4 en 5 mei zijn de dagen waarop we in Nederland de doden herdenken en onze
vrijheid vieren. Omdat jonge veteranen en oude veteranen eindelijk met elkaar in
verbinding staan, voelen zij zich deze dagen, meer dan ooit, een “Band of Brothers”
Veteraan Ken van Geijlswijk (42 jaar, Cyprus, Bosnie, Irak, Uruzgan) gaat in gesprek met veteraan
Ton Kelders (92 jaar, Indie, Korea).

In het gesprek blijkt dat er in het veteranenlandschap al heel wat verbeterd is. Veteraan Ton Kelders prijst hier met name de jonge veteranen voor. Zij spreken zich steeds meer uit en zijn actief op social media waardoor hun inzet meer zichtbaar is geworden, wat bijdraagt aan het krijgen van erkenning en waardering voor hetgeen zij doen en hebben gedaan.

Ton Kelders vertelt over zijn opkomst, zijn missies in Indie en Korea en de omstandigheden waarin hij moest opereren. Wat het met hem deed, maar ook wat er met hem gebeurde toen de Indie gangers bij thuiskomst – door dezelfde overheid die hen naar Indie stuurde – verguisd werden en aan hun lot zijn overgelaten.
 
Ken van Geijlswijk: “De oude veteraan is er straks niet meer. Ik vind het belangrijk dat de tradities, ervaringen en verhalen van onze oud strijders niet vergeten worden en verteld blijven worden. Zij die ons voorgingen mogen we nooit vergeten. Hier ligt een taak voor de jonge veteranen.”
 
Ton Kelders: “Je hebt oude veteranen en jonge veteranen, maar we zijn één, we zijn hetzelfde, we zijn allemaal veteraan.”

Bekijk hier de podcast op YouTube.

Door Marlies Rothoff, verhalend journalist bij Helmen Vol Verhalen

​Een paar dagen voor 4 en 5 mei hoef je de tv-gids maar open te slaan en de oorlogsfilms slaan je om de oren. Schindler’s list, Bankier van het verzet, Zwartboek. Noem maar op. Ze worden afgewisseld met documentaires over het verzet, de Holocaust en steeds vaker ook met documentaires over de NSB’ers en het fascisme in Nederland. Het lijkt een soort nostalgie waar we als Nederlanders graag aan vastklampen. Samen met de boodschap ‘dit nooit weer’ leven we op deze manier toe naar dat moment op de Dam. De 2 minuten stilte voor de gevallenen en de slachtoffers van oorlog. En daarna uiteraard het vieren van onze Vrijheid op 5 mei. Een vrijheid die, goddank, alweer 76 jaar stand houdt hier in Nederland.
​
Toch kijk ik anders dit jaar. Ik zoek in de tv-gids naar documentaires over Srebrenica, Afghanistan en
de Slag om Chora. Naar verhalen die ik het afgelopen jaar beter heb leren kennen door de veteranen
die ik voor Helmen vol Verhalen mocht interviewen. Verhalen die je je stuk voor stuk even
ontzettend klein laten voelen, maar je in de tussentijd doen inzien hoeveel geluk we hebben dat we
in Nederland leven. Een geluk dat we vaak met zijn allen een beetje lijken te vergeten.

Even had ik afgelopen jaar hoop. Toen de eerste coronagolf uitbrak en we met zijn allen thuis
moesten blijven, kwam toch wel het besef dat het fijn is om de vrijheid te hebben om te kunnen gaan
en staan waar je wilt. Te kunnen doen wat je wilt, je vak gewoon te kunnen uitvoeren, zonder daar in
gehinderd te worden. Corona werd zelfs met de Tweede Wereldoorlog vergeleken. ‘Je grootouders
moesten onderduiken of in het verzet, alles wat jij hoeft te doen is binnen blijven’. Al gauw maakte
dit sentiment plaats voor rellen en complottheorieën.

Het maakt dat ik me afvraag of we wel weten wat vrijheid nou echt inhoudt. Behalve die stilte, het
vieren met muziek en liters bier, weten we eigenlijk nog wel wat oorlog echt is? Of kennen we het
alleen nog maar van films?
​
Met ieder interview stapte ik steeds weer een andere oorlog in. Een oorlog die deze veteranen nog
altijd bij zich dragen. Ze herinneren zich geuren, kleuren, de spanning. Maar ook het gevoel dat
geweld en onder vuur liggen normaal wordt.

Het laatste interview wat ik hield, was met Jordy Schalk. Zelf is hij opgeblazen in Afghanistan en kan
nu niet meer dienen. Hij vertelde me dat hij was begonnen aan de documentairereeks ‘Band of
brothers’, die verhaalt over de jongens van Easy Company uit de VS die hier hebben gevochten voor
onze vrede. Hij herkende veel van wat de mannen overkwam. Jordy zei uiteindelijk: ,,Zo zie ik het
werk dat wij deden op missie ook. We gaan daarheen voor de vrede en vrijheid voor anderen. Veel
mensen zien het anders, maar als soldaat ga je echt niet naar zo’n gebied om mensen te
vermoorden. Je gaat juist om te helpen.” (Lees ook: Jordy Schalk in de Checkpoint)

En precies dat is wat ik 4 mei 2 minuten lang ga herdenken. In Nederland zijn we 76 jaar vrij, maar er
zijn nog steeds mensen die vechten voor vrijheid. Voor de vrijheid van anderen. Om zo de wereld een
beetje mooier te maken. 4 mei denk ik aan de wijze lessen die ik heb geleerd van Erik, Rico, Kaweh,
Linda, Harrie en Jordy. 5 mei vier ik dat ze me lieten inzien hoe ontzettend veel geluk ik heb met mijn
leven in Nederland.