Op 8 februari 2025 vond de opening plaats van het herdenkingsjaar '85 Slag Om De Grebbeberg'. HaFo maakte hiervan een reportage. Hieronder een selectie, meer beeld vind je hier.

Rhenen herdenkt het komend jaar wat de Tweede Wereldoorlog heeft aangericht in de Rijnstad. Net als een groot deel van het land viert de stad de bevrijding van 1945. Maar dit jaar kijken de Rhenenaren ook naar 1940 toen daar de Slag om de Grebbeberg woedde.
Door Jaap Rademaker Bron Gelderlander

Met kransen en woorden trapte burgemeester Géran Kaai zaterdag het vierings- en herdenkingsjaar af op een bijzondere plek: het monument van de opvanggemeenten uit de Krimpenerwaard. Rhenen lag in 1940 in puin en moest volledig worden heropgebouwd. Inwoners werden in de nasleep van de Slag om de Grebbeberg geëvacueerd naar dorpen in met name de Krimpenerwaard.

Kaai verwees daarbij ook naar de vluchtelingen van vandaag de dag. ,,We zien hartverscheurende beelden op televisie. De angst zichtbaar in de ogen, hunkerend naar veiligheid. Ook hier in Rhenen weten we wat vluchten is, om noodgedwongen huis en haard achter te laten.”
Van januari tot en met juni houden Rhenen en de stichting Slag om de Grebbeberg elke maand activiteiten om stil te staan bij deze belangrijke periode in de geschiedenis van Rhenen. Met lezingen, theater, tentoonstellingen, herdenkingen, vieringen en concerten. Dit zijn vijf momenten om niet te missen.

​Helmen vol verhalen
Sinds januari is er in het gemeentehuis de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Dit project brengt verhalen van veteranen en hun thuisfront tot leven door middel van kunstwerken die zij samen met kunstenaars hebben gemaakt.
Amy van Son bracht veteranen en professionele kunstenaars samen voor haar project ‘Helmen Vol Verhalen’, dat al vanaf 2022 door het land reist. In Rhenen is werk te zien van negen kunstenaars, die zijn gevoed door de ervaringen van veteranen. Het persoonlijk missieverhaal van de jonge veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht.

Rhenenaren op de vlucht
De inwoners van Rhenen moesten twee keer hun stad verlaten in de oorlog: in de meidagen van 1940 vanwege de Slag om de Grebbeberg en later in de oorlog toen Rhenen in de vuurlinie kwam te liggen. Vanaf 18 april tot het eind van het jaar is daar in het Stadsmuseum Rhenen een tentoonstelling aan gewijd met als titel ‘Op de vlucht'.
Met duizenden vertrokken de Rhenenaren op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek tijdens de Slag om de Grebbeberg. Ook de dieren van Ouwehands Dierenpark verlieten in kolonne de dierentuin op de vlucht voor het oorlogsgeweld. Voorwerpen, films, foto's en getuigenissen vertellen over die vlucht in het museum.

Lees verder op De Gelderlander. 

Rijnpost door Marco Diepeveen 
RHENEN Jonge veteranen die zijn gekoppeld aan kunstenaars, die hun indringende verhalen op missie en van het thuisfront in kunstwerken hebben verbeeld. Zo ontstond een wereldwijd uniek creatief project. Met als titel ‘Helmen Vol Verhalen’ en nu te zien in de hal van het Huis van de Gemeente in Rhenen. Tot en met 28 februari.

Initiatiefnemer van deze rondreizende tentoonstelling is Amy van Son (55), zelf veteraan bij de Koninklijke Marine. De Arnhemse diende op het fregat Hr.Ms. Van Kinsbergen en heeft bovendien een achtergrond in de humanistische geestelijke verzorging. ,,Daardoor spreek ik de taal van veteranen en win ik makkelijker hun vertrouwen. Jonge militairen lopen niet met hun ellende te koop. De drempel om hun verhaal te vertellen is hoog. Ook thuis. Bovendien kijken ze met groot respect naar oude veteranen. Zelf voelen ze zich soms niet echt veteraan.”

ERKENNING EN WAARDERING
‘Helmen Vol Verhalen’ geeft hen al vijf jaar een podium. ,,Dan praten we over deelnemers aan naoorlogse VN-vredesmissies. Van de Libanongangers van begin jaren tachtig tot heden. Ze verdienen erkenning en waardering. Via kunst wil ik de mens achter de missie laten zien. Wat maakten die jongens en meiden mee daarginds? Wat namen ze mee naar huis? Wat was de impact op het thuisfront?”

ENORME IMPACT
Van Son is kritisch op de nazorg voor veteranen. ,,Die is iets verbeterd, maar er schort nog veel aan. Instanties missen inlevingsvermogen, er zijn drempels om professionele hulp te vragen. Terwijl iedereen tijd nodig heeft om de impact van de missie te verwerken. Officiële cijfers spreken van 3 procent PTSS. Maar mijn indruk is dat dat percentage veel hoger ligt. Een uitzending verandert iedere militair ingrijpend. Dat is een levenservaring met een enorme impact.”
Ook de erkenning is vaak lauw en laat, wat de verwerking van de opgedane ervaringen bemoeilijkt. ,,De Libanongangers kregen die pas na 25 jaar, Dutchbat uit Srebrenica werd pas twee jaar geleden gerehabiliteerd.”

In de burgermaatschappij missen de teruggekeerden een missie. ,,Die heb ik voor hen gecreëerd met dit project in een veilige setting. Eerst hoorde ik veel kritiek: passen een kunstenaar en een veteraan wel bij elkaar? Maar kunstenaars en veteranen meldden zich in een rap tempo uit het hele land. Ik matchte hen en vormde een evenwichtige afspiegeling van jong en oud, diverse rangen en alle wapenonderdelen. Bij ‘Helmen Vol Verhalen’ zijn ook ondernemers en scholen betrokken.”

BOEK EN TENTOONSTELLING
De dertig verschillende kunstuitingen zijn niet ontstaan als therapievorm. ,,Ik wilde echt professionele kunst presenteren. Van gevestigde kunstenaars als Rob Voerman, beeldhouwer en installatiekunstenaar. Uit de opgenomen gesprekken vloeiden als vanzelf de emoties. Die vormden de inspiratie voor de creativiteit. Een journalist tekende de verhalen op, een fotograaf fotografeerde het project en de deelnemers eraan. Daarvan is een boek gemaakt, dat inmiddels zijn tweede druk beleefde. Zowel boek als tentoonstelling blijken een enorme spraakmaker te zijn. Hiermee wil ik veteranen in hun kracht zetten.”

Persbericht Zundert
Een voor een kwamen veteranen van diverse oorlogsmissies zondag naar de Weeghreyse in Zundert om samen met Amy van Son en Mieke van Zundert de aankomst per witte militaire jeep van het schilderij ‘We lost One’ te begeleiden.

Het schilderij is gebaseerd op een verhaal van Erik Kuiper, ook veteraan, die in de tachtigerjaren naar Libanon ging als Unifiller.

Na terugkomst in Nederland ging Erik ‘gewoon door‘ met leven, maar hij bleef zorgen voor zijn kameraden en overige veteranen.

Zo’n twintig mannen en vrouwen die Erik op deze manier goed hebben gekend, kwamen naar de onthulling van het schilderij.

Het schilderij gaat over het verliezen van een medemillitair terwijl je op missie bent. Omdat Erik zelf onlangs is overleden, hadden titel en onderwerp extra impact op de aanwezigen.
Mieke van Zundert las daarna twee brieven voor van de indertijd 19 jarige Erik Kuiper. Hij gaf haar zijn persoonlijke correspondentie uit die tijd, omdat ze samen werkten voor het kunstproject Helmen vol Verhalen.

Daarna gaf ze de aanwezigen een witte anjer, die tegenwoordig symbolisch gedragen wordt door veteranen. Erik Kuiper en Henk Schoenmakers stonden aan de wieg van dit symbool.
Veteraan, chauffeur van de jeep en kistenbouwer Henk Schoenmakers kreeg van Van Zundert daarom de eerste witte Anjer uitgereikt, ook voor zijn inzet voor het project Helmen vol Verhalen.
Het schilderij is onderdeel van dit project.

Helmen vol Verhalen is een nationaal project dat loopt vanaf ca 2018, waar kunstenaars en ‘jonge veteranen’ worden gekoppeld. Jonge veteranen zijn alle militairen die ná de WO II zijn uitgezonden.
Vaak hebben die veel meegemaakt en hun verhalen zijn gevangen in kunstwerken en opgeschreven door o.a. Marlies Rothoff, dit boek is in te zien bij de Weeghreyse en evt te bestellen via een qr code.
​
Het schilderij mag van de Weeghreyse vanaf nu onderdeel zijn van de expositie Tachtig jaar bevrijding. Het staat tot en met 1 december in de etalage van het cultuurhistorisch centrum. Daar kijkt het heel toepasselijk uit op het ‘anjerveldje’ en het veteranen monument. De expositie is zien op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. 

Een voor een kwamen veteranen van diverse oorlogsmissies zondag naar Museum de Weeghreyse in Zundert om samen met Amy van Son en Mieke van Zundert de aankomst per in witte militaire jeep van het schilderij ‘We lost One’ te begeleiden. Het schilderij is gebaseerd op een verhaal van Erik Kuiper, ook veteraan, die in de tachtigerjaren naar Libanon ging als Unifiller. Na terugkomst in Nederland ging Erik ‘gewoon door‘ met leven, maar hij bleef zorgen voor zijn kameraden en overige veteranen.

Zo’n twintig mannen en vrouwen die Erik op deze manier goed hebben gekend, kwamen naar de onthulling van het schilderij. Het schilderij gaat over het verliezen van een mede-millitair terwijl je op missie bent. Omdat Erik zelf onlangs is overleden, hadden titel en onderwerp extra impact op de aanwezigen.

Mieke van Zundert las daarna twee brieven voor van de indertijd 19 jarige Erik Kuiper. Hij gaf haar zijn persoonlijke correspondentie uit die tijd, omdat ze samen werkten voor het kunstproject Helmen vol Verhalen. Daarna gaf ze de aanwezigen een witte anjer, die tegenwoordig symbolisch gedragen wordt door veteranen. Erik Kuiper en Henk Schoenmakers stonden aan de wieg van dit symbool.
Veteraan, chauffeur van de jeep en kistenbouwer Henk Schoenmakers kreeg van Van Zundert daarom de eerste witte Anjer uitgereikt, ook voor zijn inzet voor het project Helmen vol Verhalen.
Het schilderij is onderdeel van dit project.

Helmen vol Verhalen is een nationaal project dat loopt vanaf ca 2019, waar kunstenaars en ‘jonge veteranen’ worden gekoppeld. Jonge veteranen zijn alle militairen die ná de WO II zijn uitgezonden. Vaak hebben die veel meegemaakt en hun verhalen zijn gevangen in kunstwerken en opgeschreven door Marlies Rothoff, dit boek is in te zien bij de Weeghreyse en evt. te bestellen via een QR code.
Het schilderij mag van de Weeghreyse vanaf nu onderdeel zijn van de expositie Tachtig jaar bevrijding. Het staat tot en met 1 december in de etalage van het cultuurhistorisch centrum. Daar kijkt het heel toepasselijk uit op het ‘anjerveldje’ en het veteranen monument. De expositie is zien op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
​
Fotoalbum: https://myalbum.com/album/rkfeGv9otvsm/

Norman Meyer een goed vriend van Erik Kuiper beschreef aan Zundert waar het schilderij met Erik Kuiper gebracht zou worden voor tentoonstelling en later wat onderhoud.

De komende weken kijkt hij (Erik) uit over het nieuwe Anjerperkje. De kunstenares Mieke van Zundert en Amy van Son hadden een mooi relaas over het project Helmen Vol Verhalen Groep en de ontstaansgeschiedenis van het schilderij. Uiteraard kwamen er allerlei herinneringen en anekdotes ter sprake die illustreren waarom we Erik zo missen. En wat hij voor zoveel mensen heeft betekend.

De rode draad van het weekend is "van betekenis zijn door het beste uit jezelf te halen". Dat kregen we op school mee, en zo leefde Erik. Er zijn voor de ander, je vaardigheden ontwikkelen en inzetten voor elkaar. Mieke had het kunstzinnig vorm gegeven met haar papieren anjers met anjerzaadjes die ze voor ons aanwezigen had: alle kiemkracht van het leven en de natuur, verpakt in een mooie, kwetsbare vorm, die uiteindelijk tot bloei gaat komen in goede aarde en de juiste hoeveelheid water. En zo weer zaadjes gaat vormen om de cyclus, tot in de eeuwigheid, voort te zetten.

Rolduc en de anjer zijn beiden, voor hen die er emotioneel mee verbonden zijn, symbolen die richting geven en houvast, waar je je even op kunt bezinnen en daarna weer je stappen in de gekozen richting zetten. Dit weekend heeft bij mij ook weer zaadjes geplant die uiteindelijk tot wasdom gaan komen. Ik had geen minuut willen missen.

Door Chris van Houcke
Op 6 november 2024 vond in Nieuwegein een bijzondere veteranenbijeenkomst plaats, georganiseerd door de Gemeente Nieuwegein en het Comite 4 en 5 mei Nieuwegein i.s.m. het Veiligheid & Defensie College en hun studenten.
De verbinding tussen oud en jong stond hierbij centraal en trok veel belangstelling van veteranen en hun relaties. Het evenement was meer dan een tentoonstelling; het diende als een ontmoetingsplek waar verhalen en ervaringen van veteranen werden gedeeld en gewaardeerd.

‘Helmen vol verhalen’ presenteert kunstobjecten van diverse kunstenaars welke het verhaal van de veteraan beeldend maken uit verschillende periodes en missies. Deze objecten, elk uniek en met hun eigen verhaal, symboliseerden de diverse en vaak indrukwekkende ervaringen van de mannen en vrouwen die hebben gediend in het leger. Veteranen uit verschillende generaties, van de Tweede Wereldoorlog tot moderne vredesmissies, kregen hiermee de kans hun ervaringen op een tastbare manier over te brengen op het publiek. De kunstwerken, vaak voorzien van inscripties, foto's of andere persoonlijke details, brachten de verhalen achter de missies en de persoonlijke offers van de militairen tot leven

Studenten van de opleiding, die zelf vaak een toekomstige carrière bij Defensie ambiëren, hebben een actieve rol gespeeld in de organisatie van het evenement. Ze hielpen niet alleen met de opbouw en begeleiding van de expositie, maar interviewden ook enkele van de aanwezige veteranen. Deze interviews boden de studenten een waardevolle kans om uit eerste hand te leren over de uitdagingen en verantwoordelijkheden van het militaire leven. Dit zorgde voor een brug tussen de oudere generaties en de jongere, waardoor niet alleen de geschiedenis, maar ook de lessen en waarden van het militaire leven werden doorgegeven.
​

Het evenement op 6 november ging niet alleen over het delen van verhalen, maar ook over erkenning en respect. Nieuwegein is trots op haar veteranen en deze bijeenkomst benadrukte dat gevoel van waardering. Veteranen hadden de gelegenheid om in een informele setting met elkaar te praten, herinneringen op te halen en nieuwe verbindingen te leggen. Veel bezoekers benadrukten hoe belangrijk het is om dit soort bijeenkomsten te blijven organiseren, zodat de verhalen van veteranen niet verloren gaan en toekomstige generaties deze cruciale stukken geschiedenis blijven herinneren.

De organisatie van ‘Helmen Vol Verhalen’ in Nieuwegein was een groot succes en er zijn al plannen om in de toekomst vergelijkbare evenementen te houden.
​
De samenwerking met het Defensie College bleek een vruchtbare formule en het is duidelijk dat de verhalen van veteranen nog lang niet uitverteld zijn. Door deze persoonlijke, menselijke kant van militaire dienst te belichten, wordt niet alleen het verleden geëerd, maar ook de band tussen de veteranengemeenschap en de bredere samenleving versterkt.

Ook in navolging van gemeente Nieuwegein e.v.a. het eigentijdse project Helmen Vol Verhalen in zetten voor meer verbinding tussen jonge en oude veteranen, hun thuisfront en de maatschappij, neem contact op. http://helmenvolverhalen.nl ​

Een kist met een schilderij en een verhaal, wordt zondag 10 november om 14.00 uur voorgereden in een oude militaire jeep bij museum de Weeghreyse in Zundert én bij het Veteranen-anjerveldje, daar aan de overkant. Het schilderij is onderdeel van het project Helmen Vol Verhalen.

Helmen Vol Verhalen is een nationaal project dat loopt vanaf 2018, waar kunstenaars en ‘jonge veteranen’ worden gekoppeld. Jonge veteranen zijn alle militairen die ná de WO II, Indië, Korea en Nieuw Guinea zijn uitgezonden. Vaak hebben die veel meegemaakt. Denk aan Kosovo, Srebrenica, Afghanistan, Libanon. Kunstenaars maakten naar aanleiding van deze, vaak indringende en schrijnende, verhalen een kunstwerk. Het leverde een nog steeds reizende tentoonstelling op, die hopelijk ook een keer in Zundert zal landen.

Het schilderij, ‘We lost One’ gaat over de Erik Kuiper uit Eindhoven. Erik was een Unifil/ Libanon veteraan. Mieke van Zundert werd aan hem gekoppeld en ze vertaalde een van zijn vele verhalen tot een beeld van vermoeide, verslagen militairen aan een tafel met een lege stoel. Een beeld dat heel veel bezoekers aan de tentoonstelling diep in het hart raakte.

De reden dat het schilderij nu naar Zundert komt, is een hele praktische: het heeft een definitieve vernislaag nodig. Maar het gebeuren heeft ook een diepere lading. Erik Kuiper was een van de initiatiefnemers van de ‘veteranenanjer’ van het eerste uur. Hij is echter vlak voor de oplevering van het veteranenveldje in Zundert overleden, dus ‘We lost one’ slaat nu ook op Erik zelf. Lees over deze samenwerking hier.

Na aankomst van Jeep, met als chauffeur, veteraan en kistenbouwer Henk Schoenmakers, wordt het schilderij tijdelijk opgesteld in de expositie 80 jaar Vrijheid in de Weeghreyse. Aansluitend wordt er toelichting gegeven op het project Helmen vol Verhalen door project coördinator Amy van Son, op de tijd van Unifil in Libanon in de 80er jaren én op de oorsprong van het anjerproject. Belangstellenden, en zeker ook veteranen, al dan niet met een Unifil Libanon verleden, worden van harte uitgenodigd. Ook de reguliere expositie is geopend en te bekijken. De Weeghreyse is geopend van 13.00 tot 17.00 uur.

Vrijdag, 11 oktober 2024 was de veteranendag, georganiseerd door de gemeente Hoeksche Waard.
Met woorden van Respect, Waardering en Erkenning opende Burgemeester Erik van Heijningen de middag. Een kort dankwoord aan de gemeente werd namens het VCHW uitgesproken door Marcel de Kreek.

Aansluitend een presentatie "Helmen Vol Verhalen" van de luitenant kolonel bd Stefan Mastenbroek.
De muzikale omlijsting werd verzorgd door het koper kwintet fanfare "Bereden Wapens"
Tijdens de Blauwe Hap werd er gezellig door de veteranen bijgepraat en nader kennisgemaakt. Buiten waren er enkele voertuigen van "Keep them Rolling" te bewonderen. Na afloop kreeg iedere veteraan een "Voertuigen Anjer". Met ruim 80 bezoekers was het een geslaagde middag.

Helmen vol verhalen veteranen, thuisfront en kunstenaars mee op missie (2023)/ samenstelling Amy van Son, redactie verhalen Yoeke Nagel (eindredactie), Marco van Nek, Anita van Rootselaar, Marlies Rothoff, Sonja van der Sar.
​
Verslag van een landelijk project waarin veteranen hun oorlogservaringen deelden met kunstenaars, die op basis daarvan kunstwerken maakten waarin de helm als metafoor voor het militair beroep is verwerkt. Met foto's. Reserveren

​Recensie
Een aangrijpend en persoonlijk boek over de ervaringen van oorlogsveteranen. Dit boek verschijnt naar aanleiding van het landelijke project Helmen Vol Verhalen, waarin veteranen en kunstenaars samenwerken om de persoonlijke missieverhalen van veteranen om te zetten in kunstwerken. Militairen maken tijdens hun missies vaak indrukwekkende en ingrijpende dingen mee. Omdat het vaak moeilijk voor hen is om hun ervaringen met het thuisfront te delen, spraken ze voor dit project met kunstenaars die hun verhaal omzetten in een kunstwerk, met de helm als metafoor voor het militaire beroep. Het doel van het boek is om meer begrip en erkenning voor veteranen te creëren door hun ervaringen te delen en te vertalen naar kunst. Invoelend, persoonlijk en toegankelijk geschreven. Met foto's van de betrokkenen en de kunstwerken in kleur en zwart-wit. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Het project Helmen Vol Verhalen werd geleid door oud-matroos en veteraan Amy van Son.
​