Met WNL In de Kantine glijdt u de zaterdagavond in, elke week live vanuit De Doelen in Rotterdam. Gastvrouw Fidan Ekiz en gastheer Wieger Hemmer ontvangen iedere zaterdag een keur aan bekende en boeiende gasten om de week mee door te nemen. Voor politieke debatten op het scherp van de snede, maar ook voor sport, cultuur en humor stemt u op zaterdag af op NPO Radio 1. Op 28 mei was Helmen Vol Verhalen te gast met kunstenaar Tatjana Kirienko, veteraan Hans Damen en projectleider Amy van Son. 

Beluister de hele aflevering hier: http://bit.ly/HVVindekantine

Bosniëveteraan Amy van Son werkt in haar veteranenkunstproject ‘Helmen vol verhalen’ samen met Tatjana Kirienko, een kunstenares met Oekraïense roots. Terwijl de eerste bommen vielen ontstond het idee om via de weblog ‘Stemmen uit Oekraïne’ dagelijks de verhalen van een aantal vrouwen te publiceren. Amy en Tatjana vertellen.

Amy: ‘In mijn project ‘Helmen Vol Verhalen’ heb ik veteraan Hans Damen gekoppeld aan Tatjana. Zij heeft zijn verhaal verbeeldt in een soort ‘glas-in-lood-doek’ van textiel. De ontwerpen voor dit soort doeken stuurt zij naar naaisters in Oekraïne, samen met de (gordijn)stof waar het van gemaakt wordt. Ik heb haar gemotiveerd om met deze vrouwen contact op te nemen en hun verhalen een podium te geven.’

Tatjana: ‘Dat was het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan. Ik ben dan wel opgegroeid in Nederland, maar veel familieleden en vrienden wonen daar en ik ben al jarenlang bezig om hen te helpen. Dat is mijn levensmissie. Als zoiets gebeurt, dan gaat dat door elke cel van je lichaam.’

​Amy: ‘De eerste dag kreeg Tatjana de verhalen via whatsapp binnen. Dat was te bewerkelijk. Vervolgens is zij de vrouwen gaan bellen, tikte de verhalen uit en ik plaatste deze op de weblog. Het is eigenlijk een geschreven luchtbrug.’

Tatjana: ‘Ik heb vaak huilend aan de telefoon gezeten en dit project was wekenlang ook het enige wat er uit mijn handen kwam. Die gesprekken waren stuk voor stuk therapeutisch, zowel voor hen als ook voor mij.’

Amy: ‘Op die manier hebben we de eerste 21 dagen na de Russische inval iedere dag een blog kunnen publiceren. Al deze verhalen spelen af in Noordoost Oekraïne, aan de grens met Rusland. Inmiddels plaatsen we iedere twee dagen een update en we blijven dat volhouden tot de oorlog voorbij is. De reacties op de verhalen waren overweldigend! Tijdens een benefietavond op de vrije school in Zutphen werden een aantal verhalen voorgedragen. Dat kwam over als een spannend luisterboek. Ook hebben we op die manier een flink geldbedrag ingezameld, waarmee de vrouwen voedsel, medicijnen en andere goederen konden kopen.’

Tatjana: ‘De gordijnstoffen gebruiken de vrouwen nu als verduistering of om er camouflagenetten en uniformen van te maken.’

Amy: ‘Datgene wat eerst vreugde opleverde, wordt nu ingezet voor de verdediging van Oekraïne. Dat is in zekere zin ook een kunst: levenskunst.’

Lees de blogs op: https://www.helmenvolverhalen.nl/stemmen-uit-oekraine
https://www.nlveteraneninstituut.nl/nieuws/checkpoint-4-2022-hulp-voor-oekraine/

Door Geerten Walling (Bron: EW 31 mei 2022)
Na decennia van bezuinigen is de nieuwe defensienota eindelijk weer positief: er gaat structureel vijf miljard euro extra naar defensie, zelfs de NAVO-norm wordt gehaald. Het is verleidelijk om dure speeltjes te kopen, maar wat de krijgsmacht echt nodig heeft is een degelijk personeelsbeleid. Zie de mens achter de militair, schrijft Geerten Waling.

Er ligt een nieuwe defensienota. Sinds de Koude Oorlog was de presentatie van zo’n nota op zijn slechtst weinig nieuwswaardig en op zijn best een treurig tafereel. Telkens weer slecht nieuws: bezuinigen, bezuinigen, bezuinigen. Onder de verhullende vlag van ‘vredesdividend’ kleedde Nederland zijn krijgsmacht – vrij letterlijk – steeds verder uit. Zelfs toen na 11 september 2001 de overwinning van de liberale, democratische wereldorde een grote desillusie was gebleken, bleven de kruideniers aan de Noordzee hun budgettaire gaatjes vullen door af te romen op de defensiebegroting.

CDA’er Hans Hillen heeft nog steeds nachtmerries van de kaalslag die hij, als defensieminister in het eerste kabinet-Rutte, moest plegen op de krijgsmacht. Onlangs noemde hij in BNR-podcast De Strateeg defensie ‘de sluitpost van een democratisch systeem dat veel meer op het eigen welzijn gericht is geweest en niet op de basisvoorwaarden’. Hij moest twaalfduizend medewerkers laten gaan. Een pijnlijk contrast met de duizenden vacatures die nu openstaan bij defensie.

​Door de oorlog in Oekraïne leeft in de politiek eindelijk een gevoel van urgentie. Er komt structureel 5 miljard bij: in 2024 en 2025 wordt ten langen leste zelfs de NAVO-norm van 2 procent gehaald. Meer geld naar defensie, dat klinkt mooi, maar wat gebeurt ermee? De aanschaf van peperduur en hypermodern wapentuig is een gemakkelijke en verleidelijke besteding. Terwijl de ware uitdaging is structureel te investeren in defensiepersoneel. Dat vereist een politieke omslag, maar ook een culturele omslag.
​

Helmen vol Verhalen

In 2020, tijdens de eerste coronagolf, gebeurde er iets bijzonders. Een oproep aan veteranen en kunstenaars om zich te melden voor het project Helmen vol Verhalen leidde – 75 jaar na de bevrijding – binnen enkele weken tot de aanmelding van precies 75 kunstenaars en 75 veteranen. Amy van Son, projectleider, marine-veteraan en allround bezige bij in de Arnhemse cultuurwereld, vormde uit de inzendingen 22 op maat gesneden koppels die samen aan de slag gingen. De verhalen van de veteranen dienden als richting en inspiratiebron voor de kunstenaars.

Het resultaat werd onlangs op vliegbasis Deelen in Gelderland getoond aan betrokkenen. Komende tijd reist de tentoonstelling Helmen vol Verhalen door het land, om de mooie kunstwerken te tonen, maar vooral ook om de verhalen te vertellen van ‘jonge’ veteranen. Om deze onzichtbare (oud-)militairen zichtbaar te maken, die zich overal om ons heen bevinden.

Want veteranen zijn niet alleen die bekende oude mannen die hun strepen hebben verdiend tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Korea-oorlog of de dekolonisatie van Indonesië of Nieuw-Guinea. Nee, het zijn vooral ook al die jongens en meiden die de afgelopen decennia op heftige, soms hachelijke, missies zijn gestuurd in voormalig-Joegoslavië, Afghanistan, Irak en Mali – of op kleinere uitzendingen in andere uithoeken.

Op de website helmenvolverhalen.nl staan getui­genissen van deze veteranen, maar ook een dagboek van de Nederlands-Oekraïense kunstenares Tatjana ­Kirienko die de verhalen vertelt van haar dierbaren en collega’s in Oekraïne die de oorlog van vandaag meemaken. Net als bij de jubelende defensienota speelt die oorlog ook een rol bij dit kunstproject om duidelijk te maken wat het betekent om niet in vredestijd te leven. En dat er mensen zijn die met militaire eer en trots bereid zijn risico’s te lopen en zelfs hun leven in de waagschaal te stellen voor vrede en vrijheid, maar die – zoals dat hoort in een democratie – ook altijd de speelballen zijn van ijdele politieke keuzes. Lees verder op EW hier.

Arnhem - Op Vliegbasis Deelen is onlangs de tentoonstelling 'Helmen Vol Verhalen' officieel geopend. De kunstwerken zijn het resultaat van een samenwerkingsproject tussen 22 kunstenaars en 22 veteranen dat de Arnhems initiatiefnemer en oud-militair Amy van Son twee jaar geleden startte. "Hoe het was om alle kunstwerken voor het eerst allemaal samen te zien? In één woord: geweldig!"

​Door Hilde Wijnen Lees het hele artikel hier.

Bron: Arnhemsche Courant Foto's: René Wouters

​ARNHEM – Het was een bont gezelschap dat gisteren op vliegbasis Deelen bij elkaar kwam. Kunstenaars, generaals, veteranen, een enkele minister en een heks. Allemaal hebben ze meegewerkt aan de totstandkoming van de indrukwekkende expositie ‘Helmen vol verhalen’.
In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land?

Die vragen vormde gedachte achter de reizende expositie ‘Helmen vol verhalen’ van de Arnhemse veteraan Amy van Son. Van Son koppelde 22 veteranen aan 22 kunstenaars. De persoonlijke verhalen van de veteranen over hun ervaringen inspireerden de kunstenaars tot een serie indrukwekkende kunstwerken.

Gisteren werd de expositie ‘Helmen vol verhalen’ officieel gepresenteerd op vliegbasis Deelen.
“Een bijzonder moment”, aldus organisator Amy van Son. “Dit is voor het eerst dat alle kunstwerken bij elkaar staan.”

Van Son: “Het is belangrijk dat deze verhalen verteld worden. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. De universele taal van kunst slaat als het ware een brug tussen de militaire wereld en de burgermaatschappij.”
​
Een goed voorbeeld van zo’n verhaal vormt het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte naar aanleiding van zijn gesprekken met Marco Kroon, waarschijnlijk de bekendste veteraan van Nederland.

De keerzijde van de medaille
Marco Kroon was in 2007 commandant tijdens een geheime inlichtingenmissie in Afghanistan. Kroon kreeg in 2009 de Willemsorde; de hoogste militaire onderscheiding voor moedig optreden en leidinggeven. Tijdens zijn missie werd Kroon gevangengenomen, mishandeld en verkracht. Na zijn vrijlating, doodde hij zijn belager.

Sinds de toekenning van de Willemsorde is alles wat Marco Kroon doet onderwerp van gesprek in de Nederlandse media. Die twee kanten worden belicht in het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte. Het kunstwerk toont een spiegelkabinet met een Willemsorde. De voorkant ligt naar beneden en is alleen via spiegels te zien. De achterkant van de onderscheiding is wel te zien, maar is inktzwart geschilderd: de keerzijde van de medaille.
​
De expositie ‘Helmen vol verhalen’ gaat, zoals dat heet “op missie”. De tentoonstelling is vanaf volgende maand te zien in het Memory Vrijheidsmuseum in Nijverdal. Daarna reist de expositie door naar Groningen en Limburg. Wanneer de expositie weer terugkomt in Arnhem is nog niet bekend.
De verhalen van de kunstenaars en de veteranen is ook terug te zien op de website:
https://www.helmenvolverhalen.nl

Textielkunstenaar Tatjana Kirienko is op een unieke manier bij SLAK ateliers gekomen. Ze is namelijk een van de eerste kunstenaars die via een experiment van de gemeente een atelier kreeg in de Varkensstraat in Arnhem. Daar maakt ze met reststoffen uit de textielindustrie haar textielkunst: grote, genaaide, wapperende schilderijen. ‘’Ik werd erg ongelukkig van het academische wereldje en deze kunst maken was al heel lang een droom. Wat levensgeluk betreft was het echt een goede keuze.’’

Experiment Varkensstraat
‘’Ik ben geloof ik een buitenbeetje, want ik ben op een unieke manier bij SLAK ateliers gekomen. De Varkensstraat was namelijk de meest beruchte straat van Arnhem, waar alles gebeurde wat het daglicht niet kon verdragen. Daarom besloot de gemeente leegstaande panden op te kopen voor een experiment voor kunstenaars: een jaar lang gratis verblijven in ruil voor het opknappen van het pand.
Ik heb toen een plan geschreven over wat ik wilde doen en heb gewonnen. Het pand bleek echt een van de spelonken van de binnenstad te zijn en in plaats van drie weken verbouwen, ben ik vier of vijf maanden bezig geweest. Er ontstond ook iets magisch: ik was net nieuw en nog onbekend in Arnhem, maar in totaal hebben wel 50 mensen meegeholpen. Het was een heel gedragen project. Ook ben ik blij dat het project uiteindelijk is overgedragen aan SLAK ateliers, want zij hebben al vaker met dit experimentele bijltje gehakt.’’

Atelier en vrouwenwerk-project in Oekraïne
‘’De deuren van mijn atelier zijn sinds oktober 2019 open. In dit atelier ontwerp ik textielkunst van reststoffen uit de zeer vervuilende textielindustrie. Ik haal de stoffen op bij gordijnwinkels en –fabrieken. De groottes van de stoffen kunnen wisselen, soms is het een lap van acht meter en soms zijn het kleine stukjes. Zoals een schilder haar schilderspalet heeft, heb ik mijn stoffen. Dat de voorraad niet onbeperkt is, prikkelt ook weer mijn creativiteit.

Na het ontwerpen, selecteer ik stoffen en maak ik naaipakketten die ik opstuur naar de vrouwen van het zelf opgerichte vrouwenwerk-project in Oekraïne. Mijn textielkunstwerken zijn eigenlijk grote genaaide, wapperende schilderijen. Ze worden genaaid als glas in lood, waardoor ze volledig licht doorlatend zijn. Het is een hele arbeidsintensieve vorm van naaien. Eén vierkante meter is een week fulltime werk. Ik ben dan ook heel blij dat die groep vrouwen in Oekraïne de kunstwerken naait, ik heb hen ontzettend hoog zitten. Mijn droom is om daar een fabriekje te hebben met een soort collectieve bedrijfsvoering, waar vrouwen samenkomen en samenwerken.’’

Oorlog in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne heeft de wereld overhoop gehaald, zo ook die van Tatjana en haar partners. Waar de ene vriendin is gevlucht en alles wat haar lief is heeft achterlaten, probeert de andere zich te redden op haar geliefde plek terwijl haar wereld vol is van verval en oorlogsgeweld, met steeds grotere tekorten. Op www.helmenvolverhalen.nl houdt Tatjana een blog bij met de ervaringen van haar Oekraïense vriendinnen, die zich momenteel in schuilkelders en binnen omsingelingen bevinden.
*Het interview is begin februari afgenomen, voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak. De laatste alinea is later toegevoegd.
​Dit artikel verscheen op Slak.nl

Meppeler Courant "Een bijzonder moment voor veteraan Jelmer Zwaan uit Meppel, ook wel bekend als de boomkunstenaar.
Een deel van het kunstwerk ‘Verbonden’ dat Zwaan maakte naar aanleiding van het overlijden van zijn voormalig luitenant in Afghanistan Tom Krist, heeft hij overhandigd aan de ouders van Tom. Marianne en Wil Krist trokken samen met Zwaan op bij het maken van het werk, maar waren volledig verrast dat een onderdeel daarvan voor hen persoonlijk bestemd was."

Lees verder: Meppeler Courant 2 februari 2022
#veteraan #kunstenaar #meeopmissie #HelmenVolVerhalen

Marlies Rothoff verhalend journalist Helmen Vol Verhalen
Afgelopen weken heb ik met ingehouden adem het nieuws over Afghanistan gevolgd en hoe de Taliban maar zo de hoofdstad Kaboel innam. De berichten, die je ook overal op sociale media tegenkwam, maakten het vaak dat ik met een brok in mijn keel het ene na het andere filmpje bekeek. Of weer een bericht las over mensen die wanhopig probeerden om daar weg te komen.

Tegelijkertijd schoten mijn gedachten naar de veteranen die ik heb gesproken. Ze zijn verweven met het land. Doordat ze er op missie waren, heeft dat hun leven voorgoed veranderd. PTSS, arbeidsongeschikt. Maar ook de mensen van het thuisfront die iemand verloren in Afghanistan kwamen voorbij. Hoewel ik ook mensen ken die vanuit Afghanistan gevlucht zijn en nu vrezen voor het leven van familieleden, besloot ik me voor nu te richten op wat ‘mijn’ veteranen van het gebeuren vonden.


Na een berichtje, kreeg ik al snel mail terug. Allemaal met een zweem van ongeloof dat de Taliban zo snel de boel had overgenomen, maar ook werd er krachtig uitgesproken dat ze het hadden zien aankomen. ‘Corruptie is van alle tijden, en dat is precies wat daar is gebeurd.’ Volgens deze veteraan iets wat niet alleen in Afghanistan gebeurt, maar over de hele wereld. Door zowel de Afghaanse regeringen van de afgelopen jaren en de internationale gemeenschap kon het gebeuren dat de Taliban binnen enkele weken weer de macht kon grijpen na 20 jaar.

Een ander vult aan: ‘Het doet gewoon pijn dat alles wat wij als Nederland hebben gegeven, dus gesneuvelde collega’s, alle gewonden, de moeite waarmee we scholen hebben gebouwd en de politie en het leger daar hebben opgeleid binnen anderhalf jaar teniet wordt gedaan.’

Ook het thuisfront voelt woede en verdriet: ,,Ons leven is op zijn kop gezet, doordat mijn man daar overleed. En waarvoor is dat mensenleven nu op het spel gezet eigenlijk?’
Dat onbegrip zag je steeds vaker, ook op sociale media. Een veteraan postte foto’s van de ‘normale’ gang van zaken toen hij in Afghanistan zat, maar ook van het moment dat hij op een bom reed en hij de rest van zijn leven arbeidsongeschikt zou blijken. Met daaronder de tekst van het nummer ‘In the end’ van Linkin Park. ‘In the end it doesn’t even matter’- dat stond er.

Het is een breed gedragen gevoel. Eentje waar de veteranenwereld vrij snel op in speelde. ‘Check je buddy. En als je er geen hebt, kun je hier terecht.’ Meer veteranen kregen door het nieuws het gevoel dat ze werden teruggeslingerd naar het moment dat ze daar zaten. Herinneringen kwamen naar boven, goed en slecht. En voor de mensen met PTSS of een ander trauma, zaten er meteen mensen klaar. Een staaltje teamwork waar iedereen blij mee is. Ook het thuisfront van overleden veteranen wordt gecheckt. ‘Het is fijn dat dit zo snel in werking wordt gezet. Je hebt niet het gevoel dat je helemaal wordt vergeten.’

In de tussentijd dendert het nieuws dagelijks door. Demonstraties, gewonden, tolken die maar niet naar Nederland komen. Of met mondjesmaat omdat ze het vliegveld niet op kunnen door de Taliban. Maar tijdens dit nieuws, komen ook steeds meer jonge veteranen met hun visie naar voren. Met hun problemen. Met wat de missie in Afghanistan heeft betekend voor hen, voor de Afghanen en voor Nederland. Ze leggen uit op het nieuws of in podcasts wat deze overname van de Taliban écht inhoudt. Ze proberen mensen een inzicht te geven in de situatie waar ze inzaten. Iets wat tot voor kort niet vanzelfsprekend was. Want hoe leg je mensen uit hoe gruwelijk het was? Hoe leg je oorlog uit aan mensen die nooit oorlog hebben meegemaakt?

En terwijl het in Den Haag oorverdovend stil blijft, komen de veteranen met een uitleg. ‘Mijn’ veteranen durven na alles wat ze hebben doorgemaakt naar voren te stappen, zich kwetsbaar op te stellen en te laten zien wat de onzichtbare lijnen zijn die óók door onze samenleving lopen en in verbinding staan met Afghanistan. De lijnen van PTSS en trauma, van voorgoed veranderde levens, maar vooral van medeleven. Ze deden het namelijk allemaal voor de mensen daar. En het breekt hun hart te zien dat die mensen hun rechten worden afgepakt, zonder dat zij er iets aan kunnen doen. Ook zij kijken met een brok in hun keel naar alle filmpjes die voorbij komen op sociale media. Machteloos.
​