Nederland, het liefst bij mij in de buurt. Hij komt ook uit Shostka en heeft zijn vrouw eindelijk kunnen overhalen te vertrekken omdat 'ik niet echt kan zeggen dat we verliezen, maar ook niet echt dat we winnen. Mijn perspectieven over de toekomst zijn een stuk slechter geworden. Ik wil dat ze daar weg gaan.'

Julya stuurde Miroslav verschillende foto's van varianten van kinderbedjes. 'Welke zullen we nemen?' 'Wat vindt je van deze?' 'en van deze?' enzovoorts. Miroslav antwoordde: Kies jij maar uit welke jij het mooiste vindt en het comfortabelst. Jij gaat het gebruiken.' Julya antwoordde; 'Hoezo 'ik ga het gebruiken'? We gaan het toch samen doen? Jij komt toch straks thuis en dan gaan we beiden 's nachts opstaan en het samen gebruiken?' Hij antwoordde kort; 'Was dat maar zo.'

Ik wil afsluiten met een plaatje en nog wat praktische punten en vragen. Gelukkig hoeven we niet alles zelf te doen.

Het doek Life Force is indestructible (je kunt nog steeds bijdragen voor krachtiger en sterker terugkomen. http://Gofund.me/4713d194) is klaar en in mijn handen. Dat is geen klein moment. Het is prachtig. Laat het schijnen en kracht brengen. Tot de onthulling kan ik het helaas niet laten zien. Hiervoor ben ik op zoek naar locaties waar het kan hangen en kan inspireren, dienen als krachtbron of informeren, bijvoorbeeld op locaties waar Oekraïners komen of waar men bewustzijn brengt over oorlog. Als je iets weet of met mij wil sparren neem dan contact met mij op: tatjanakirienko@gmail.com of 0647794902

Julya uit de blog heeft met haar organisatie van vrouwen van omgekomen strijders een foto-expositie georganiseerd van 100 vrouwen met bijbehorende interviews. De expositie is nu in Polen. Er is ook een kleinere versie waarin 25 vrouwen van omgekomen strijders hun eigen kunstwerk maken ter verwerking met bijbehorend verhaal. Misschien is het ook interessant dat naar Nederland te halen? Ook hier hoor ik graag ideeën over. Wellicht samen met mijn Life Force?
Zoals je hebt gelezen heeft een vriend mij gevraagd naar de huisvestingsmogelijkheden van vrouw en dochter in Nederland. Hoe kan ik hen hierin het beste ter zijde staan en faciliteren dat zij hopelijk een beetje in de buurt komen te verblijven zodat ik een oogje in het zeil kan houden? Zeg aub niet 'neem contact op met de gemeente', want dat heb ik al ongeveer zes keer gedaan over verschillende vragen en inmiddels stuur ík hen informatie.
Deze zomer ben ik heel veel opgetrokken met een dierbare Oekraïnse. We hebben samen gehuild, gelachen en heel veel geprocest. Ik heb gemerkt hoe dit bij mij ontbrak en hoe goed het voor mij is. Ik zou meer in contact willen staan met real-life Oekraïeners in Nederland. Dit is geen praktisch puntje. Dit is gewoon een wens.

En helemaal als laatst wil ik afsluiten met een lied dat ook zonder woorden te verstaan is en die ook diepte schoonheid geeft.