Door Tatjana Kirienko 

Omdat wij zó vaak gebeld hebben
Ik mis ze vaak al na drie dagen
Hoor ik vaak vóórdat ik opbel al in mijn hoofd hoe ze zullen opnemen.
Soms kan ik in koor mee doen.

Anja: 'Normal'no'
Larissa nam aan het begin van de oorlog altijd op met: 'Slava Boga': 'Godzijdank!' (is alles goed). Die is inmiddels wel wat afgeschaald naar 'Slava Boga shto got' tak': 'Godzijdank dat het tenminste nog zó is' (en niet erger). Soms heb ik moeite met een juiste nuance van een zin door te geven. Gelukkig is daar Lyuda die is onomwonden: 'We hebben het hier uitstekend!' (de geboren optimist)

Maar realiteit is wel dat het wat heter wordt. Niet door heel groot 'Nieuws', maar meer als een kikker in een pan, als het gas dat wat hoger wordt. De beschietingen behoorlijk zijn opgeschroefd.
Koe, macaroni fabriek, groentetuin en school. De vorige keer kon ik ze nog te benoemen. De eerste keer, toen we allemaal nog bombardement-maagd waren schrokken we al helemaal. Toen het nog nieuw was.

Nu lees ik dat er de afgelopen week: Eén dag boven de Sumy provincie 271 'beschietingen', waren. Met 'beschietingen' bedoel ik de all inclusieve term verzamelterm voor metalen neerslag. Daarna een rustdag en de volgende dag 230. Lyuda: 'Ik heb al een ritme ontdekt. Vaak schieten ze zo na vijf uur 's middags en om acht uur 's ochtends, alsof het van iemands rooster afhangt.' Ik stel me dan een Russische Iwan voor die net zijn eten op heeft, zich over de buik en in de handen wrijft en zegt; 'Ok jongens. We kunnen weer. Zijn jullie klaar voor ons dagelijks rondje?'

We hebben het er nog wel over, maar minder emotioneel. Zo heeft de stad van Lyuda's moeder er deze week flink van langs gekregen. 'Mijn nicht is met haar dochter na deze laatste beschietingen ook daarvandaan weg gegaan. Inmiddels voel ik ook: Ja, goed zo. Ik vind het voor vrouwen met kinderen tijd om het hier te verlaten. Kinderen hoeven dit niet te zien. Elke dag lees je wel over een bombardement: zoveel doden waaronder twee of drie kinderen onder het puin gehaald. Weet je wat die kinderen hebben meegemaakt?

Ook Larissa zegt: 'De grootste verwondingen zullen de psychologische wonden blijken.'
Of misschien is het zoals een vluchtelinge waarmee ik kennis maakte zei.... 'Wie dood is, is dood. Ik vind het het allerergste voor hen die nog leven. Zij moeten nog verder leven. Onze kinderen; wat hebben zij gezien en als wat voor mens zullen zij opgroeien?'

Lyuda vraagt aan mij: 'Gaat Anja nog niet weg? Waarom gaat Anja nog niet weg?'
Ik zeg; 'Ik weet het niet.' Anja heeft meerdere keren aangegeven het niet fijn te vinden als mensen haar vragen/aandringen waarom ze niet vlucht: 'Vaak zit er een oordeel in. Wie weet wat wijsheid is? Wat gebeurt er met een land als iedereen weg gaat? Verschillende mensen komen tot verschillende uitkomsten. Ik kies om te blijven. Voor mij is dit de tijd om des te meer samen te blijven.' Ze gebruikt het gezegde; 'samen blijven als de vingers van een gebalde vuist' en ik vind dat een prachtig passend beeld.

Wie wil afwachten of de bui aan zich voorbij gaat of wie pakt alvast zijn handdoek en gaat? Ik merk dat mensen opnieuw aan het overwegen zijn; Should I stay or should I go? Hoewel het vluchten een constant proces is, merk ik golven. De eerste was uiteraard bij het begin van de oorlog: Shock & Oorlog! Dan blijven mensen en komen ze weer terug ('daar kunnen wij wel in leven') en nu komt het heroverweeg punt ('of misschien kunnen we zo toch niet leven').

Mijn contact in Sumy (herinneren jullie die nog?) zat aan het begin van de oorlog 'vast' in de schuilkelders van Sumy, vervolgens veilig in het dorpje in de bossen, en zit nu weer met zijn gezin in Sumy. Hij vertelt ook: 'Ze hebben fosforbommen gegooid op Sumy. Ik wil mijn vrouw en kind ook weer terug sturen naar het dorp.'

Ik herinner me nog de eerste keer dat ik hoorde over fosforbommen. Toen we nog zo maagdelijk waren. Wat zijn fosforbommen? Zoek, Google, Generaal; huil en diepe horror en ongeloof.
Nu antwoord ik; ' Ja, dan kunnen ze beter weer naar het dorp.

U merkt dames en heren, De temperatuur van de kikker in de pan is veel hoger. Maar am Osten nichts neues.  

'Een foto van de broer van Larissa over wie we heel graag goed nieuws willen ontvangen. Ik kreeg vragen over het symbool op zijn pet. 
Larissa: 'Oekraïners behoren tot de Slavische volkerengroep.
Dit is een oud Slavisch amuletsymbool. Zijn naam is het 'overweldigende gras'. Dit symbool was het belangrijkste amulet voor bescherming tegen verschillende ziekten. Mensen geloofden dat ziekten door kwade krachten naar een persoon worden gestuurd. En het dubbele Vuurteken kan elke ziekte verbranden, het lichaam en de ziel reinigen.
Het spiegelbeeld van dit symbool wordt de Varenbloem van Perun - de opperste heidense god in Kievan Rus van de 9e - 10e eeuw, Heer van de hemel, heer van donder en bliksem, God van vruchtbaarheid.

De Duitse fascisten gebruikten het Slavische symbool van de rijzende zon. Een symbool van de eeuwige overwinning van het licht op de duisternis en het eeuwige leven op de dood.
Maar ze maakten een grote fout door het te gebruiken. Omdat Slavische symbolen degenen helpen die zichzelf verdedigen, niet degenen die aanvallen'

Ook hebben we het bijvoorbeeld over hoe een maatschappij omgaat met ouderen. Ik vind Nederland heel horizontaal gelaagd: leeftijdscategorieën gaan vooral met leeftijdgenoten om en er is heel weinig verticale interactie en kennisuitwisseling. In UA is het gebruikelijk dat de grootouders in huis blijven wonen en een grote rol hebben bij de opvoeding van de kleinkinderen. Ook niet alleen romantisch. Anja heeft in haar eentje (terwijl man werkte) drie jaar lang haar baby verzorgt én haar bedlegerige oma verzorgt.

Anja 'Dat waren echt mijn zware jaren. Ik was alleen maar aan het verzorgen. Daardoor, én gek genoeg door de oorlog, weet ik heel goed wat ik wil. Ik wil mij ontplooien. Ik wil niet meer in de fabriek werken. Ik wil digitaal vanuit huis kunnen werken en mijn yoga weer oppakken. Daarom had ik het geld gereserveerd voor de cursus. Alleen nu we het zo druk hebben; denk ik dat ik dat even uit moet stellen tot de herfst. Wel wil ik zeggen; heb je gehoord van de Oekraïense bevolkings-inzamelings-actie om een Bayraktar te kunnen kopen? (Jullie nu ook bij deze) Dat zijn er vier geworden. En Turkije geeft er nu ook drie gratis.' Trots: 'Ik wil iedereen zeggen dat wij daar ook aan deelgenomen hebben.'

Tatjana Met Larissa heb ik het bijvoorbeeld over het onderwijs en zij zegt; 'Het oude onderwijssysteem maakt dat mensen chronisch onzeker zijn, omdat het alleen maar over fouten gaat. Het systeem loont niet origineel te zijn of initiatief te tonen.' Zij pleit voor een helemaal nieuwe generatie leerkrachten in plaats van 'die al zeventig jaar zijn en in een heel ander systeem gewend zijn'. Haar kinderen gaan naar de 'Nieuwe Oekraïense school', waar zoals ik interpreteer veel invloeden van de Vrije school zijn; zonder cijfers te geven, meer wereldbeschouwing ect.

Je kunt je misschien afvragen wat dit soort meanderen over de toekomst in een oorlogs-blog doet, maar ik denk dat het juist heel belangrijk is de ogen op de horizon te houden, te bedenken wat voor land je wilt, hoe het zich zou moeten herbouwen. Visie doet hopen. Hoop doet leven en dat is echt waar. Zelf heb ik soms een fantasie hoe Oekraïne misschien het land van 'The third way' kan worden; het beste van twee verschillende systemen. Hopelijk heeft het in zich om destructie te kunnen omvormen tot grondige hervorming en zelfs beter en mooier dan ooit terug te komen. Daarover ook binnenkort meer; een nieuw kunstwerk.
​
En het klopt; eerst nog de oorlog. Die inmiddels op een soort pauze-standje in een hele heftige film staat, maar waar je maar niet uit geraakt.

Het is ook deze moeheid, het besef van langdurigheid wat in Lyuda over Rusland deed uitbarsten; 'Wat komen jullie toch tekort? Jullie zijn het grootste land van de wereld. Jullie hebben álles: bergen, zee, woestijnen, meren. Alles wat jullie maar zouden kunnen willen hebben en je zoekt: hebben jullie al! (Ha, klinkt haast als een spirituele les) Als je meer je zou richten op je eigen land in plaats van steeds maar die oorlogen met je buren, was je werkelijk het grootste land ter wereld geweest. Wie weet had je dan wel het land opgebouwd waar wij wie weet wél wilden wonen.'

En weet je wie er ook nog moe is? Wederom Lyuda aan het woord: 'Er is een onderdeel van de auto afgebroken waardoor ik al een paar dagen alleen maar vooruit, niet meer achteruit kan rijden. Ik belde mijn man op om te vragen wat voor nieuw onderdeel ik bij de garage-jongens moet bestellen. En hij schoot helemaal uit zijn slof. Hij ging helemaal schreeuwen. 'Stomkop dat je steeds de auto kapot maakt. Hoe krijg je het voor elkaar? Waarom val je me lastig met dat soort vragen?'

Ik zei hem: 'Man, waarom schreeuw je zo naar mij?' Hij biechtte op dat hij zó, zó moe is. 'Was ik nog maar in de veertig geweest, dan had ik het hier nog beter volgehouden. We zitten hier al maanden in de bossen. Het is heet, we dragen die uitrustingen, zitten dagenlang in de loopgraven, en ik word helemaal gek van de muggen (muskieten) die zelfs in je neusgaten vliegen. We hebben een watertje gevonden in het bos, wat weliswaar troebel is, maar waar we ons soms wat kunnen afspoelen. Ik kan geen één keer mijn slaap afmaken, maar word altijd onderbroken om patrouille te gaan lopen. Ik merk het ook als hij thuis komt; hij valt om de haverklap in slaap, zoals gewoon aan tafel bij het eten. Nu ik je dit vertel is hij ook naast mij op de bank in slaap gevallen.'

Ik vraag hen of ze überhaubt iemand kennen die onder Rusland en/of Poetin zouden willen leven (ikzelf kan met alle macht niemand bedenken).
Larissa: 'Toen de oorlog net begon zag ik een post van iemand op Facebook waarin stond: wil iedereen die Poetin hierheen heeft uitgenodigd zich verwijderen van mijn vriendenlijst. Dat verbaasde mij. Bestaan die dan? Maar goed; uit het feit dat hij het schrijft, blijkbaar wel. Zo weet ik dat ze bestaan.
Toen de bombardementen begonnen en iedereen in de kelders zat leefde er een grapje: 'Wil degene die Poetin uitgenodigd hebben alsjeblieft nu naar buiten stappen? Poetin is voor je gekomen.'
En ook: een buurvrouw in de straat van mijn schoonmoeder. Toen bij haar in de straat de Oekraïense tanks reden, heeft ze ze weggeduwd. Ze was boos. Ze wilde Russische tanks.'

En ook Lyuda weet iemand: de vader van een kennis van haar uit Charkiv; één van de meest en dagelijks gebombardeerde steden, al vanaf het begin van de oorlog. Hij is een oude man van 80+ en zijn dochter helpt hem dagelijks. Hij gelooft gewoonweg niet dat dit de Russen zijn.
Die kennis vertelt: 'Hij blijft gewoon zeggen; 'Dit zijn niet de Russen die ons bombarderen. Dat is niet mogelijk. Dit zijn de Amerikanen.' Al bons ik met mijn hoofd tegen de muur. Hij blijft zo denken. Ik vind het heel moeilijk. Wij kunnen zo niet praten, we kunnen zo geen zinnig woord delen. Wat kan ik verder nog doen? Ik breng hem gewoon maar elke dag zijn eten en dat is het dan.'

Tatjana En misschien is dat ook goed zo. Misschien zijn de onwetenden het gelukzaligst en mag hij zo zijn laatste jaren leven en kan hij sterven met die gedachte en hopelijk niet door een Russische bom.
Het brengt me naar het even absurde uit de film 'Goodbye Lenin', kennen jullie die nog? Daarin houden de kinderen van een moeder die uit coma komt de Sovjet Unie in stand terwijl buiten de standbeelden worden ontmanteld. (Aanrader!)

Ondertussen gaan de beschietingen door, de luchtalarmen, de schuilkelders, en de doden en gewonden die terugkomen. Vooral Lyuda heeft het heel druk met de voorbereidingen van de afscheid-diners voor de gevallenen. Het gaat voort, het vindt z'n weg. Het toont mij de veerkracht van de mens en ik haal er heel veel inspiratie uit. Wij, mensen, kunnen veel meer dan we denken. Ik herhaal: als we hiermee het einde van de oorlog halen heeft de Sumy provincie volgens mij het heel goed gehad. Zij heeft het er inmiddels een stuk beter vanaf gebracht dan menig ander plek in Oekraïne. Dat is: als Wit Rusland zich er niet mee gaat mengen. Zij hadden tot nu toe de twijfelachtige rol van wat ik het beste 'enabeler' kan noemen; degene die mogelijk maakt. De Russische grondtroepen vielen ook vanuit Wit Rusland binnen, ze tankten daar hun tanks. Nu zijn er ook beschietingen vanuit Wit Rusland (bommen die vanuit Wit Rusland vallen) en oefent het Wit Russische leger aan de grens (herinnert u die nog, de quasi nonchalante oefeningen aan de grens van 40,000 Russische militairen aan de Oekraïense grens die absoluut niets te betekenen hadden).

Dat zijn de hardnekkige nieuwsberichten de laatste anderhalf week. Als óók nog Wit Rusland actief mee gaat doen; ziet het er in ons hoekje niet meer zo mooi uit. Dan zijn wij het gebraden haasje. Al zegt Lyuda steeds: 'Ze komen niet meer zomaar over de grens.' Ik hoop dat ons hierover oneens zijn strikt theoretisch blijft.

Nu een persoonlijke vraag van mij. Het inzamelen van rolstoelen gaat 'niet zo goed'. Wie ik bel (google treffers) zijn bedrijven. De ongekende eenheid, inzet is voorbij. We zijn terug bij 'Zo doen wij dat niet', 'Dat zijn niet onze procedures'. Liever weggooien dan weggeven. De moeheid. En ik weet zeker: wij kunnen veel meer als mensheid én we komen daar nooit als we blijven luisteren naar 'the computer says 'No'. Ik deel dit omdat: er misschien iemand is die de blog leest die mij wat beter kan doorverwijzen in de rolstoelen-business dan Google.  

​
Tatjana Het rekeningnummer om geld rechtstreeks naar deze vrouwen te sturen is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko Negentig procent van het ingezamelde geld gaat rechtstreeks door. Tien procent gaat naar het duurzaam mogelijk maken van deze blog.
Jullie lezen dagelijks de ontwikkelingen. Dat is hoopvoller dan de eerste dagen leek. Het 'nieuwe' geld wil ik gewoonweg: over de vier vrouwen verdelen. Écht naar hun inzicht te besteden. Voor hun gezinnen óf voor anderen, van macaroni tot kruisraket (wees niet bang voor het laatste, ze kopen geen wapens, want die zijn al in gebruik). Ik wil even de situatie schetsen, het is geen tijd van teddyberen. én ik acht hun oordeel hierin hoger dan mijn belering.

Ook Lyuda zit ook bijna alle dagen in de groentetuin. 'Ik ga met de auto. Maakt me niets uit. Dat sta ik mezelf toe. Nu kan ik water om te gieten meenemen in jerrycans en flessen en tuingereedschap. Eerst nam ik twee stuks gereedschap mee op de fiets. Ongelofelijk wat een verschil het maakt auto te kunnen rijden.'

Ze is ook jarig geweest. Ik belde. Haar man mocht speciaal op haar verjaardag zijn twee dagen naar huis. Ze vierden het met z'n tweeën. Ze hadden net gekookt, gegeten, en lagen nu met een fles champagne op de uitgeklapte bank tv te kijken. 'Meer hebben we niet nodig. We hebben het uitstekend zo.' Life goals, mensen.

Vorige week heb ik de dames weer elk 200 euro kunnen sturen. Ik wil jullie graag kunnen uiten hoe ontzettend dankbaar ik ben en hoe gezegend ik me voel dat deze blog de mogelijkheid biedt hen op deze manier te kunnen steunen. Voor het eerst hoor ik: dat ze ook geld aan zichzelf uitgeven. Het is ze gegund.

​Hieronder Lyuda's aardappelveld en haar paprika, rode bieten, prei en tomaten.

​En weet je waarom ze luchtiger is? Haar broer is 'gevonden' op een lijst met krijgsgevangenen. En zijn status is veranderd van 'vermist' naar 'krijgsgevangen'. Dat is een stap vooruit ten opzichte van dat hij nergens te vinden is en niemand iets over hem kan vertellen. Ook betekent het nog een stapje meer dat hij nog leeft. Én: hij zou nu in aanmerking kunnen komen voor krijgsgevangen-ruil. Volgens haar: 'Hoeft hij nu alleen nog maar uitgewisseld te worden.' Ik voel intern zoveel bedenkingen en beren op de weg bij deze laatste uitspraak. Maar zeg alleen: Inshallah 'Zo God het wil' (Arabisch), Yak Boch dast 'Zoals God het geeft' (Oekraïens) en 'Laten we het hopen' (seculier, onreligieus Nederlands).


Het beschieten vanaf over de grens gaat elke dag door.
Vannacht is in de Shostka-regio bijvoorbeeld twee woonhuizen en een groentetuin beschoten.

Tatjana Deze blog, lieve dames en heren, gaat gelukkig niet meer alleen maar over geen goed nieuws. Het is alsof de thema's zich vanzelf vormen... Deze blog gaat vooral over de, voor mij, ongelooflijke reikwijdte van de lijntjes, de connecties, en de mate waarin we midden in het nieuws zitten, zelfs al vanuit deze enkele vrouwen....

Ik begin met een lokaal, publiek 'geheim'/nieuws waar iedereen het over heeft. Inmiddels kan ik daar wel over delen. En nog steeds geldt: Niemand weet nog steeds niet wat van onderstaand verhaal wel of niet waar is: Officiële communicatie ontbreekt. Wederom: ik weet alleen zeker dat we niets zeker weten, maar dit is mijn verhaal.

Ik had het al een beetje verteld: Een man, iemand die zeer actief is in de lokale 'community', als docent, raadslid en nu vrijwilliger: belde mij op. Om te vertellen over het lot van één van de lokale bataljons. Ik denk als gewoon een wanhopige poging íets te willen doen; alles en iedereen proberen wat zou kunnen werken en helpen.

En hij vertelde het volgende verhaal: Het lokale bataljon (samengesteld uit de woonplaatsen van Anja en Lyuda) is aan het Oostfront voor 93% ge-elimineerd. Dus 93 procent is dood of gewond; 'doet het niet meer'. Waar ze sliepen is gebombardeerd, in de brand gevlogen en degenen die nog konden ontkomen hebben alleen nog maar aan materieel wat ze tijdens het wegrennen bij zich hadden. Ze zijn daar nu aan het front in 'heel erbarmelijke omstandigheden' en hebben niets meer. Lokaal zijn er moeders een actie gestart om hen terug te halen. Lyuda vindt dat vreemd, want: 'Natuurlijk doet het pijn, doden en gewonden, maar: Hoe, terughalen? En dan? Wie gaat er dan beschermen?' Larissa is nog 'duidelijker': 'Het is daar geen Kuuroord. Het zijn oorlogsomstandigheden. Het is oorlog.'

Zijn vraag was: Of ik ondersteunend militair materiaal voor hen kunnen regelen? (helmen, kogelvrije vesten, nachtkijkers, tja van alles) en deze vraag, dames en heren, en deze statistische horror, en het ook nog geheim moeten houden ('Wat ik je nu vertel weet alleen jij en misschien nog één iemand in Shostka'. Zelfs mijn dames heb ik een tijdje niets verteld) en mijn paniek van 'Hoe dan?.... Hoe kom ik aan dat materiaal?' en het gewicht van die verantwoordelijkheid, het gevoel dat bataljon te moeten redden: zorgde bij mij (zie vorige blog) voor paniekaanvallen.

​En natuurlijk, ook ontroerend, wordt de mierenhoop weer actief en gaat met elkaar overleggen etc. Deze man is door 'de mijnen' reeds gecheckt en gecontroleerd (en betrouwbaar bevonden!). Hij en de man van Lyuda hebben al gebeld. Lyuda's man is wel heel verontwaardigd dat ik een telefoontje krijg uit Oekraïne met deze vraag/taak. 'Bij gebrek aan materiaal dient het leger dat aan te vullen en niet jíj.' Hij houdt mij dus uit deze horror-wind. Wat ik voor deze man ga inzamelen is inmiddels gereduceerd tot: materiaal (stoffen) om kogelvrije vesten van te naaien. En vooral ook: met de lange adem, zonder slapeloze nachten, want: Ons humanitair transport voor invalide kinderen is dít weekend aangekomen. Lyuda en een lokale arts gaan zich met de vracht bezig gehouden. Het wordt daar nu uitgezocht en verdeeld. Het kwam in drie delen.

Lyuda 'Weet je wel hoe het hier aankomt? Niemand kan nu natuurlijk onnodige benzine verbruiken, dus het komt op de achterste, vrije plekken van de bus. Daar stonden de dozen en de rolstoelen. ('De bus' zijn daar veelal shared taxi mini-vans: 'Marschrutki') Dus wij (Lyuda en Elena, een plaatselijke arts) kregen iedere keer bericht als er weer een busje onderweg was waar plaats was voor onze goederen: en dan hup rennen en uitladen.

Een verdere, definitieve lijst, stel ik nog op, maar: Lyuda 'Als ik één uitdrukkelijke wens zou mogen uitspreken: voor een geheel nieuwe doelgroep die nog niet zo lang bestaat: rolstoelen en krukken. Het is echt een nieuw fenomeen en heel onwerkelijk te zien hoeveel jongens invalide zonder ledematen terug komen. Soms kan mijn hoofd nog steeds niet bij deze realiteit en lijkt het een absurdisme, een slechte droom.' Van onze humanitaire vracht is ook een rolstoel gegaan naar een lokale jongen die terug keerde zonder benen.

​En weet je wat Anja deed met bovenstaand Bataljon verhaal? Zij pakte de telefoon en belde naar het Bataljon (dat heb je natuurlijk als dat gewoon bestaat uit lokale jongens) en legde alles uit. En vroeg hoe het ze daar ging en wat er waar is. Haar contact daar antwoordde (natuurlijk zonder allerlei details te mogen vertellen).

'Het is hier inderdaad een moeilijk situatie, en we zijn inderdaad 'verminderd', maar het is niet zo dat we hierin onze onderbroek rondrennen. We hebben spullen om ons aan te kleden en ons te beschermen. Wij willen niet dat jullie daar de hele tijd huilen om ons en jullie zorgen maken. Dus zeg je nicht dat ze zich geen zorgen hoeft te maken.... We houden hier vol.
Wij zijn híer, zodat jullie dáár normaal kunnen (doorgaan met) leven.'

Wat?! Hij daar stelt mij gerust?! Dit zijn mij zulke waardevolle woorden. Ongelooflijk, wat een impact op mij en ontroerend ook. Iemand aan het front verzoekt dringend alsjeblieft weer te gaan leven. Roger that! Opdracht begrepen, maar I'm on it betekent nog niet dat ik het al vlekkeloos kan.

Hij geeft wel aan: 'Het enige wat ons wel dwars zit is dat soms op Facebook wordt vergeten dát er oorlog is. Het is niet leuk voor ons om foto's waarop jullie grijnzen met al jullie 32 tanden en volle glazen wijn te zien. Het is nog geen tijd voor de rode loper.'

Deze opmerking gaat over: intern in Oekraïne. Zo was er in Kiev eergisteren een 'relletje' omdat iemand, de avond na de laatste bombardementen in een wijk siervuurwerk ging afschieten. Los van dat de hele wijk natuurlijk schrikt, is het gewoon nog geen tijd voor 'feest'. En dat snap ik wel. Valt denk ik samen te vatten als: de respectvolle middenweg.

Anja zei 'Ik haal ook heel veel uit deze woorden. De bevolking lijkt hier onderling soms wel te belanden in: vingers naar elkaar wijzen van wie er niet genoeg verdrietig is en wie niet genoeg rouwt. Maar nu voel ik nog meer: Zij zitten dáár, zodat wij juist hier door kunnen gaan. Ik wist alleen niet zo goed wat tegen hem te zeggen als afscheid. Ik wil niet te beladen doen, als ware ik zijn heldendaden prijs, ook niet te angstig, maar ook niet te luchtig; 'Hoe is het? Of 'Doei, he' Is haast te luchtig. Het is logisch hoe het daar is. Ze zitten in de frontlinie. Ze worden de hele tijd bestookt. Daar is het niet 'normal'no'. En toch zullen ze dat antwoorden. Ze zullen je ook niet echt zeggen hoe het daar is. Ik heb gekozen voor een kleine, positieve toekomstfantasie. 'We houden hier van je en wachten op je met Shaslik (Kebab-barbeque) wanneer je terug komt.

Tatjana En zo; help ik niet alleen hen, maar zij ook mij. Samen houden we elkaar een beetje overeind. Samen zijn we periodiek weer 'normal'no' en dan knotsknetter en alles daartussen. En wederom prijs ik de helende werking van de groentetuinen daar, waar nog steeds grote gedeelten van dagen worden doorgebracht. De groentetuin is op zo veel manieren goed voor de gezondheid en een redding.

Larissa is inmiddels: nog steeds héél boos. Op alles, de oorlog, Zelenskiy, het volk, de media en vooral: de stilte over de krijgsgevangenen uit AzovStal. Over misconcepties over Azov die niet alleen leven onder Putin propaganda maar ook hier. Ik heb het opeens begrepen, en dat is niet 'klein nieuws'. Dat haar broer bij het Azov Bataljon zit. 'Daar zijn 2500 mensen, waarvan niemand het lot weet. En opeens is het stil. Onze heldhaftigste strijders en iedereen lijkt ze vergeten....'

Ze wil heel graag dat ik 'geluid maak' . Ik heb haar uitgenodigd zelf een stuk te schrijven namens haarzelf waarin ze jullie precies alles vertelt wat ze wilt vertellen. Die vertaal en deel ik met alle liefde. (ze wil wel, weet niet hoe snel ze daartoe in staat is)

Maar ze is gelukkig ook: … alweer wat strijdvaardiger. That's my girl. Samen met haar andere broer en de vrouw van haar verdwenen broer zijn ze nu een 'clubje' dat op allerlei manieren probeert meer te weten te komen over de broer. Dat is vooral veel bellen, in de wachtrij hangen, heel veel eindeloos Facebook groepen met foto's van krijgsgevangen uitpluizen (zie vorige blog) en formulieren invullen van Oekraïnse instanties die gaan over krijgsgevangenen behandelen.

Daar kregen ze alleen het volgende nieuws: 'Die achternaam staat niet op de lijst'.
Dus niemand kan zeggen waar hij is. Dat kan dus onder andere betekenen: Dat hij dood is? Dat hij is ontkomen? Dat hij gek is geworden en zijn achternaam niet meer weet?

Larissa zegt zelf: Weet je hoeveel jongens er 'breken' tijdens gevangenschap en gek worden. Wie weet weet hij niet meer hoe hij heet. Hij heeft ook nog niet gebeld, terwijl je soms hoort, dat iemand mag laten weten dat hij nog leeft. Misschien kan hij zelfs het telefoonnummer van zijn vrouw niet herinneren.

Anja vertelt ook nog: Veel vrouwen van krijgsgevangen worden telefonisch 'geterroriseerd' als ze eenmaal gebeld zijn door hun man. Dan krijgen ze martelfoto's of bericht dat hij dood is. Dat is echt heel erg. Misschien wilde hij zijn vrouw sparen daarvan en heeft hij nog niets verteld. 
​
Kortom: Alles staat open voor allerlei speculaties en we weten alleen dat we niets weten.
Tot gisteren. Min of meer. Larissa heeft hem herkend: op een foto van krijgsgevangen uit AzovStal. Zij is overtuigd. Je zou kunnen zeggen: Het goede nieuws is nu tenminste íets te weten. Het niet-zo-goede is te weten dat hij Azov-krijgsgevangene is in Russische handen.
Wat betekent dit voor haar?

Larissa 'Soms voel ik me heel slecht. Soms wil ik gewoon dood. Soms is het 'normal'no'. Mijn dochter hebben we inmiddels te logeren naar mijn moeder gestuurd om haar wat af te leiden en wat te helpen, want zij heeft het ook heel moeilijk.

Iedereen stut elkaar.

​Larissa weet nog steeds niets over haar broer.
Het enige wat ik extra weet is de aanvullende reactie van Anja: 'Wat een heroïsme. In Mariupol kwam niet niet zomaar terecht. Dan moet je je daarvoor aangemeld hebben. Wat een eer dat wij met hem in één vrienden/dorpsgroep zijn opgetrokken.'
De volgende uit de blog schijnt zich ook al aan te dienen: Lyuda meldde: Mijn zoons vriendin zei tegen mij: 'Weet je dan niet dat hij zich heeft aangemeld voor de 'deblokkade' van Mariupol?' Dat wist ze niet. Misschien zijn dat niet het soort dingen om tegen je moeder te zeggen.


Larissa is, logisch, niet in goede doen en heel veel karate-kick-boos op alles, iedereen. 'Ik praat met niemand meer. Ik neem de telefoon niet meer op, behalve bij mijn moeder en bij jou. Ik bel zelfs niet meer met zijn vrouw (van de broer), want zij is in zo'n toestand dat ze constant gekalmeerd moet worden. Ik kan haar dat niet geven. Ik ben bang dan zelf weer in 'hysterie' terecht te komen als ik met haar praat.'

Verder is ze heel veel boos op: Zelensky, die volgens haar niets doet met de AzovStal groep, en de beperking van oppositie nu in Oekraïne. Ze gelooft dat Zelensky de AzovStal groep aan hun lot overlaat omdat die ook politieke oppositie zijn. En dat Zelensky de nationale ombudsvrouw heeft ontslaan de dag dat zij de gruwelijke omstandigheden van de AzovStal gevangenschap naar buiten bracht.

Ik luister en ik luister vooral. Dat is mijn rol. Meer kan ik niet doen. En het is natuurlijk van alle tijden; Stilte, stress en ondoorzichtigheid is het perfecte petrium schaaltje voor theorieën. Ik weet niet hoeveel doorzichtigheid er kan zijn in dit soort oorlogsomstandigheden en hoop altijd te geloven dat er heel veel onderhandeld, bemiddeld ect wordt achter de schermen. En ook: wie weet. Het enige wat we zeker weten is dat we (jij, ik, zij, wij) niets weten.

Ik begon de vorige blog al aan te kondigen dat Sumy Provincie weer in de picture komt. De psycho buurman probeert de schutting weer te doorbreken. Sommige dagen/nachten zijn er actieve gevechten, en daarna en daaromheen die domweg dagelijkse, lukrake artilleriebeschietingen op de meest lukrake doelen: huizen, kerken, ect. Sumy krijgt elke dag, en zo allerlei dorpjes in de provincie.

Lyuda: 'Ik ben niet meer bang dat ze de grens doorbreken. Het is hier geen 24 februari meer.'

Tatjana Ik ben er wat minder rooskleurig over. Dít, alles. Wordt mij wel eens te veel, om vier uur 's nachts om precies te zijn. Overdag lukt mij inmiddels vrij aardig weer en nog even en ik kan zelfs weer; 'lekker weertje, he', zeggen, maar de nachten hebben mij bij de lurven. En zo komen we in de paradoxale situatie dat zíj míj hier adviseert en kalmeert over wat zij noemt nachtelijke paniekaanvallen. Ik noem ze de diepte en de omvang van de huidige werkelijkheid voelen en doorzien en mij geen raad meer weten met mijn adem, lichaam en gedachten. Moet ik om vier uur 's nachts gaan hardrennen?

Het gaat echt over de diepte en de omvang van dit alles. Daar kwam het nieuws bij: dat één van de lokale bataljons, samengesteld uit de jongens uit de woonplaatsen van Anja en Lyuda wél naar het Oosten zijn gestuurd. Over hen heerst nu een lokale rouw in al onze blog-plaatssen. Ook dit bataljon is nu heel bekend geworden, maar dan omdat: hen een héél slecht lot ten deel gevallen. Laten we zeggen dat er nog véél meer publieke stads-begrafenissen zullen volgen, wanneer ze weer in staat zijn de lichamen op te ruimen.

Ook over dit is het: ondoorzichtig. Everybody knows. Want uiteraard vangen familieleden nieuws op. En die gaan weer onderling verspreiden en praten en misschien ook wel vergroten. Maar officieel is er niets medegedeeld. Officieel blijft het stil.
PS Ik zeg jongens van het bataljon, maar ook: vrouwen! Zo was de eerste gesneuvelde van deze huidige golf van gevechten van de huidige gevechten aan de grens een vrouw.


Lyuda 'Elke dag krijgen we omgekomen strijders terug in de stad: drie, vier of vijf. Wil je een foto van hoeveel verse graven we hebben? We ontmoeten ze altijd met heel veel bevolking op een centraal punt en lopen dan mee in de begrafenisstoet. De laatste paar keer werd het niet meer op social media aangekondigd, maar alleen via via. Toen waren er veel minder mensen om een laatste eer te bewijzen. Ik had het toen ook een keer gemist en was daar verontwaardigd over. Mijn zoon zegt dat ze zijn opgehouden het op social media te delen, om niet aan te kondigen 'waar en wanneer' grote groepen mensen bijeen zijn, om niemand op ideeën te brengen voor bombardementen. Daar zit ook wel wat in.'

Tatjana Iedereen zoekt veel minder nieuws. Overigens bedoel ik met nieuws niet de 'acht uur nieuwsuitzending'. Iedereen gebruikt daarvoor allerlei potpourri, zijn eigen samengestelde (vooral Telegram)kanalen. Dat iedereen veel minder nieuws kijkt/opzoekt: Dat komt door: de groentetuinen, maar ook door : Dat je er gewoon niet goed van wordt.

Lyuda 'Hoe meer je het bekijkt hoe slechter je je voelt. Toch is het nog steeds het eerste wat ik doe als ik wakker wordt: ogen open en nieuws opzoeken én het laatste wat ik doe voordat ik ga slapen. (ik denk dat dat voor iedereen geldt) want: Hoe kun je géén nieuws opzoeken? En ik merk iedere keer voordat ik iets open dat ik zó snak naar goed nieuws. Iedere keer hoop ik: zal dan nu het nieuws volgen waar iedereen op wacht. Ik wil zo graag goed nieuws horen.

Op Facebook ben ik ook veel minder. Dat staat alleen maar vol met: Overlijdensberichten, vermissingen van soldaten of bevolking uit bezet gebied; berichten van gewonden in het ziekenhuis. Bij iedereen komen nu doden en gewonden terug.' Ik ken ze wel. Je hebt ook groepen van vrijwilligers die via allerlei wegen foto's van krijgsgevangen proberen te verzamelen en ze publiceren in de hoop dat iemand ze herkent en informatie kan delen met de familie.

Tatjana Op deze manier heeft ook de vrouw van Larissa's broer 'iets' gevonden. Ergens op een filmpje van de ontruiming van krijgsgevangen uit AzovStal is ergens op de achtergrond, iemand die hem zou kunnen zijn. Ik heb het gezien: Pixels. Nou ja, vooruit dan maar. Zij is er overtuigd van. Het geeft haar een soort aanknopingspunt. Als het hem is; weten we in ieder geval iets zekerder dat hij inderdaad in AzovStal was. Kortom wederom: We weten niet eens of we iets weten.

Dit is de fase van... Hoe noem je dit? Ik sta open voor suggesties. De realiteit van de oorlog?
De donkere, slepende duisternis-drab?

Laten we hopen, als alles beweegt in golven, en er binnenkort weer andere ontwikkelingen zijn, dat dit het donkerste punt is waarop wij ons begeven.

Velen hopen voor een omkeerpunt door de levering van nieuwe wapens, waardoor de verdediging iets meer mogelijk is. Weten dat dat onderweg is, geeft hoop. Al zegt Larissa: Ik denk helemaal niet meer aan meer wapens, alleen maar aan de bevrijding van alle mensen; krijgsgevangen en ook uit bezet gebied.  

Het goede nieuws is misschien: ons humanitair transport is aangekomen in Oekraïne (dat wacht nu op transport naar Shostka) en ik weet dat één rolstoel is gereserveerd naar een jongen die terugkeerde naar Shostka zonder allebei de benen. Dus het positieve is dat hij een rolstoel heeft.

U merkt; dit is een kunstingreep. Ik weet gewoon even niet waar het positieve vandaan te halen. En misschien is het goede nieuws wel (attitude of gratitude) dat alles niet nog erger is. Hopelijk echt tot een volgende, leukere blog! 

​Tatjana Het rekeningnummer om geld rechtstreeks naar deze vrouwen te sturen is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko Negentig procent van het ingezamelde geld gaat rechtstreeks door. Tien procent gaat naar het duurzaam mogelijk maken van deze blog.
Jullie lezen dagelijks de ontwikkelingen. Dat is hoopvoller dan de eerste dagen leek. Het 'nieuwe' geld wil ik gewoonweg: over de vier vrouwen verdelen. Écht naar hun inzicht te besteden. Voor hun gezinnen óf voor anderen, van macaroni tot kruisraket (wees niet bang voor het laatste, ze kopen geen wapens, want die zijn al in gebruik) Ik wil even de situatie schetsen, het is geen tijd van teddyberen. én ik acht hun oordeel hierin hoger dan mijn belering.

Anja 'Na het bombardement maakt men hier de inventarisatie op en is men begonnen met opruimen. Voor zover ik weet zijn er geen gewonden, alleen veel schade. Er zijn meer dan 20 huizen in verschillende mate 'kapot' en in heel veel huizen is het glas eruit. Ik voel medelijden met mijn buren. Zij hebben in het beschadigste gedeelte ruim negen jaar geleden een huis gekocht en zijn die heel langzaam aan het opknappen; iedere keer een klein beetje geld daarheen. Iedere keer een stapje. Drie weken voor de invasie hebben ze zelfs nieuwe ramen en kozijnen geplaatst, kun je je voorstellen? Zij mogen nu weer opnieuw beginnen. Iemand anders (de moeder van mijn Koem) heeft een heel groot gat in het dak. Nog voor de mannen uit het dorp konden komen die te dichten kwam de storm en stortregen. Ze vertelde: ik keek gewoon vanuit mijn huiskamer door het gat omhoog naar de lucht en kon niets anders doen dan het gewoon zien gebeuren.

Na het bombardement begon iedereen mij te bellen: mensen die ik goed ken of die ik nooit spreek. Mensen van hier uit de buurt, maar ook van ver in Oekraïne of vanuit andere landen. Iedereen wil weten hoe het is. Dat begrijp ik. En dát gedeelte is ook aangenaam. Maar er zijn ook andere kanten. Van sommige mensen merk je dat het ook deels om de sensatie gaat. En we kunnen ook niet zomaar allerlei informatie delen over de telefoon. Wie weet wie er meeluistert. Ik ben daar heel terughoudend mee. En wat mij echt schokt is hoeveel mensen het zich permitteren om ongevraagd, aanmatigend advies te geven.

Ook mensen die al gevlucht zijn naar andere landen bellen mij op om te zeggen dat het nu echt tijd is om te vluchten. Ik zeg dan: 'Dank je wel voor je zorgen, maar dat is niet nodig en ik kom tot een andere uitkomst. Voor mij is het belangrijk hier samen te blijven'. Iemand zei; 'Je kunst wel trots zijn op je 'spirit', maar je moet ook beseffen wat je met je volgende generatie doet (dus met mijn zoon). Iemand die ik vijftien jaar niet heb gesproken geeft mij opeens het gevoel dat ik een slechte moeder ben! Ik ben echt helemaal verbolgen over dat gedeelte. Ik vind het afstotelijk. En één tante vanuit achter de grens belde zelfs op om te zeggen dat het nu tijd wordt om, net zoals gebeurde in Butcha, een briefje te schrijven voor mijn zoon om bij zich te houden met telefoonnummers en adressen waar hij heen kan voor als zijn ouders er niet meer zijn. Het gevoel wat dat ongevraagd advies mij gaf was zo..... duister. Ik wil dat niet meer; ook nog iedereen die belt te moeten opvangen met hun paniek en energie. Ik ga daarin selecteren. Ik heb mijzelf hier nodig. Daar ga ik voor opkomen. Het verbaast mij dat mensen mij opbellen om afschuwelijke angsten en scenario's over ons hier met mij te delen. Snap je niet dat je mij daarmee alleen maar uit mijn veld krijgt? Ik ben voorstander van 'energetische hygiëne'. Je moet je bewust zijn van wat jouw bijdrage doet met een ander, vooral als wij hier rechtop moeten blijven staan. Je mag niet zomaar alles over iemand uitstrooien.

Ik ben juist heel erg bezig mijn zoon een normale kindertijd te geven. De afgelopen dagen hebben we onderzoeken doorlopen voor zijn schooltoelating. Ik wil daarmee bezig zijn. Ik wil dat hij gewoon zijn eerste schooldag viert.'

Lyuda: 'Het zijn opeens weer hele verdrietige, stressvolle dagen. We brengen mensen gewond thuis en hebben een paar begrafenissen gehad. Vandaag weer een bekende jongen van hier. Maar Tanyush: De grens is hier niet meer zoals 24 februari; 'Komt u maar binnen.' Nu hebben onze jongens de afgelopen weken alles daar zo ingericht dat er niets meer doorkomt.' Van mij had die stelling niet getoetst te hoeven worden, maar godzijdank de stand tot nu toe: de grens houdt stand. PS: is het nodig te herinneren dat ook wij via Lyuda twee verdedigers van de provincie kennen?

Daarover vertelt Lyuda: een paar dagen geleden mochten ze weer twee dagen naar huis. Ik heb ze opgehaald met De Auto en er stapten nog twee jongens in die even naar huis gingen. Ik vroeg haar of ze hopelijk/alsjeblieft een foto heeft van haar met een auto vol soldaten. Zou dat even een empower-plaat zijn. Ik ben zo trots op haar en haar doorbraak. Maar dat was het even voor nu: Want nu is de benzine rondom weer op.
​
Tatjana Gisteren belde zelfs een lokale afgevaardigde/raadslid/'deputat' uit dat gebied mij op, of ik alsjeblieft vandaag of morgen, helmen en kogelvrije vesten op kan sturen. De sense of urgency is heel merkbaar. Ik heb hem geantwoord dat ik helaas geen militaire opslag tot mijn beschikking heb.
En die vraag is mij meer gesteld uit het gebied (ook naar legerkisten, legeruniformen en eigenlijk van alles aan ondersteunend materiaal) en zat al in mijn hoofd. We hebben hier vorige week de eerste, langverwachte transport weg kunnen rijden naar Oekraïne. Weten jullie nog? Met allerlei benodigdheden voor invalide kinderen. Die komt elk moment aan. Daarna kunnen we opnieuw plannen maken. Bij succesvolle eerste aankomst weet ik: zal ik beginnen beschermend materiaal te verzamelen. Voor iedereen die dit leest die nog oude legerkisten, uniformen, of ander ondersteunend materiaal heeft liggen, mag je dit alvast in je achterhoofd houden of een seintje geven.

​Tatjana Het rekeningnummer om geld rechtstreeks naar deze vrouwen te sturen is: NL80 KNAB 0410 5109 04 t.n.v. T. Kirienko / Curtainenko Negentig procent van het ingezamelde geld gaat rechtstreeks door. Tien procent gaat naar het duurzaam mogelijk maken van deze blog.
Jullie lezen dagelijks de ontwikkelingen. Dat is hoopvoller dan de eerste dagen leek. Het 'nieuwe' geld wil ik gewoonweg: over de vier vrouwen verdelen. Écht naar hun inzicht te besteden. Voor hun gezinnen óf voor anderen, van macaroni tot kruisraket (wees niet bang voor het laatste, ze kopen geen wapens, want die zijn al in gebruik) Ik wil even de situatie schetsen, het is geen tijd van teddyberen. én ik acht hun oordeel hierin hoger dan mijn belering.

Tatjana Lieve lezers. Ik had bijna gedacht dat ik de meest vredige blog tot nu toe ging schrijven. Het is mooi weer. Iedereen is druk met aardappels poten, bij zichzelf, bij familie. Lente, Oekraïners en hun groentetuinen.

Zo heeft Lyuda het bijvoorbeeld helemaal druk met haar ontdekte auto: 'Het zijn eigenlijk heerlijke, volle dagen. Het lukt mij me af te leiden de afgelopen dagen. Wat een uitvinding! Ik kan zo mijn gereedschappen erin gooien en naar de moestuin! En ik ben met mijn Koem, die hier weer was, aardappels gaan poten bij mijn moeder en de dag erna bij zijn schoonmoeder. Alleen ben ik bij het achteruit rijden vanuit de moestuin in de modder beland, en die moest er met meerdere mensen uit getrokken worden. En daarna was de auto wéér stuk en die heb ik vandaag weer van de garage gehaald. Nu is het alleen nog maar helemaal onder de modder. Het is maar goed dat mijn man dit allemaal niet ziet. Maar ik fix dat allemaal voordat hij weer terug komt!'

Er kwam juist weer een beetje rust terug, dat niet opnemen niet meteen iets heeft te betekenen, dat bellen niet meer elke dag hoeft. Zo heeft Anja aangegeven dat zij heel veel dagen slecht bereikbaar is omdat zij druk is in de moestuin en met het opknappen van de begraafplaatsen van onze familieleden. 'Mijn zoon (6) is dagenlang buiten op zijn fiets in het dorp. Hij heeft gisteren een snoek gevangen. Die heb ik opgebakken.' Ook zegt zij: 'Ik kijk zelfs geen nieuws meer. 's avonds komen we uitgeput terug; eten, wassen, slapen. Ik probeer in bed nog wel wat te zien, maar de telefoon valt gewoon uit mijn handen van de slaap. Eigenlijk vind ik dat heel prettig. De dagen zijn zo vol, dat er weinig tijd is om te piekeren.'

Deze week vond ik het in een podcast heel fijn te vertellen dat het tijdperk van de groene bolletjes voorbij is. (Weten jullie nog die eerste weken? Groen bolletje is online. Online is levend). Soms lijkt het weer wat beter te gaan, komt er een ontspanning, een nieuw normaal, lukt het om de dag, stukjes leven weer op te pakken. Maar dan opeens: bij alle dames parallelle processen: Bombardeert het zoveel nieuws, dat je volledig uit het aardappelveld wordt geslagen. Het zijn zulke labiele tijden. Lieve lezers: er is heel veel nieuw nieuws. De oorlog is heel, heel echt.

Larissa meteen bij het opnemen: 'Heb je al met Anja of Lyuda gebeld?!
'Nee... Ik heb Anja wel een keer gebeld maar ze nam niet op. Hoezo?'

'Wij waren in de groentetuin (in het dorpje der dorpjes, ongeveer 20 km hemelsbreed van Anja's plaatsje vandaan) en opeens hoorde wij zulke Knallen. Gewoon eng. Dat kwam uit die hoek. Mijn dochter die thuis was gebleven (weer 20 km verderop) belde zelfs meteen op. Die had het zelfs gehoord. Ze vroeg: 'Is dat bij jullie?' Ik zei: 'Nee, nog verderop.' Je moet echt met daar bellen. Daar is echt iets gebeurd.'

Anja: 'Wij waren met z'n drieën in de moestuin. En opeens: We zijn niet zo geschrokken omdat we samen waren. Maar dit was natuurlijk zo dichtbij als nooit is geweest. Het is bijzonder. De oorlog die mij bereikt via media en de oorlog hier zijn voor mij twee verschillende dingen. Als ik alle filmpjes en nieuws zie dan vind ik dat heel groots en erg. Maar als hier in het dorp bommen vallen; slaat er ook een verlamming in. Het is nog steeds een hele slechte film waar we in leven. Het is allemaal niet echt. Dit is een film. Ik kan zelfs denken: 'We zijn gebombardeerd, nou en?' Deze realiteit bereikt mij niet. Dit is niet echt.

Dit is zo vers dat meerdere berichtgeving nog moet volgen. Uiteraard werkt de tamtam en weet ik bv dat er ook bommen in 'groentetuinen' zijn terecht gekomen. Maar Anja zegt: ik denk niet dat er gewonden zijn, want de meeste mensen zijn rond de schemer al naar huis.  

​Lyuda Ik vertelde hoe ze wat blijven beschieten vanaf achter de grens? Nou nu is het weer helemaal aan. Daar waar mijn moeder woont is gebombardeerd op 9 mei Overwinningsdag. Dat hoorden we helemaal hier. (ook ongeveer 40 km verder) Mijn moeder is erg geschrokken. Ze zegt dat de ramen helemaal trilden. En weet je wát er gebombardeerd is? De Joodse begraafplaats! Echt waar. Ik weet niet waarom dat is. Een grapje? Of menen ze dat? Of zijn het gewoon zulke idioten dat ze niet kunnen mikken?

Het is hier zo paradoxaal. We hebben vier keer per dag luchtalarm omdat alles wat ze vuren op Oekraïne hier overheen vliegt, maar beide (bovenstaande) bombardementen hier vonden plaats zonder luchtalarm. Dat hoort bij zo dicht bij de grens wonen. Als we een keer wel voor ons komen zijn de vliegtuigen er binnen tien minuten, en hup weer terug. Dan gaat het luchtalarm pas af als ze alweer weg zijn.

Wij hebben nog meer heel slecht nieuw vandaag. Ik ben hier al van zes mannen in Shostka naar de begrafenis geweest, maar die kende ik niet persoonlijk. Wij hebben de eerste 'dichtsbijzijnde' slachtoffer; Miroslav's beste vriend. (Miroslav is Lyuda's oudste zoon, die een keer een gastoptreden had in de blog vanuit de loopgraven, weten jullie nog?) Hij heeft zelfs zijn beide kinderen Miroslav en Miroslava genoemd. Hij ligt in zeer kritieke toestand in de stad Dnipro. Ik heb hem ook geld gestuurd. Zo'n goede jongen. Dit vind ik heel moeilijk. Dit is zo verdrietig.
​
Maar eigenlijk, de meest grote blow: volgt nu

Larissa We weten over mijn broer (die dient in het leger, weten jullie nog?). Hij heeft al wekenlang geen eigen telefoon meer en vertelt alleen maar soms aan één iemand vanwaar hij zit dat hij levend en gezond is. Dat is alles. Die persoon belt zijn vrouw op. En via zijn vrouw weten wij soms dat hij nog levend en gezond is. Nu had die persoon recht op de man af gevraagd: 'Je bent toch niet in Mariupol, he?' 'Ja' antwoordde mijn broer.

Mijn broer is in Mariupol. Dat is alles wat we weten. Mijn vermoeden bleek juist. Weet je nog dat ik zei in het zuidoosten waar het heel heel heet is? Mijn broer is in Mariupol. Dat is natuurlijk het slechtste nieuws wat we konden ontvangen. Maar weet je: iemands kind moet het toch zijn? Het zijn altijd iemands kinderen die verdedigen. Alleen nu is het mijn moeders kind.

Je bedoelt toch niet dat hij in Azovstal zit? (Ik hoef toch niemand te vertellen wat AzovStal in Mariupol is, he, hopelijk. Want dat gaat me niet lukken. Dat is me te luguber om te tikken. Ik kan in het kort zeggen: Dat is de minst leuke plek om nu te zijn.)

'Tan' Ik weet het niet! Meer weten wij niet! Wij weten niets! (Veel decibel) Later: ik denk het wel, waar zou hij anders moeten zijn, want er is niets anders meer in Mariupol overgebleven. Natuurlijk gaat het nu met ons heel slecht. Ik heb nu 'hysterie' en zijn vrouw ook. Vannacht werd ik in paniek wakker, met huilen en schreeuwen. Ik heb iedereen laten schrikken. Iedereen dacht dat er echt iets gebeurd was. Maar het moest er gewoon uit. Ik heb gisteren ook heel hard gezongen op ons erf. Normaal deed ik dat in de bossen, maar dat is nu verboden (wegens mijnen, weten jullie nog?) en toch: ik denk dat wij vrouwen hierin het wat makkelijker hebben. Je kunt het maar beter uiten dan opkroppen. Vandaag belde ik zijn vrouw toen bleek dat zij ook op hetzelfde tijdstip 's nachts een hysterie had. Zou er iets gebeurd zijn?

Hij is vanaf de eerste dag van de oorlog meteen vertrokken. Ik zei nog tegen hem: neem tenminste een dag de tijd uit te vinden wat er nou precies gaande is, maar nee hoor hij had zich al aangemeld voor het leger. Hij weet heel goed wat Russische bevrijders zijn. Hij heeft ook al gevochten in de Donbas in 2015. Hij heeft zijn vrouw ook niet om toestemming gevraagd. Dit moest hij doen, zei hij. Je weet hoe hij is als hij eenmaal iets in zijn hoofd heeft. Eerst was hij in Kiev.

Twee dagen later krijg ik een foto van Larissa van hem. In het halfduister, ergens onder de grond, in vol uniform. Levend. Gezond. Glimlachend. Ik bel meteen op. 'We hebben een foto van hem gekregen. Dit heeft hij naar zijn vrouw gestuurd om haar gerust te stellen dat hij nog gezond en levend is.' Het voelt haast intiem. Deze glimlach is na deze lange stilte en onzekerheid voor zijn vrouw bedoeld. 'Ik stuurde het meteen naar jou. Ik heb deze foto zelfs nog niet naar mijn andere broer gestuurd. En mijn moeder hebben we nog helemaal niet verteld dat hij in Mariupol is.'

Twee dagen later hebben ze het wel aan hun moeder verteld. Ze reageerde berustend. Ze wist het al. Toen bleek dat zij allang ook aan haar water het donkerblauw vermoeden had, maar juist Larissa niets vertelde om haar niet ongerust te maken. Ze beschermden elkaar. Ze wist/voelden het beiden.

Jongens, mag ik jullie vragen bij te dragen aan magie? Zullen we weer een 'magic bubble' creëren? Wil je een kaarsje voor hem opsteken? Of whatever works, works. Ik wil graag dat iets werkt. Hij is echt een van de beste jongens die ik ken. (mensen die mee zijn geweest in Oekraïne en de blog lezen: met hem maakten we o.a. de fietstochten door het bos en paddenstoelen zoeken) en dat maakt eigenlijk niet uit. Je hoeft niet ideaal te zijn om het leven te verdienen, om Azovstal te mogen overleven. Maar hij is nou echt zo'n jongen waarvan je zou willen dat er meerdere van waren.

En ook: wil ik een wonderlijk voorbeeld geven van hoe klein de wereld is. Weten jullie nog de oom uit Kiev en tante die bij Anja woonden? Die gevlucht waren? Zij wonen nu bij hun dochter, Katja, in Duitsland. Ik belde met Katja. Katja wilde mij even wijzen op: Mijn oom en tante logeerden, voordat ze de oversteek maakten, de laatste nachten in Kiev, in het huis bij Alyosha, Lyuda's jongste zoon.
Alyosha woont bij zijn peetouders in Kiev. Katja is beste vrienden met de dochter van de peetouders. Bijzonder, toch?

Maar eigenlijk hoef ik geen voorbeeld meer te geven van hoe klein de wereld is, want dat waar nu het nieuws van vol is, blijken we iemand te hebben zitten. De wereld is veel kleiner dan mij lief is.  

Tatjana Ik kan samenvatten: iedereen is binnen de range van het 'nieuwe Normal'no' prima ok.

​Lyuda Er wordt nog wel steeds een paar keer per dag stomweg wat dorpjes beschoten vanaf achter de grens. Gewoon een paar keer per dag: Boemboem, dorpje hier, dorpje daar. Als een bully, een agressor die gewoon een paar keer per dag wil laten weten dat ie er nog is.

Maar hier... afgezien van de luchtalarmen, de prijzen, en geen benzine, zou je kunnen zeggen dat het hier weer vredig is. Zelfs zo vredig; dat mensen buiten blijven bij luchtalarm. Ik zie ook kinderen spelen voor de kelders tijdens luchtalarm in plaats van naar binnen gaan. Het is ook zo lekker weer en iedereen is er zo moe van...

Ik vraag haar; 'Ja, maar wat als het dan wel een keer raak is?' 'Ja, dan hebben we geen geluk.'

Lyuda Het eten naar het front heb ik anders geregeld dan er zelf heen rijden. Er was hier een man die daar met Pasen heen zou rijden en ik heb het meegegeven. Het is daar aangekomen. Ik vond het toch iets te spannend om daar zo zelf heen te rijden.
Maar.... mijn Kum (degene die je tot peetouders hebt gekozen voor je kinderen) uit Kiev is voor twee dagen in Shostka. Met hem ben ik naar mijn moeder gereden. Ik bedoel: ík achter het stuur! Met hem durfde ik dat. Ik ben zo blij en trots dat ik dat heb gedaan. En natuurlijk: dat ik eindelijk haar weer gezien heb. We hebben haar aardappels gebracht en hebben haar geholpen met de groentetuin omspitten.
Zij heeft toen uien geplant. Ze is 'normal'no'. Ze was natuurlijk heel blij ons weer te zien.

De dag daarna heb ik ook samen met hem mijn man opgehaald, die na anderhalf week in de bossen twee dagen naar huis mocht. Ik heb hem met de auto opgehaald vanuit onderin de Sumy oblast.
Ik kreeg helemaal de smaak te pakken, en soms was ik zo lekker aan het rijden dat ik opeens keek en dacht; oeps, dat moet veel langzamer. Toen ik daar aankwam moest de groep soldaten van mijn man moest heel hard lachen, want ik vertel nog wel alles hardop: 'Nu koppeling, nu naar de eerste, richtingaanwijzer, remmen, loslaten, ect.' Ik zei tegen hen: 'donder lekker op. Ik heb gereden'.

Larissa 'Ja, je merkt lucht, ruimte, opluchting nu ze hier weer weg zijn. Met mij gaat het weer beter. Ik heb vandaag bloembollen ontvangen en geplant. Ik zit bij een gratis weggeefgroep op Facebook voor bloemenliefhebbers. Zelf heb ik vandaag mijn lelietjes van Dalen verstuurd over heel Oekraïne naar mensen die wilden, tot aan Ivano Frankovsk, tot Lviv.

En ook: er is altijd de spanning, de afwachting. Het kan echt elk moment weer anders zijn. Wie weet wat die gek van plan is? Vergeet niet; wij werden op één ochtend opeens wakker in een oorlog. Dat is het risico van hier aan de grens wonen. En ook: dit is zoveel groter dan dat het hier weer rustig is. Wie weet hoe het eindigt. We zijn nog lang niet klaar. Ik huil om Oekraïne, maar plant wel mijn bloemen. En ik bid nog steeds heel veel. Van mijn broer heeft al twee weken niemand iets gehoord, maar ik vermoed hij ergens in het Zuidwesten zit, daar waar het nu heel, heel, heel heet is. '

Tatjana Vandaag gaat het over blijkbaar over een thema. Die zich, overkoepelend en vanzelf aandeed. En als ik het zou moeten benoemen dan is het: nuances. Je zou kunnen zeggen: in welke opzichte wijkt de werkelijkheid af van het beeld van Oekraïne.

Anja De vriendin die bij mij was voor Pasen (herinneren jullie het feestje nog van de vorige blog) zou 's nachts met de auto door wat kennissen naar huis gebracht worden. Ze wilde op de fiets, maar ik heb voorgesteld dat het beter was in haar toestand om mee te rijden. (de toestand waarbij er volgens iemand hier in NL een kaars in kan) Ze kon er met een half uur zijn. Uren later werd ik opgebeld door haar boze moeder. Waar is zij? Ze was er nog niet, en niet bereikbaar.

Ik voel mij woedend op die mannen. Met hen praat ik nooit weer. Ze komen hier nooit weer. En ik voel mij zo verdrietig dat deze ene keer sinds alles dat ik ontspanning/ een feestje heb toegestaan, dit zo is geëindigd. Ik weet niet wat er gebeurd is, maar ik heb ze heel dringend gevraagd haar in één keer naar huis te brengen in deze toestand. Alleen al het feit dat ze mij daar als gastvrouw niet in hebben gerespecteerd, is voldoende.

Tatjana De volgende dagen blijkt dat er volgens alle betrokkenen niets gebeurd is. Ze zijn volgens iedereen gewoon nog ergens heen gegaan om het feestje voort te zetten. Maar wie weet, en beter weten we op dit moment niet, maar het is wel heel ironisch, dat terwijl de hele wereld verontwaardigd is over de verkrachtingen van Russen, wij hier dit beetje schimmig verhaal hebben. En het is heel goed het daar over te hebben, alleen al om het onderwerp aan te kaarten.


Anja Oekraïense mannen beschermen nu hun huis, hun gezin, hun volk, maar ook zij zouden dit denk ik kunnen doen, als ze als occupant weet ik veel waar vochten voor weet ik veel welk doel. Ik denk dat alle mensen in staat zijn tot oorlogsmisdaden. Ook Oekraïeners doen nu dingen waarvan ik vind dat ze dat niet zouden moeten doen. Extra haten, heel Rusland dood willen, filmpjes delen die 'niet mooi' zijn. Ik vind dat we mensen moeten blijven. Volgens mij is dat, behalve de overwinning, voor ons ook een hele belangrijke uitdaging. Waar vechten we anders nog voor?

Tatjana En dit mag allemaal benoemd. Oekraïne is niet ideaal. En dat hoeft het ook niet te zijn. De mate van wel of niet ideaal zijn doet helemaal niets af aan de complete verwerpelijkheid, illegale evilness en nog veel meer andere woorden van deze invasie. Ik geloof niet in een ideaal Volk. Alleen al de gedachte vind ik eng. En daarom vind ik het wel heel eng dat Rusland zich wél het recht toe-eigent en het beeld van zichzelf heeft dat het een ander volk mag binnen vallen om het her op te voeden. Die twee; dat zelfbeeld, gekoppeld aan de daad, is voor mij de definitie van Nazi. (nog los van hoe ze huishouden)

In Rusland is eergisteren een nieuwe wet aangenomen om te definiëren wat 'eigenlanders' zijn; mensen in andere landen waarover zij 'rechten' hebben, met als belangrijkste kenmerk: de taal. Rusland heeft 'rechten' op Russischtalige, ook in andere landen. Super freaky freak show. Dat kan nog heel, heel gezellig worden als Rusland overal zo komt bevrijden.

En ook vraag ik mij ook af: hoe kan er nog een auto vol mannen de tijd hebben voor dit soort dingen? Waarom doen ze dít en zijn ze niet aan het vechten voor hun land? Mijn beeld is dat iedereen die een beetje bij zijn gezond verstand is en met een gezond lichaam zich inzet.

Larissa: 'Tja wie weet, hebben ze één van die twee niet helemaal? Ik kom ook mannen tegen, ook mannen die hebben gediend in het leger en van wie ik anders had verwacht; van wie ik denk; wat doe je hier nog? Je gezin wegbrengen terug naar je ouders op het platteland is één ding, maar daar vervolgens zelf ook nog blijven zitten... Ben je gevlucht naar de rokken van je moeder?

Ik weet ook dat nog lang niet alle reserves zijn opgeroepen. Misschien komen zij later aan de beurt.
Mijn man heeft een aangeboren rugafwijking. Maar ook hij heeft het geprobeerd zich aan te melden, maar is naar huis gestuurd. Zelfs mijn zoon van zeven zegt nu bij de territoriale verdediging te willen en loopt rond met blauwe tape om zijn arm (de Oekraïense stadsverdediging is zo te herkennen).
Anja zegt hierover: Daar kun je niet te snel over oordelen. Dat is eigenlijk iets wat je per persoon zou moeten vragen. Misschien heeft iemand daar wel een heel gerechtvaardigd antwoord op.

Lyuda ik heb ook geld overgemaakt naar deze oom Anatoli buiten Chernigiv die tegenwoordig leeft tussen de ruïnes van zijn 'huis'.
https://www.facebook.com/CORTEZ.MMA/videos/7310942692280878

Ik deel het filmpje hier voor wie Facebook heeft. Ik hoop dat het met dit beetje uitleg wel te volgen is. De filmer vraagt hem; 'Wat voor hulp heb je nodig?' 'Nu...', zegt hij wat ongemakkelijk. 'Ik denk alles'. En hij wijst op het stapeltje borden wat hij nog heeft. Hij zegt: 'Ik ben een optimist, mijn twee handen doen het nog, en het allerbelangrijkste is blijven geloven in jezelf. Alles gaat voorbij. Alles komt goed.'

Er zijn nu heel veel oom Anatoli's. Ik zag gisteren een headline in het nieuws: 'Rusland beschiet dorpen'. En ik moest lachen. Wat een nieuws. De allereerste bommen in de vroege ochtend van 24 februari vielen gewoon op een slapend nietsvermoedend stadje/dorpje in de Sumy provincie. Ik heb jullie al verteld dat er dorpjes op de route lagen in onze provincie, waar alleen de plaatsnaam van over is gebleven. Ik hoorde een ander verhaal van een plattelandsbejaardentehuis, een gebouwtje van 2 verddiepingen, waar gewoon een tank voor stopte en begon te schieten.


Lyuda Ik ben heel streng op dit soort posts. Deze heb ik gecontroleerd. Ik zag ook een post van een moeder die in het ziekenhuis ligt, en haar twee benen heeft verloren en die ook geld nodig had. Zij is écht, zij ligt inderdaad zonder benen in het ziekenhuis, maar zij reageert op de post: ho stop dit is niet mijn post en niet mijn rekeningnummer. Iemand gebruikt haar verhaal om zelf geld op te halen. Ja, je ziet in deze tijden echt het mooiste en het lelijkste in de mens.

Tatjana En ik heb ook bedacht: er komt wat meer ruimte, voor wat meer reflectie, wat meer achtergrond. Nu for the time being de GrondOrks weg zijn. Wat zouden jullie van de vrouwen willen weten? Heb je een vraag, waar ben je benieuwd naar; laat het me weten en ik zal er de gepaste tijd en ruimte voor vinden.

Ik ben ook heel blij te melden dat ik weer 1000 euro heb mogen overmaken aan de dames! Waar het voor besteed wordt, krijgen jullie zoals altijd te lezen. Larissa geeft alvast een vriendin aan, aan wie ze geld wilt besteden: Zij woonde in Irpen, is eerst daar met haar twee kinderen 'weggebombardeerd' en vervolgens gevlucht naar 'Borodyanka'. Wat een onfortuinlijke plaatsnamen ook, inmiddels denk ik de meesten wel bekend van het nieuws. De vriendin zegt: Ik ben blij dat ik leef, maar we hebben niets meer om naar terug te keren. Ook zij zijn een soort oom Anatoli. Ik ga respectvol proberen met haar contact te leggen. Ik kom er later uitgebreider op terug in de blog. 

Lyuda Eergisteren hebben we gehoord dat mijn man en zoon worden overgeplaatst naar 'functie elders'.
Ik weet dat ze nu voor onbepaalde tijd zijn overgebracht naar een andere locatie. Ver weg, maar dichtbij. Ze zijn nog wel hier in de Oblast, (De Sumy Oblast is in oppervlakte iets meer dan de helft van NL) maar dat kan over een paar dagen anders zijn en dan kunnen ze nog verder geplaatst worden.

Ik heb besloten een Paasbroden te maken en die als verassing naar hen brengen, daar naar hun front.
Maar hoe kom ik daar? Toen bedacht ik me: onze auto weer terug van de garage. Maar ik heb sinds 2003 geen auto meer gereden. Misschien moet ik dat maar proberen. Op zich zijn de wegen wel rustiger dan voor de oorlog. Ik heb mijn zoon's verloofde meegevraagd, maar zij heeft ook al zes jaar niet meer gereden. Ik denk dat ze ernaast kan zitten en mij moreel kan ondersteunen. Waar ze precies zitten weet ik niet, daar moet ik nog achter komen.

Nou moet ik ophangen, want ik ben deze avond en nacht nog bezig met die broden bakken, maar zo hoef ik mij tenminste niet te vervelen. Ik wil nog zeggen dat ik een post had gelezen op Facebook van iemand die zei: houdt op met het leven uit te stellen tot na de oorlog. Leef vandaag. Dat inspireerde mij enorm en dat ga ik doen. Ook las ik een oproep om dit jaar je paasbroden niet te brengen naar de doden, maar naar de levenden; breng ze naar de gewonden in de ziekenhuizen. In veel ziekenhuizen liggen veel gewonde soldaten, vaak ver van huis, zonder familie om pasen mee te vieren.

Tatjana Korte uitleg: Normaal komen mensen met Pasen samen op begraafplaatsen om te picknicken, samen eten met hun overleden familieleden. Paasbroden worden altijd al uitgedeeld, maar nou wordt dus extra opgeroepen die broden onder de levenden te verdelen.

Julya Wij hebben hier in Munchen al het Pasen hier gezien. Hier worden takken versierd, zag ik. Ik dacht: dat zijn net allemaal mini-kerstboompjes! Vandaag gaan we naar buiten de stad om met z'n allen te eten (picknicken) Christos Voskres! (Christus is opgestaan, de paasgroet)

​Anja Ik merk hoe belangrijk de Paasbroden zijn.
Ik had een tante van wie wij altijd het Paasbrood kregen. Dat was zo lekker. Daar kon ik niet eens aan tippen en ik bakte nooit zelf. Nu is zij vorig jaar overleden. Hoe ouder je zelf wordt, hoe meer ik voel dat die taak bij mij komt te liggen. Van haar heb ik het recept en dit jaar ga ik zelf proberen die te maken. Nu word ik degene die bakt en uitdeelt.

Ik herinner mij hoe mijn oma vroeger een dag bezig was met deze broden bakken. Natuurlijk altijd veel, om veel uit te kunnen delen; Een grote metalen emmer vol beslag mengde ze met haar handen. Ze deed altijd speciaal een schone hoofddoek op, of beter nog; een nieuwe. En ze zei; het is heel belangrijk deze broden te maken met positieve gedachten. Of te zingen.

Als kind heb ik ook geprobeerd dat deeg te kneden, maar ik vond dat zo zwaar dat het mij niet lukte daar positieve gedachten bij te hebben. Zo deden vrouwen dat vroeger. Dagenlang. Soms denk ik; waarom toch. Als ik dan zei dat je dat ook gewoon in de winkel kan kopen, was ze helemaal verontwaardigd. Ik heb nooit van koken en het huishouden gehouden. Ik schaam me altijd voor mijn baksels.
​
En ook zingen tijdens het kneden lukte mij niet. Mijn opa en oma zongen allebei en zaten zelfs in een koor. Mijn moeder zong heel mooi. Er wordt gezegd dat mijn vader Georgiër is. Nou die kunnen ook zingen. Ik ben de enige in de hele familie die niet kan zingen. Ik ben veel bezig met wie ik nou eigenlijk ben en waar ik nou eigenlijk voor dien, dat soort vragen.

Larissa Ik heb twee dagen op bed gelegen met hartkloppingen en hoge bloeddruk en heb ook allerlei inzichten gekregen Ik weet het nu zeker. Wij zijn hier zelf helemaal schuldig aan. Onze voorouders en wij zijn hier allemaal schuldig aan.

Een volk krijgt de leider die het verdient. En ik snap niet dat we zo'n leider als Zelensky hebben, die tot de dag van de invasie zei dat er niets aan de hand was, dat we gewoon met Pasen buiten Shashliks zouden eten (barbecuen) en je weet dat we hier nu ook sinds een paar week onder oorlogscensuur leven, he? De kanalen van de oppositiepartijen zijn verboden, maar die van Medvedchuck mag nog wel (Die Russisch gezinde Kum van Putin, zie vorige blog) We leiden aan het Stockholmsyndroom, met onze onterechte loyaliteit naar Rusland. als we in het begin na de onafhankelijkheid nou een adequate president hadden gekozen, dan hadden we allang normaal kunnen leven, zoals in Polen. Daar lachten ze steeds om onze pro-Russische presidenten

Hij heeft de dreiging absoluut niet serieus genomen. Weet je dat de wegen vanaf de Krim eerst afgezet waren met mijnen? Zelensky geloofde niet in de dreiging en heeft ze opgeruimd. Het budget voor versterking van het leger heeft hij ingezet voor verbetering van wegen. Precies waar nu als op een dienblaadje tanks overheen kunnen rijden. Drie dagen voor de invasie waren de mijnen opgeruimd. Weet je hoe anders Mariupol nu was geweest als die wegen niet vrij toegankelijk waren geweest?

Tatjana Korte uitleg. Zelensky werd gezien als de gematigde en pro-russische kandidaat de laatste verkiezingen. Dat is bijna niet voor te stellen, he?

En wie geen goed voorbeeld van zijn ouders krijgt gaat dat ook niet doorgeven. Ik begin met mijn eigen gezin. Meer kan ik ook niet doen. Laat die naar buiten stralen. Mijn zoon zei vanochtend dat hij zich wil aanmelden voor de territoriale verdedigingskrachten (7 jaar)

Larissa Wij zijn in Sumy geweest. Wij hebben wel verwoesting gezien, maar vooral onderweg. We zijn niet op toeristische excursie door Sumy geweest. Onderweg zie je waar beschietingen zijn geweest, gaten in muren, en grote zwartgeblakerde vlekken op de weg, soms zo breed als de weg. Dan weet je; daar is een tank opgeblazen. Beschadigingen, maar geen verwoesting.
​
Bij haar in het onderwijs-complex liggen alleen de ramen en de deuren eruit. Van Sumy heb ik weinig gezien, het complex ligt helemaal aan het randje van de stad, dus we hoefden de stad zelf niet in. We konden precies keurig zo de stad aan het randje erin, en meteen weer eruit. Eerst had ik nog gedacht; zal ik al mijn kinderen meenemen, zodat ze beseffen wat oorlog is? Maar ik ben blij dat ik het niet heb gedaan, want het was toch wel eng. Toen we daar waren ging het luchtalarm voor hun regio. Dus wij gingen zo snel mogelijk weer weg. En toen we weer hier heen reden, ging hier het luchtalarm. Het is niet meer te doen met die luchtalarmen. Ze breken me helemaal op. Het is haast niet te doen de dag door te komen. Het is zelfs intensiever/meer geworden. Dat is logisch, want ze doen nu alles vanaf achter de grens. Veel van wat ze lanceren is gelukkig niet voor ons, maar vliegt verder, maar natuurlijk wel steeds: luchtalarm.

Mijn kinderen krijgen nu digitaal thuis les. Hoe moet ik de dag doorkomen; opruimen, eten koken, de groentetuin, schoonmaken, mijn kinderen les geven? Tijdens de quarantaines was dat al moeilijk. Maar nu ook nog met oorlog en met die (Suske en Wiske scheldwoordtekeningetjes) luchtalarmen. Dat is echt next level Dat is een hele psychische belasting voor mij. Ik merk dat ik het ook uitleef op de kinderen. En zij weer op elkaar. En ik weet dat het niet mag, maar ik begin echt mensen grondig, grondig slechte dingen toe te wensen. Voor mij zijn het steeds minder mensen.

​Julya Gisteren is Darnitsa gebombardeerd. Dat is de buitenwijk van Kiev waar wij wonen. Rusland heeft zijn bombardementen op Kiev weer opgevoerd. Het was even wat dagen wat rustiger. Mijn man was gelukkig niet thuis. Die is bijna niet meer thuis sinds wij weg zijn. Nu wij hier in München zijn kan hij zich volop storten op de stadsverdediging van Kiev. Eerst stond hij op de reservelijst, maar nu hebben ze hem eindelijk genomen. Hij mag niet zeggen waar hij is. De telefoon kan ook afgeluisterd worden, maar hij is in Kiev en veilig.

Ik vraag haar of het waar is. Dat ze Kiev opnieuw bombarderen omdat dat oorlogsschip inderdaad daarheen is gegaan waar hij heen is gewenst? Tan': wie kan temidden van dit alles zeggen, wat waarom is? Die bombardement is daarom, en die is daarom? Het is gewoon oorlog. Ze gaan hier ook zonder gezonken oorlogsschip al tekeer als beesten. En wat moet Oekraïne dan? Niet het oorlogsschip beschieten? Zeggen; oh, sorry, we zullen je oorlogsschip gewoon zijn gang laten gaan? En bovendien; volgens Rusland heeft Oekraïne dit niet gedaan. Zij zeggen dat hun grootste oorlogsschip daar gewoon in de brand is gevlogen. Grapjassen.

Ik wil nog een andere belangrijke nuance aanbrengen over waarom Poetin boos is. Hij haalt zijn streefdatum niet. Eerst wilde hij binnen twee dagen in Kiev zijn. Toen heeft hij de dag van de militaire parades, 9 mei gesteld. Hij zet nu alle wapens tegelijkertijd aan om dat te kunnen halen.

Anja: Ik ben bijzonder blij te melden dat ik belde op mijn allereerste digitale borrel, met mijn neus in een feestje viel. Het was 'Heilige Zondag', de week voor Pasen (Daar is dit weekend pas Pasen). Aan tafel Zaten Anja en Olga met een reeds 'heel gezellig' feestje voor twee. (Olga is uit de vorige blogs die op de fiets vlees kwam halen in kappotte jas, weet u nog?) Op tafel mandarijnen, brood, en worst. Dat was de gedekte tafel, maar Anja zei: 'Het gaat toch niet om wat er op tafel ligt? en Anja riep ook nog: Je kunt toch niet altijd maar blijven treuren! En vervolgens heb ik een tijdje 'aan tafel gezeten' met Olga. We hebben zelfs samen gezongen en een beetje gehuild, zoals vroeger. 'Kom je weer snel samen aan tafel zitten bij het kampvuur, elkaar omhelzen, eten, drinken en liedjes zingen?'

Tatjana Olga ken ik ook al bijna mijn hele leven en hebben elke zomer daar samen doorgebracht. Ik was kind bij hen aan huis, ik ken haar hele familie, wij hebben alle kattenkwaad uitgehaald en zijn samen 'opgegroeid'. (Net zoals Anja en Julya trouwens) Ik weet het steeds meer zeker. Die vriendschappen daar zijn zo onvergelijkbaar sterk.

En ook Olga weet natuurlijk alles van deze blog en wordt steeds op de hoogte gehouden. En ook dat ontroert mij. Dames en heren, het is voor heel veel mensen goed/belangrijk dat deze blog er is. Daar heb ik/ hebben we denk ik geen weet van. We doen iets positiefs. Voor een hoop mensen. Op een moment dat je zelf ook zou willen dat er mensen in je geïnteresseerd blijven.

En temidden van ons digitaal 'zastolye': vroeg ze ook nog eens of ik de Peetmoeder van haar jongste dochter wil worden. Dat is echt een ontzettende, ontzettende eer. Ik weet niet of ik ooit zo'n eer heb gehad. Peetouders is echt aan wie je je kinderen toevertrouwt. That's it. Nu moet die waanzin daar wel helemaal een keertje stoppen. Ik heb een meisje te dopen.

Jullie hebben misschien wel vaker in de blog gelezen hoe belangrijk de 'Kumi' zijn; degenen die je hebt gekozen als de peetouders van je kinderen. Vaak vrienden voor het leven, zelf-aangeplakte familie. Ter vergelijk: Deze week werd de Kum van Putin in Oekraïne gevangen genomen. De dochter van deze frisse vent is gedoopt door Putin. Putin en deze man zijn 'Kumi'. Dat is echt een hele grote vangst, ik denk hier in het westen niet zo voor te stellen.

Voor Putin is het de week van zijn nieuwe onderzeeboot, zijn gevangen Kum, en de naderende 9 mei. Hij voelt zich steeds meer in zijn onderbroek. Het kon best wel, ik hoop het niet, maar heftige weekjes worden.