ARNHEM - Al dagenlang zien we in Nederland verontrustende beelden over Afghanistan, waar veel Nederlandse militairen dienden. De beelden roepen bij militairen herinneringen op. Veteraan Marco Boerendonk uit Huissen weet er door zijn PTSS alles van: "Militairen denken de sterkste te zijn. Ze geven niet toe dat ze hulp nodig hebben." Hij moedigt hen aan te praten. "Al is het maar een kort gesprekje en een bakje koffie."

​Door Esther Dijkstra
Marco is veel op uitzending geweest, waarvan drie keer in Afghanistan. "Ik heb door de straten van Kandahar gereden. In 2007 hoefde je daar niet meer te komen en dat is nu weer zo." Volgens Marco staat het er vol met Taliban-strijders.

Door de vele uitzendingen weet Marco waar hij over praat. Toen hij terugkeerde naar Nederland en in 2012 uit dienst ging bij defensie, ontwikkelde hij een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Door het programma Beau en de Veteranen praatte hij over die ervaringen. "Ik moest er nog een keer doorheen, maar dan in een mooie setting in Noorwegen."
Marco kon in Noorwegen alles een plekje geven. Maar hij is bang dat veel jonge veteranen dit thuis op een kamer doen. "Jonge jongens doen dit soms alleen en met behulp van drank en drugs, dat gaat niet helpen."

Praat met je buddy
"Praat met je buddy", werd er op Facebook en via het nieuws opgeroepen. Heb je die niet, dan kun je bij verschillende instanties terecht. Amy van Son is veteraan en zet zich via Helmen vol verhalen al jaren in voor jonge veteranen. Net als Marco, denkt zij dat veel jonge veteranen denken dat hun werk niet zoveel voorstelt. Ze cijferen zichzelf daardoor weg.
Amy pleit voor betere nazorg bij terugkomst van missies. "We moeten als burgers beter op ze passen. Zij zijn voor onze vrijheid op missie gegaan", aldus Amy. De beelden op sociale media en op het nieuws dragen volgens haar bij aan het verkleinen van de kloof tussen burgers en militairen. "Burgers krijgen een steeds beter beeld van de betekenis van een missie en de impact daarvan op militairen en veteranen."

Helmen vol verhalen
Elk verhaal doet er toe. Het maakt volgens Marco niet uit waar iemand gezeten heeft op missie. "Je hebt allemaal hetzelfde meegemaakt en dat verbroedert gewoon."
"Niemand had kunnen denken dat deze situatie zich zou aandienen. De hele maatschappij kijkt er nu naar en moet ermee leren omgaan." Amy ziet deze situatie als een opening om de kijk op militairen en hun missies te veranderen als burgers. Daarnaast moet de nazorg beter worden. Er is veel morele verwonding. Kan je nog dealen met wat je moest doen en alles wat je daar gezien hebt? Bij terugkeer moet daar aandacht aan besteed worden: "Praat erover", besluit Amy van Son.

Bron: RTVArnhem/Omroep Gelderland

Door Phaedra Werkhoven
Kaweh heeft PTSS
Veteraan Kaweh Madad (40) uit Kraggenburg kan het woord amper uitspreken, hij walgt ervan om het te zeggen: PTSS. Maar hij heeft het wel. Al vijftien jaar is hij bezig met herstellen. Het vertellen van wat hem is overkomen, heeft hem gered, uiteindelijk. ,,Ik moet ermee leren leven, leren omgaan.” Hij is nog steeds militair, Defensie zit in zijn hart. ,,Daar ben ik goed in, ik wil weer terug. In de burgermaatschappij kan ik mijn draai moeilijk vinden.”

In 2003 gaat hij op uitzending naar Kabul. Zijn ouders vluchtten in 1997 uit Iran voor de oorlog. Als kind maakte Madad bombardementen mee, moest rennen naar de schuilkelders, hij is opgegroeid in de oorlog. Maar, zegt hij, toen hij als 14-jarige in Nederland kwam, had hij nergens last van. 

Hij wilde altijd al het leger in en daar carrière maken. Zijn moeder is het niet eens met die beslissing, ze heeft hem veilig naar Nederland gebracht en nu gaat hij weer de oorlog in. Maar hij doet het toch en rondt zijn opleiding af.

​Missies defensiebreed
Aan de hand van ca. twintig kunstwerken gebaseerd op missieverhalen van 'jonge' veteranen defensie breed willen wij een goed en oprecht beeld schetsen van de missies die Nederland en haar militairen de afgelopen veertig jaar heeft gedaan, waar ook ter wereld.

Of  je nu werkzaam was of bent voor de Koninklijke Landmacht, Luchtmacht, Marine of Marechaussee in de rol van officier, onderofficier of manschappen, wij zijn op zoek naar jouw persoonlijke ervaring tijdens één van deze missies.