Stemmen uit Oekraïne XLIII

Een 'romantische' foto van een 'Petsjka' van internet. Veel DIY-ers zouden hier wild van worden. Veel huizen op het platteland hebben nog zo'n lemen unit gestookt op hout; Warmte/oven/droogplek en slaapplek in één.

Lyuda's lampje waar ze alles mee doet heet een 'Ternopilskaya batareya' en schijnt veel gebruikt te worden: twee batterijen, een muntje en een lampje.

​Tatjana Het is bijzonder. De blog begon in de eerste dagen van de oorlog met: 'schrijf vooral, we zullen doorgaan zolang we elektriciteit hebben'. Eigenlijk gaat dat nu meer op dan die allereerste dagen. Toen hadden we écht geen idee wat er morgenochtend zou zijn. Maar nu; is soms echt lastig ze te bereiken, bijvoorbeeld drie dagen lang. Geen internet, geen elektriciteit. En ik weet ook dat ze juist in de uurtjes met licht al het gedane werk zo veel mogelijk willen doen.

Lyuda
Bij Lyuda is het van twee uur aan, twee uur uit, om en om, gegaan naar: vier uur uit, twee uur aan.
'Ik loop rond met mijn zelfgemaakt lampje en gekleed als kool. Als je bedenkt hoe rond een kool is en hoeveel laagjes het heeft kun je misschien een beetje om dit grapje lachen. Ik kan me heel goed redden met mijn lampje en ik wen heel snel. Soms denk ik; meer heb ik in de keuken niet nodig.

Lyuda gaat ook wandelen als het donker en koud is. Ze ziet op straat dat meer mensen dat doen 'en het is ook nog gezond'. Veel dagen brengt helpt ze nu op een plek waar camouflagenetten worden gewoven. 'In het begin van de oorlog deed ik dat thuis, nu zijn daar plekken voor. Je leert van elkaar, het is gezelliger en warmer.'

Ik heb al eerder geschreven dat in de loop van de maanden dat íedereen wat heeft; hart-, bloeddruk en nerve-system problemen. Vrijwel iedereen is aan de kalmeringsmiddelen. Het is ze gegund, want ook al is het iets meer 'normal'no', dit wordt natuurlijk nooit normaal. Zelfs als je OK lijkt slaat alle stress en zorgen zich op in je lichaam. Lyuda heeft de laatste tijd hart en bloeddruk problemen en heeft zich gestort op bepaalde voedingsleer en Amerikaanse doktoren van Youtube die ze ook veel doorstuurt. Zij heeft deze gelegenheid aangepakt om temidden van het grauwe haar levensstijl aan te pakken. Ze voelt zich nu veel gezonder en energieker. Biologisch, geen tarwe, aardappel, suiker, pasta, rijst, vooral groente en vlees. Ze heeft er lol in, weet er al veel van en geeft mij ook advies

---

Lyuda's 'Pirog' voor de mannen aan het front.

Oud en nieuw heeft ze alleen gevierd, thuis, met haar mannen 'op Positie'. 'Mijn man zegt dat er in de loopgraven inmiddels bijna een ondergrondse stad is gebouwd. Ze zijn nu bezig met de metro aanleggen (dat is een grapje).' Ze had een grote cake voor hun groep daar gebakken. 'Dit was de eerste keer oud en nieuw zonder mijn man. Ik was alleen, maar dat is prima. We hebben volgend jaar weer. Het is er gewoon even niet het juiste moment. Ik belde met oud en nieuw mijn zoon in Kyiv en hij had van heel dichtbij raketinval meegemaakt. Hij vertelde dat de grond trilde en hij voor het eerst de luchtgolf na inslag had gevoeld. Blijkbaar gaat er een soort luchtgolf door de lucht na inslag als een bombardement zich te dichtbij je begeeft.'


​Lyuda vertelde ook over een luchtgolf door haar keukenraam na inslag toen er eerder bij haar werd gebombardeerd. Haar zoon heeft Oudjaarsavond doorgebracht in de ondergrondse van Kyiv. Rusland had op oudejaarsavond, na kwart over tien een 'bommenregen' zoals dat zo mooi heet, over Oekraïne. Heel Oekraïne had luchtalarm' Nog steeds sluit ze af: 'We hebben het hier uitstekend. Niet zoals in andere delen van Oekraïne.' Misschien is het waar. Misschien heeft zij het in alle omstandigheden uitstekend.

---

---

Anja
​Anja houdt de wereld, net zoals veel mensen, erg klein. 'Je kunt niet zoveel. Ik ga nergens heen, spreek met niemand af, alles gebeurt hier thuis of in het centrum waar ik boodschappen doe. Wij hebben vier uur elektriciteit om twee uur niet. Beter zo dan andersom. Ik ben nog steeds niet gewend aan de thuisleraar zijn van mijn zoon. Oud en Nieuw hebben we thuis gevierd met z'n drieën en de buurvrouw. Haar buurman die was vertrokken naar het leger is weer naar huis gestuurd wegens te weinig ervaring. Blijkbaar is de nood niet zó hoog. Dat geeft mij het idee/inzichtje dat het leger nog mannen genoeg heeft.'

---

Julya
​Julya woont weer in haar oude appartement met haar dochter en krijgt de volle lading van zonder voorzieningen zitten. En ze 'went' nu pas, in tegenstelling tot iedereen die in het land gebleven is, (ze is nog lang niet gewend) aan luchtalarm, bombardementen in de stad en in de schuilkelder zitten. Zij is de enige die nog vloektirades heeft, en verontwaardigd is dat ze net 'drie uur in de schuilkelders hebben gezeten. Wat een winter voor haar om terug te keren...

'Ik had nog een elektrisch kacheltje gekocht, maar dat heeft ook geen zin als de elektriciteit het niet doen. We gaan dan maar wandelen, door de soms helemaal donkere stad. Op zich hebben we hier een bos naast, maar daar mogen we niet meer komen omdat er mijnen liggen waar de Russen daar zijn geweest. De metro mijd ik met mijn paniekaanvallen, dus eigenlijk lopen we gewoon héél veel door de wijken. Dat is wat we doen. Er is niet zoveel beters te doen.

Ik denk eraan voor mijzelf te beginnen en uniformen voor het leger te naaien in de kamer die ik over heb. Daar zou ik twee naaisters kunnen plaatsen. Dan hoeft Oekraïne die niet te kopen in Polen en help ik de nationale en mijn eigen economie. Nu voelt het alsof ik hier gewoon maar langzaam mijn geld opmaak, want er is hier geen werk te vinden. Het is pijnlijk te zien hoe de economie eraan toe is. Ik zou gokken dat 70 procent van de ondernemingen al niet meer bestaat. Op straat zijn alleen nog maar de winkels met levensmiddelen en medicijnen. Bedrijven richten zich nu op het leger en alles rond de oorlog. Veel grote bedrijven en juist de kleine ondernemers zijn gestopt. Nu pas beseffen we wat voor mooi, groot, welvarend land we hadden en hoe goed we leefden. Deze generatie heeft een ware middenklasse in de grote steden opgebouwd, maar ik denk ook niet dat die stand houdt. Onze kinderen zullen het slechter hebben dan wij en het land weer moeten opbouwen. Ik hoop dat dat met hulp van andere landen geen dertig maar tien jaar duurt.

Ik vier geen kerst. Want ik geloof niet meer in God. Daar ben ik mee opgehouden op de begrafenis van mijn man. Ik zie ook geen God in deze hele oorlog. Waar is God in dit alles? Ik zie geen groter verhaal. Waar is hij bij de verkrachtingen? Ik weet wel dat mijn man aan veel mensen verschijnt in hun dromen. Maar hij zit niet op een wolkje met een bebaarde opa. Hij is in een soort parallelle wereld. Hij is ook de hele tijd bij mij. Ik weet dat ik zeventig procent van alles anders doe dan hij had gewild, maar ik weet niet hoe anders nu en moet mijn eigen keuzes gaan maken. Morgen is het een half jaar dat hij dood is. Ik heb een moeilijke week.'

Larissa bij een vergeet-ze-niet-bijeenkomst voor de krijgsgevangenen. Een foto van haar broer is er vooraan ook bij.

​Larissa
Larissa is: 'Stabiel slecht en dat gaat ook niet veranderen. Ik heb besloten dat het goed zo is. Ik ben gewoon stabiel slecht totdat hij (haar broer in krijgsgevangenschap) terug komt en zo is het goed en zo kan het niet anders.' Larissa houdt zich op social media veel bezig met het plaatsen en verspreiden van door Rusland vrijgelaten foto's krijgsgevangenen 'voor als familie zoekt'. Dat kan betekenen dat ze weten dat iemand nog leeft. Zelf heeft ze het heel moeilijk met de groepen die worden uitgewisseld: Iedere keer zit hij er tot nu toe niet bij. Dat wordt niet geïnformeerd, dat is een kwestie van constant in contact met elkaar zijn, Telegram-groepen voor vermisten in de gaten houden, het nieuws kijken en met je neus in foto's op social media zitten.


​'Wij zitten op een elektriciteitslijn die pas uit gaat als heel Sumy Oblast zonder stroom komt te zitten, dus behalve korte schakelingen van 20 seconden (als iemand op een centrale een schakel omzet naar een ander gebied) is er niets aan de hand.'

​Ze houdt wel rekening met zo min mogelijk verbruiken en 's nachts wassen. 'En we hebben ook een elektrische kachel, maar die gebruiken we niet want ik weet dat dat kan betekenen dat iemand anders zonder elektriciteit komt te zitten. Wij doen alles nu rondom de 'Petjska'. Die hebben wij gelukkig nog.'

---

Waar ik me nu meer druk over maak is dat door het thuisonderwijs alle kinderen nu thuis zitten met hun instrumenten; een forte-piano, twee bayannen, een viool. Een heel orkest en soms ontvlucht ik het huis. Binnenkort komt ook mijn andere zoon thuis met zijn trompet. Dat ontbrak er nog aan. (We maken ook grapjes)

Larissa heeft ook nog een kritische noot. Ik geef het door. 'We zijn bezig met de 'iconificatie' van Zelensky. Er worden iconen en bustes van hem gemaakt. We moeten blijven onthouden dat iedereen gewoon mens is, hij ook. Er wordt gebeden voor hem en onder zijn icoon. Nog even en de kinderen gaan liedjes over hem zingen zoals ze dat in Rusland doen met Poetin. We moeten zorgen dat we geen Rusland worden.'

​Zij blijft super kritisch op de oorlogscensuur die nu in de media is; oorlogstoestand, alle kanalen hetzelfde nieuws. Dat heeft een belangrijke, praktische kant; geen informatie tonen die de russen in de hand kan spelen, maar ook een kwalijke; waardoor er volgens haar geen oppositie meer mogelijk is. Ze kijkt nog steeds oppositie via andere kanalen en vertelt bijvoorbeeld het volgende; Poroshenko is de vorige president. Hij doet heel veel aan geld inzamelen in het buitenland en goederen/wapens/allerlei materiaal leveren voor het leger. In onlangs bevrijd Cherson heeft hij samen met vrijwilligers een volledige splinternieuwe bakkerij ingericht in een leegstaande gebouw. Het verse brood wordt gratis uitgedeeld. De weer teruggekeerde bestuurders van Zelenskiy's partij verklaarden dat de huisvesting onwettig was en vrijwilligers en alle apparatuur eindigen na een paar weken letterlijk op straat. Ik geef het jullie mee. Volgens mijn laatste nieuwsberichten heeft Poroshenko nu zelf met ingezameld geld een plek geregeld waar ze langere tijd mogen blijven.'

---

​Tatjana
Lieve iedereen. Ik probeer alle gesprekken samen te vatten. Er valt nog zoveel meer te vertellen. Over Oekraïne in het algemeen, de cultuur, en de politiek. Van alles een hapje is het beste wat ik geven kan, anders wordt het echt een ellenlange blog.

Mag ik jullie, lieftallig uiteraard, nog een keer herinneren aan de crowdfund van onze 'come back' doek? De reacties, het verspreiden en de bijdrages; alles is hartverwarmend. We zitten al zo zo ver.
Nog één zetje.... Participeer je mee naar krachtiger en sterker terug komen? 
https://www.gofundme.com/f/LifeForceIsIndestructible

Tot mijn verassing zag ik in the Guardian opeens twee artikelen over de Sumy Oblast tijdens de allereerste dagen van de oorlog, toen het opeens oorlog was en de tanks naar binnen rolden, weten jullie nog?
Voor wie het interessant vindt:
Hoe de burger-verdediging de russen buiten de stad hield
https://www.theguardian.com/world/2023/jan/02/how-sumy-residents-kept-russian-forces-out-of-their-city
en over de 'ondergrondse stad'/ winter in de loopgraven: (dit is ook waar Lyuda's man en zoon zitten)
https://www.theguardian.com/world/2023/jan/01/new-year-on-ukraines-north-frontline-sumy-region-volunteer-defence-russia

​

---