Door Inge Jacobs suppoost bij Helmen Vol Verhalen in Arnhem en host voor de Airborne veteranen

Nu we aan de vooravond van onze 79e Market Garden herdenking in Oosterbeek en Arnhem staan, wil ik toch even reflecteren op wat ik de laatste maand heb beleefd en hoe het is gekomen dat ik de hele dagen de mooiste dingen beleef.


Op x moment viel mijn oog op een oproep van Amy van Son, om vrijwillig suppoost te worden bij de door haar georganiseerde expositie "Helmen voor Verhalen", in de Witte Kapel op Schaarsbergen. Het ging om kunst voor en door veteranen.

Het moest zo zijn dat ik me hiervoor zou aanmelden, want mijn achterban dient nu of is veteraan en vooral van Engelse afkomst en nu wilde ik me ook eens inzetten voor Nederlandse veteranen.
Voor een eerste kennismaking en een rondje kunst verkennen ben ik naar Schaarsbergen getrokken, om vervolgens midden in een lunch te vallen van suppoosten met Amy, uit Assen.
Een gezellig stel mannen, veteranen, die met de "onwetenden" uit het Ernhemse, langs de kunstwerken zijn getrokken. Het enthousiasme van deze mannen was zo aanstekelijk, dat ik verkocht was natuurlijk.

Eigenlijk heb je dan nog niet zo door dan het samenstellen van zo'n gebeuren nogal wat voeten in de aarde heeft en je daar niet de eerste de beste op los kunt laten. Amy wel, die kun je er op loslaten! Wat een dijk van een mens is dat! Zo integer en een waanzinnig goede verbinder, met jarenlange ervaring in dit veld en veteraan. Zonder veel woorden zet ze mensen in, die "ohne weiteres" dat doen wat ze kunnen. Onvoorstelbaar.

Militairen, kunstenaars, een zangeres, een dominee, mediamensen, journalisten, schrijvers, stand up comedians, tatoeëerders, you name it, zij brengt ze bij elkaar en runs the show! Zo knap. Ik heb Amy leren kennen als een integer mens, die letterlijk de kunst verstaat mensen te verbinden, zelfs te matchen. Ze is positief in alles wat ze doet en neemt geen blad voor de mond en is absoluut niet van het veren in de kont steken. Ze is ondernemend, creatief en deinst nergens voor terug. Ik vind haar een baas van een mens. Ze draagt over waar het in het leven om gaat en ook volgens mij gaat dat voor het grootste deel uit de arm om elkaar heen slaan. En dat doen we. Gewoon omdat we staan te janken bij de verhalen, of we een veteraan die er alleen voorstaat proberen te ondersteunen, of een familielid van een militair die er niet meer uit komt even omhelzen. Het gebeurt en dat is hartstikke goed.

De expositie bestaat uit kunstwerken die gemaakt door kunstenaars die gesproken hebben met veteranen die op missie zijn geweest. Voor niet militairen is het moeilijk zich een beeld te vormen van het leven van mannen en vrouwen die zich voor langere tijd hebben geconformeerd aan een missie in een ver land waar dingen gebeuren waar de honden geen brood van lusten. Ik ga geen opsomming van gebeurtenissen geven, maar neem maar van mij aan dat geen van hun maar zeker niet wijzelf, dit hadden willen meemaken.

Mij raakt het dat er niet altijd zo leuk met onze militairen word omgesprongen, dat er nogal makkelijk word gedaan over het uitvoeren van hun job, of er zelfs op worden afgerekend. Ik denk dat de expositie nogal wat ogen heeft geopend en dat is goed. Komen ze thuis, of niet, dat is altijd de vraag.
Ze hebben een thuisfront, familie en vrienden en natuurlijk hun legermaatjes, waarvan ze hopen dat die klaar staan om ze te ontvangen en te ondersteunen. Toch gaat het niet altijd zo, on the way gebeuren dingen die niemand van te voren voorzien kan. Ik mag en kan de verhalen hier niet herhalen en de werken niet verder uitleggen, die moeten jullie eerste hand zelf komen zien en lezen. Maar indrukken in een vat te gieten zodat men begrijpt wat er in het hoofd van iemand die op missie is geweest omgaat, is vreselijk knap. Toch is het kunstenaars gelukt dat te doen en de werken zijn te zien in de Witte Kapel op Schaarsbergen.

ARNHEM - Aangrijpende verhalen en ingrijpende gebeurtenissen vangen in kunst. Wie wil zien hoe dat uitpakt, moet naar de indrukwekkende expositie ‘Helmen Vol Verhalen’. Die is te zien tot en met 30 september in de Witte Kapel in Schaarsbergen. De verhalen zijn verteld door ‘jonge’ veteranen. 
Door Vincent Bos 

Kunstenaar Anook Cléonne heeft het levensverhaal van veteraan Edwin de Wolf vastgelegd in een metersgrote tekening. Niet door hem te portretteren maar juist door zijn gevoel, emoties, ervaringen en veerkracht te tonen. Het is een imposant werk geworden. 
​
De Wolf verloor zijn linkerbeen toen hij op missie in Srebrenica op een mijn stapte. Het was zijn eerste uitzending. Een heftige gebeurtenis. “De militairen zeggen altijd ‘als je het niet gezien hebt, weet je niet waarover je praat’. Ik was nieuwsgierig naar zijn verhaal. We zijn gedurende het project niet opgehouden met praten. Allerlei vragen komen in je op. Hoe vind je jezelf weer na zo’n ervaring? Hij zei me dat hij een heler mens is geworden”, zegt Cléonne. 

Het project brengt twee werelden bij elkaar. Die van de militair en de kunstenaar. Zij wilde iets wat onzichtbaar is, zichtbaar maken. “Edwin komt uit een militaire familie. Door het incident viel hij als het ware van de kaart af. Dan begint het proces hoe hij zich heeft kunnen herpakken. Het zijn verhalen die bijblijven.” 

Grond weggeslagen
De kunstenaar zegt dat de militair door het ongeluk ‘uit de tijd’ gevallen is. Daarom heeft ze een klok in haar tekening verwerkt. “Ik heb willen uitdrukken dat de veteraan na zo’n gebeurtenis het gevoel heeft dat de grond onder hem is weggeslagen. Bewust heb ik geen militair groen gebruikt, maar gekozen voor zachtroze tinten.” 
Het is een van de vele werken van de expositie ‘Helmen Vol Verhalen’. Het project is een idee van Amy van Son uit Arnhem, ook oud-veteraan. Ze was op missie naar Irak en voormalig Joegoslavië. “Als je jong bent en lang op missie gaat, word je persoonlijke ontwikkeling stopgezet. Alles staat in het teken van het werken in een team. Je opereert als team, denkt als team.” Ze sprak veel oud-veteranen, hoorde veel verhalen. Daar wilde ze wat mee doen. Al viel dat nog niet mee. “Militairen praten niet veel, hebben angst om emotioneel te worden. Ik wil met dit project jonge veteranen in hun kracht zetten.”

Steentje bijdragen
Daar werkt Gerrit Dirks (75) uit Ede graag aan mee. “Ik ben zelf veteraan, ben ik 2000 in Kosovo geweest. Geen nare ervaringen meegemaakt. Maar als veteraan wilde ik wel een steentje bijdragen aan de expositie. Daarom ben ik vrijwilliger geworden.” 
De tentoonstelling in de Witte Kapel aan de Koningsweg is Schaarsbergen is tot 30 september van woensdag tot en met zaterdag te bezoeken. Je kunt er terecht tussen 13.00 en 17.00 uur.