Helmen Vol Verhalen Humanistisch Verbond afdeling Drenthe

Bezoek Helmen Vol Verhalen expositie Foto Humanistisch Verbond Afdeling Drenthe

Even menen we in een spannende film te zijn beland: gesloten slagbomen, strenge ID-controle en onder escorte naar het museum. We worden er een beetje giebelig van. Met elf belangstellenden van het Humanistisch Verbond Drenthe komen we aan bij de kazerne in Assen om de expositie ‘Helmen vol Verhalen’ te bezoeken. Burgers staan wel eens ambivalent tegenover ‘vechten voor vrede’.  En daardoor vaak ook tegenover degenen die het doen. Zij hebben geen idee van de impact van een missie, die er altijd en voor alle betrokkenen is. En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop.

'En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop.'

t-shirts gedragen door militairen, door de Biga Groep beschikbaar gesteld voor de expositie. Foto HV Drenthe

Op deze expositie worden de verhalen, belevenissen en ervaringen waarover het vaak zo moeilijk praten is, in kunstwerken vervat. Een communicatievorm zonder woorden, maar met zeker zoveel zeggingskracht. Een manier voor veteranen om zich aan een breed publiek te laten kennen. Dan kan begrip en erkenning ontstaan.

'Onmacht' detail helm uit het kunstwerk 'Terugslag' van Hans Mes voor Edo van den Berg Foto HV Drenthe

'Een manier voor veteranen om zich aan een breed publiek te laten kennen. Dan kan begrip en erkenning ontstaan.'

De veteranen, die ons deze middag begeleiden, vertellen zeer gedreven over missies, defensie en deze tentoonstelling. Gerard Nieboer werkte als inlichtingen man. Altijd voorop en vanwege de vertrouwelijkheid van zijn kennis, eigenlijk maar weinig kunnen delen. Voorafgaand aan ons bezoek had hij zijn huiswerk gedaan: zich via de website uitgebreid verdiept in onze uitgangspunten en activiteiten.

'Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman.'

Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman. Hij is open over zijn eigen mental brain damage. Meestal goed te hanteren, maar toch zo nu en dan een terugval. Hij vertelt over de Humanistische geestelijke verzorging die binnen defensie beschikbaar is. Maar ook over het gemis van een veteranenhuis in Groningen en Drenthe, waar veteranen met wie het o.h.a. goed gaat, maar die het af en toe nodig hebben om met mede-ervaringsdeskundigen te verkeren, om even te praten, of even leeg te lopen in wat voor vorm dan ook, of gewoon te zijn bij mensen die je begrijpen zonder dat je iets zegt.
Hij draagt een witte anjer. Dat is het teken van veteranen en het Witte Anjer Fonds zet zich in voor het welzijn van veteranen.

'Avondeten na verlies van kameraad' Foto HV Drenthe Kunstwerk 'We Lost One' van Mieke van Zundert voor Erik Kuiper (Libanon)

Aan het begin van de expositie staat een spreekgestoelte, gemaakt van een motorkap van een UN-pantservoertuig. Dit maakt duidelijk dat iedere oorlog begint met woorden, retoriek van machtshebbers, die op hun manier de aanstaande oorlog motiveren. Die oorlog die voor heel veel burgers en soldaten ingrijpende gevolgen zal hebben.  Woorden doen ertoe. En niet alleen de woorden van politieke leiders. Ook onze scherpe, soms polariserende en kwetsende woorden kunnen als een sneeuwbal groeien en als een wapen gaan werken. Als één nare leuze wordt overgenomen door hele spreekkoren, overtuigt die uiteindelijk de massa. Hoe zoiets kan verworden laat de kunstenaar zien door te spelen met de letters UN. Als je de N een slag draait, is het een Z. En die zien we dagelijks op TV. En begon die oorlog ook niet met een toespraak van Poetin in het Kremlin?

'Woorden doen ertoe.'

​Vredesmissies en soldaten. Het lijkt elkaar te bijten. Een schilderij laat zien hoe moeilijk het is om iemand die jouw teamgenoten heeft vermoord, als mens te blijven zien. Als de Taliban strijder medische zorg nodig heeft en krijgt, wachten de UN-soldaten netjes, maar keren hem hun rug toe. Ik voel de pijn van de ontmenselijking, maar ik begrijp het zo goed.
​
De kracht van het thuisfront wordt geëerd. Dat staat er alleen voor en ook nog eens in het constante besef van het gevaar dat hun dierbaren lopen. De uitgezondene heeft het gevoel het thuisfront in de steek te laten. Je levert thuis even geen bijdrage, je kunt niet even helpen.
Moeilijk is het om je leven op te pakken als je op missie gehandicapt bent geraakt. Duidelijk wordt dat de een dat beter afgaat dan de ander. In beide gevallen aangrijpend.

'Van UN naar Z' Foto HV Drenthe

'Woorden doen ertoe' Foto HV Drenthe

't-shirt You sent me to Afghanistan? You Bastards!' vanuit de collectie van de Biga groep. Foto HV Drenthe

Soldaten op missie laten T-shirts maken met wat hen beweegt en/of bindt. Ik zie: ‘Eens een tijger, altijd een tijger’. Maar ook: ‘Wat doe ik hier eigenlijk?

​Al met al een indrukwekkende, ontroerende, informatieve en verrijkende middag. Ik ben blij dat de veteranen zich hebben willen laten kennen.

Wat mij betreft is de opzet van de expositie geslaagd:
Hoe je ook over vredesmissies en de deelnemers denkt, veteranen verdienen erkenning en respect voor de heftige ervaringen, die ze namens u en mij hebben opgedaan, waar ze zich gevoelsmatig vooraf ook geen voorstelling van konden maken en waar ze het de rest van hun leven mee moeten doen.
 
Eext, 11 januari 2023,
Hedwig Udding-Blok,
Humanistisch Verbond Drenthe.