Expositie Helmen vol Verhalen gaat het land in De expositie rond het veteranenkunstproject ‘Helmen vol Verhalen’ gaat het land in. Na Assen, waar de tentoonstelling nog tot eind dit jaar is te zien, verhuizen de kunstwerken waarschijnlijk naar Groningen. Én als het even kan, gebeurt dat met een VETx; een bijzonder totaaltheater dat gisteren in het Johan Willem Frisokazerne de primeur beleefde. ‘Natuurlijk speelt de dreigende kazernesluiting een rol’ Het was een in alle opzichten een bijzondere bijeenkomst op de aloude Johan Willem Frisokazerne, waar zo’n honderdvijftig gasten zich aan de poort meldden. Ondernemend Assen, de gemeente, de provincie Drenthe en de Stichting Helmen vol Verhalen hebben de handen ineen geslagen om de kunstexpositie daar mogelijk te maken. Het is zo’n groot succes dat de tentoonstelling in ieder geval tot eind dit jaar daar blijft. “Natuurlijk speelt de dreigende sluiting van de kazerne een rol, maar we willen ook graag onze dankbaarheid aan de veteranen tonen”, erkent voorzitter Kor IJszenga van de ondernemersvereniging de betrokkenheid. Hoge Noorden Er zijn echter veel meer ‘haakjes’. Neem het groot aantal militairen uit het noorden dat bij diverse vredesmissies betrokken was en een ‘krasje’ opliep. Het Unifilbataljon dat eind jaren zeventig naar Libanon werd uitgezonden, bestond vooral uit – dienstplichtige - Groningers en Drenten. De eenheid van de blauwe baretten was destijds immers gelegerd in Zuidlaren. ‘Het zijn vaak emotionele confrontaties’ Hetzelfde geldt voor de huidige bewoners van de kazerne, 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel, dat als Dutchbat III de val van Srebrenica meemaakte en actief was in Afghanistan. Het is niet voor niets dat de Stichting Veteranen Midden-Groningen met het voltallige bestuur is uitgerukt. “We vertegenwoordigen dik tweehonderdvijftig veteranen”, weet bestuurslid Wilfred Limberger. Thuisfront Niet dat het de expositie of de VETx alleen draait om dat Hoge Noorden. In tegendeel. “Onze stichting probeert een evenwicht te vinden tussen vrouwen en mannen uit alle twaalf provincies en alle legeronderdelen. Misschien wel één meer dan officieel, want voor ons is het thuisfront ook een belangrijk deel van die krijgsmacht”, legt spin-in-het-web Amy van Son uit. Ze is zelf (marine)veteraan en voert het idee voor Helmen vol Verhalen uit. Brigadegeneraal Hans Damen is de bedenker van het project. “De veteranen vertellen hun geschiedenis aan een kunstenaar, die daarmee als het ware meegaat op missie. Dat zijn emotionele confrontaties” Verbeelding Het resultaat is een expositie van 22 werken die tot de verbeelding spreken. “Hier in Assen is het echt een groot succes. We gaan niet voor niets langer door”, zegt Van Son. “De geestelijke verzorging komt hier langs met de soldaten in opleiding en de leerlingen van de opleiding Veiligheid en Vakmanschap. De jongeren zijn echt flink onder de indruk. We maken de geschiedenis van de veteraan op deze manier tastbaar en zichtbaar.” ‘Ik bouw elke dag verder, aan het diorama en mezelf’ Totaalprogramma Gisteren werd dat vervat in een totaalprogramma, de VETxAssen. Zo is er ruimte voor een podcast van Peter van Asselt. Zijn interviews vormen dan weer inspiratie voor Pascal Griffioen, beter bekend als rapper Def P van de Osdorp Posse, op de achtergrond. “Ik schilder de verhalen”, zegt hij. Daarnaast heeft Van Son een zestal oud-militairen weten te strikken om op het podium over hun veteraan-zijn te vertellen. Met oud-militairen Anton Nootenboom – die in Australië nationale roem verwierf als The Barefoot Dutchman – en auteur Niels Roelen (‘Soldaat in Uruzgan’) als ‘trekkers’. Hun verhalen zijn niet minder ontroerend als die van Mark Paasman ("ik overwon een meervoudig militair trauma") en sergeant-majoor Harrie Vorsteveld, over zijn thuisfront. Of sergeant-majoor Johan de Jonge, die in 1995 werd gegijzeld en bedreigd door de Serviërs. Ook de geschiedenis van Libanon-veteraan Rianne Volkering, ze moest herhaaldelijk haar emotie wegspoelen met een slokje water, maakt indruk. VOlkering is in 1982 als dienstplichtige uitgezonden naar Libanon en bouwt als therapie de laatste twee jaar dagelijks acht uur aan een diorama. ‘Haar’ posten 7.6 en 7.2 spelen daarin een centrale rol. “Ben ik dan eigenlijk nooit thuisgekomen? Misschien niet. Ik wil daar soms nog écht zijn. Het diorama is nog lang niet af. Ik bouw verder, elke dag. Ook aan mezelf”, sprak ze. Versterken
Juist dat extraatje, die persoonlijke verhalen, versterken de expositie. In het nieuwe jaar gaat Helmen voor Verhalen op tournee. In ieder geval langs de provincies die het kunstproject ondersteunen: Groningen, Limburg en Utrecht. Het voordeel, realiseert ook Amy van Son zich, is dat er dan dagelijks vrije toegang is. “Verder staan we natuurlijk open voor nieuwe initiatieven, het liefst in musea”, meldt ze. “We zijn daarbij net zo flexibel als Defensie zelf. De stichting heeft eigen wanden en kan de kunstwerken vrijwel overal plaatsen.” ‘We zijn zo flexibel als Defensie zelf’
0 Opmerkingen
Assen door Robbert Willemsen verschenen in de Asser Courant
De expositie ‘Helmen vol Verhalen’ in de Johan Willem Friso Kazerne in Assen is met twee maanden verlengd. Aanvankelijk zou de tentoonstelling – die op 5 oktober werd geopend – tot en met november draaien, maar daar zijn december en januari aan toegevoegd. De door Nederland reizende expositie ‘Helmen vol Verhalen’ is een project, waarbij kunstwerken het verhaal vertellen van jonge veteranen, die op missie zijn geweest in landen als Libanon, voormalig Joegoslavië, Afghanistan en Mali. Organisator Amy van Son, zelf een marine-veterane: ‘Het gaat dus niet over veteranen die naar Nederlands-Indië, Korea of Nieuw-Guinea zijn gegaan. Van die veteranengroep is over vijf tot tien jaar niemand meer over. ‘Helmen vol Verhalen’ gaat dus over de jongere generatie veteranen. Wij hopen dat de verhalen van de veteranen op die manier verteld blijven worden.’ Daarnaast is het voor bezoekers van de expositie een mooie gelegenheid om eens een kijkje te nemen op het Asser kazerneterrein. En dat is mede de reden, waarom de expositie is verlengd. Van Son: ‘Dat is tot stand is gekomen in samenspraak met de gemeente Assen en Ondernemend Assen. Die vonden dit een ideale gelegenheid de aandacht te vestigen op het belang de kazerne in Assen, die immers met sluiting wordt bedreigd.’ In dat kader is er op 24 november voor leden van Ondernemend Assen een avond vol verhalen van veteranen (VETxAssen) op de kazerne, waarbij zij tevens de expositie kunnen bekijken. ‘Uit de verhalen van de veteranen zal blijken dat ondernemers van hun ervaringen veel kunnen leren’, aldus Ondernemend Assen op haar website. Deze avond begint om 16.45 uur en duurt tot 21.30 uur. Van Son: ‘Maar we willen ook wildcards uitdelen aan niet-leden om bij deze avond aanwezig te kunnen zijn.’ Aanmelden voor de lezingen kan tot uiterlijk 22 november, via de site van Ondernemend Assen onder het kopje ‘activiteiten’. De expositie ‘Helmen vol Verhalen’ op de JWF Kazerne is voor het publiek tot en met januari te zien van woensdag tot en met vrijdag, van 13.00 tot 17.00 uur. Aanmelden is verplicht via www.helmenvolverhalen.nl Door Fred Lardenoye Via een omweg kwam Linda Rullens alsnog bij de Koninklijke Marechaussee terecht. Inmiddels is zij opgeklommen tot majoor en heeft zij door missies en plaatsingen bij internationale organisaties veel ervaring opgedaan. Daardoor raakte zij, ook als kortstondig student kunstgeschiedenis, nieuwsgierig naar het project ‘Helmen vol verhalen’. “Voor kunst heb ik altijd een warm hart gehad en ik vind dit wel een originele manier om verhalen van veteranen te vertellen. Ik vind het ook belangrijk dat mensen weten wat wij als marechaussees op missies doen,” vertelt majoor Linda Rullens (42). Het zag er aanvankelijk niet naar uit dat zij bij de KMar carrière zou gaan maken. Na haar middelbare school begon ze aan een studie kunstgeschiedenis en archeologie aan de universiteit van Nijmegen. Omdat ze zich nog te jong voelde en meer avontuur zocht, stopte zij hier na een jaar mee.Na korte tijd in Londen als au pair en hotel- medewerker te hebben gewerkt, maakte ze haar kinderdroom waar als stewardess bij Transavia. “Als stewardess kwam ik in aanraking met marechaussees bij uitzettingsvluchten. Zo raakte ik in gesprek en van het een kwam het ander.” Politieacademie Ze begon aan de KMA, maar destijds verscheen het rapport ‘Groen opleiden is blauw uitglijden’, waardoor ze als een van de eersten meedeed aan een pilot aan de Politieacademie. Een onderdeel daarvan was een stage bij het politiebureau in de Haagse Schilderswijk. “Daar ging ik op pad in het kader van een jeugdzorgproject om te voorkomen dat jongeren het criminele pad op zouden gaan. Ik liep daar met een marechausseepak aan en dat leidde ook tot vragen bij die jongeren. Verder kreeg ik veel te maken met huiselijk-geweldzaken. Daar heb ik later veel aan gehad in Soedan.” Ze kwam na de opleiding als teamleider terecht in Zuid-Holland, maar gaf zich ook op voor een missie. “Je bent jong en je wilt die ervaring ook graag meemaken. Maar het duurde tot een volgende plaatsing bij het toenmalig KMar Informatie Knooppunt. Ik had me alweer van de vrijwilligerslijst afgehaald vanwege die nieuwe functie,” zegt ze lachend. “Ze wilden bij die uitzending graag een vrouw hebben als leidinggevende en veel vrouwelijke eerste luitenants waren er niet.” Het betrof aanvankelijk een opbouw- missie in Zuid-Soedan, met onder meer het geven van trainingen. “Wij stonden in mei 2014 op de rol, maar in december 2013 brak de burgeroorlog weer uit. Dus het mandaat van de VN werd veranderd in ‘Protection of civilians’.” Vluchtelingenkampen Wat dat precies inhield, daar kwam ze pas ter plekke achter. “We moesten in de vluchtelingenkampen werkzaamheden verrichten. Zelf kwam ik als detachementscommandant in het VN-huis terecht, iets buiten de hoofdstad Juba.” Naast haar taken als commandant, moest ze zelf ook diensten draaien in het nabijgelegen kamp met 20.000 vluchtelingen. “We waren daar UN-police en ik draaide als onderdeel van een politieteam 12 uurs-diensten, want de VN was zwaar onderbemand.” De VN-militairen waren verantwoordelijk voor de bescherming en de veiligheid in het kamp zelf, want lokale politie was er niet. “Zonder politiebevoegdheid, dat maakte het wel moeilijk, want je moest ook dealen met criminelen en geweld in het kamp.” Als vrouw had ze een bijzondere rol. “Ik kon met name iets betekenen voor de vrouwelijke vluchtelingen en de kinderen. Je krijgt daarbij ook veel te maken met huiselijk en seksueel geweld, dus de ervaring in de Schilderswijk kwam goed van pas.” ![]() ← Beeldend kunstenaar Danielle Spoelman over het verhaal van Linda Rullens waaruit het kunstwerk voortkwam: “Zij zat op een plek waar ze veel ellende zag, waar een oorlog gaande was. Ik vind het zo bijzonder dat je dan het goede gaat doen. Terwijl er verkrachtingen waren, er mensen doodgaan, bleef zij daar en voegde zij iets toe.” Community Police Doordat ze als vrouw zo hard nodig was en er geen opvolging voorhanden was, bleef ze in totaal 14 maanden actief in Zuid-Soedan. “De Britten waren een project begonnen met communitypolicing en waren op zoek naar militairen die dat wilden vormgeven. Zo werd ik teamleider van een community- policeteam. Na zes maanden vond ik het zonde om al weg te gaan. Ik begon net door te krijgen hoe het werkte en welke mensen een belangrijke rol speelden in de gemeenschap daar.” Het werk gaf haar zoveel voldoening dat ze kort na terugkeer in Nederland onbetaald verlof aanvroeg om voor de organisatie ‘Non-violent Peaceforce’ terug te gaan. “Ik ergerde me na mijn terugkeer aan ophef over onbetekenende dingen. Als je over alles wat je hebt meegemaakt gaat nadenken, verlies je het geloof in de mensheid. Je kunt niet geloven wat mensen elkaar aandoen. Tegelijkertijd ontmoet je daar de meest hartelijke mensen en zie je hun veerkracht. Ook hoe sterk vrouwen daar zijn. Dus ik wilde graag terug en kon aan de slag in Bentiu, in een kamp met meer dan 100.000 vluchtelingen.” Helmen vol verhalen
De afgelopen vier jaar was ze werkzaam voor het Europese centrum van de gendarmerie (EUROGENDFOR) in Italië, waar haar uitzend- ervaring goed van pas kwam. “Ik hield me onder meer bezig met het monitoren van de veiligheidssituatie en de politieke situatie in de uitzendgebieden.” Sinds 1 september werkt ze voor het Center of Excellence CIMIC (Centrum voor militair-civiele samenwerking). Weliswaar in Den Haag, maar het betreft een NATO-organisatie met opnieuw veel buitenlandse militairen. Daarnaast maakt ze in haar vrije tijd deel uit van het Wounded Warriors fietsteam. Zo leer- de ze onder meer Dutchbat-veteraan Edwin de Wolf kennen, die in Srebrenica zijn been verloor. Van hem hoorde ze over het project ‘Helmen vol verhalen’. “Hij was de eerste die meedeed en ik zag een oproep dat er nog steeds veteranen werden gezocht en heb me, ook uit nieuwsgierigheid, aangemeld.” Indrukwekkend Aangezien er nog geen marechaussees bij het project betrokken waren, was ze welkom. Probleem was wel dat ze nog in Italië geplaatst was. “Het contact met kunstenares Danielle Spoelman is vooral via Skype verlopen. Amy trad op als matchmaker en dat deed ze goed, want Danielle heeft met haar inmiddels overleden man ook in Afrika gewoond. Omdat zij ook die cultuur kent, klikte het direct.” De ontmoetingen verliepen ondanks de afstand prima. “We hadden heel persoonlijke gesprekken. Wat je beweegt om marechaussee te worden en dat soort vragen.” Uiteindelijk ontmoetten ze elkaar persoonlijk toen Spoelman haar uitnodigde om het kunstwerk ‘A blue heart finds all the colors’ te bekijken. “Ik voelde me vereerd en vond het ook indrukwekkend om te zien. Bij kunst moet je iets voelen. Knap hoe Danielle uit al die gesprekken dat visueel weergegeven heeft. Het is heel bijzonder om je eigen verhaal terug te zien in verschillende tekeningen. Zo heeft ze ook een paar elementen uit mijn missie op een bijzondere manier weergegeven.” |
Volg hier alles overHelmen Vol Verhalen Archieven
Februari 2025
Categorieën
Alles
|