.Door Vera Moison Omroep Gelderland Lees het hele artikel op Omroep Gelderland

APELDOORN - Niet elke Gelderse gemeente weet precies hoe je zorg en ondersteuning biedt aan veteranen. De zorgplicht komt dan onder druk te staan en is soms nog te afhankelijk van ervaringen van politici. Vanuit de Verenigde Nederlandse Gemeenten (VNG) is er nu een deelbaar document gemaakt om gemeenten met praktische adviezen te helpen. Gedeputeerde Peter Drenth erkent dat: "Er mag meer naar een oud-militair omgekeken worden, dan nu het geval is."
De handreiking is een gezamenlijk initiatief van het Nederlands Veteraneninstituut (NLVi) en de VNG. Landelijk is er op tal van plekken aandacht gevraagd voor de zorgplicht van een veteraan en zijn of haar familie via een reizend kunstproject: 'Helmen vol verhalen'. Zo kon je in de SSP Hal bij DRU Industriepark in Ulft via kunstobjecten met militaire helmen als bezoeker het verhaal van verschillende militairen én veteranen beleven.
​
Bekijk het verhaal van veteraan Amy en haar rond reizende tentoonstelling en deelnemende kunstenaars op omroep Gelderland

​Als militair heb je een bijzondere status omdat je je leven tijdens missies op het spel zet, voor het landsbelang. In de Veteranenwet staat dat het Rijk, Defensie en óók gemeenten verantwoordelijk zijn voor de zorgplicht van veteranen.'Geef kind vrij, bij terugkomst ouder van missie'

"Wat er niet goed gaat rond de zorg van oud-militairen is dat de kennis niet altijd aanwezig is bij gemeenten," merkt Stefan Hop woordvoerder namens de Bond van Defensiepersoneel (ACOM). Ook gedeputeerde Drenth ziet dat zo en hoopt op verandering: "Veel gemeenten zijn zich er niet bewust van, welke rol ze hebben bij de uitvoering van de Veteranenwet. Breed in Nederland vind ik dat we meer stil mogen staan bij de mensen die voor vrede en veiligheid, gegeven hebben wat ze konden geven. Daar mogen we iets zorgvuldiger mee omspringen."

​Als militair heb je een bijzondere status omdat je je leven tijdens missies op het spel zet, voor het landsbelang. In de Veteranenwet staat dat het Rijk, Defensie en óók gemeenten verantwoordelijk zijn voor de zorgplicht van veteranen.'Geef kind vrij, bij terugkomst ouder van missie'

"Wat er niet goed gaat rond de zorg van oud-militairen is dat de kennis niet altijd aanwezig is bij gemeenten," merkt Stefan Hop woordvoerder namens de Bond van Defensiepersoneel (ACOM). Ook gedeputeerde Drenth ziet dat zo en hoopt op verandering: "Veel gemeenten zijn zich er niet bewust van, welke rol ze hebben bij de uitvoering van de Veteranenwet. Breed in Nederland vind ik dat we meer stil mogen staan bij de mensen die voor vrede en veiligheid, gegeven hebben wat ze konden geven. Daar mogen we iets zorgvuldiger mee omspringen."

"Kennis delen is van belang," legt Hop namens de ACOM uit: "De oplossing is dat de Verenigde Nederlandse Gemeenten (VNG) ook echt druk gaat uitoefenen op gemeenten om op de hoogte te zijn van de regels rond veteranenzorg."

Er is al één simpel voorbeeld om aan te pakken: "Regel vrij voor een kind, om zo zijn of haar militaire ouder te verwelkomen bij terugkomst van een missie. Denk dan ook aan aangepaste vakanties." Hop geeft aan dat er ernstigere zaken kunnen spelen: "Regelgeving rondom ziekte of gewond of invalide raken tijdens een missie. Verder zou er ook aandacht moeten komen voor spanningen die er thuis kunnen zijn. Dan is hulp ook van belang voor een oud-militair en zijn naasten."

"In vrijheid kan jij 'n hamburger naar binnen drukken"

Veteraan Amy van Son en mede-initiatiefnemer van 'Helmen vol verhalen' wil met haar tentoonstelling informatie delen. Ze legt uit dat een militair bijvoorbeeld onterecht gekort wordt op zijn of haar pensioen -en of bijstandsuitkering door onwetendheid met betrekking tot de uitvoering van wet -en regelgeving. "Dit wil je voorkomen dat een militair onterecht minder geld krijgt en dus gekort wordt, omdat kennis ontbreekt." Ze voegt toe: "Je moet niet vergeten dat jij nu in alle vrijheid een hamburger naar binnen kan drukken. Daarvoor zijn militairen in actie geweest."

Vast aanspreekpunt bij gemeente voor veteranen

Er is ook al een oplossing gepresenteerd om de informatie achterstand rond de Veteranenwet op te lossen. Zo is er een handreiking, een document vol 'tips and tricks' overhandigd aan de koepelorganisatie van gemeenten (VNG). Ton Heerts, bestuurder bij VNG nam de eerste druk in ontvangst.
Lees verder op Omroep Gelderland

In Nederland zijn ruim 100.000 veteranen, waarvan er zo'n 76.000 buiten dienst zijn. Van hen krijgen er iets meer dan 1.600 psychosociale begeleiding, daarnaast volgen er 900 een ggz-behandeling. Doet Defensie genoeg om oud-militairen te helpen als ze mentale problemen hebben? Gedeputeerde Gelderland Peter Drenth "We gaan er te makkelijk mee om."

​Bekijk het hele item hieronder. 
​

Geen toespraak. Geen krans. Geen minuut stilte. Maar een tattoo. Een sculptuur. Een verhaal dat je op je huid draagt of in een werk ziet terugkomen. Vandaag, op 4 mei, betekent herdenken bij Helmen vol Verhalen iets anders dan bij het traditionele monument.
Bart Sollman | 4 mei 2025 

“Veteranen tatoeëren elkaar hier. Niet omdat het mooi is, maar omdat het moet”, zegt Amy van Son, initiatiefnemer van de expositie. “Een missiedatum, een bataljonslogo, een herinnering die niet mag vervagen. Omdat het daar al zat.”
De expositie ontstond in coronatijd, toen fysieke afstand mensen niet tegenhield om hun verhaal te delen. Een veteraan sprak, een kunstenaar luisterde en maakte iets tastbaars. Nu reizen de werken samen met de verhalen door het land. Deze dagen zijn ze neergestreken in Ulft, op het DRU-terrein.

LOCHEM – In de hal van het gemeentehuis in Lochem is nog tot 17 april de reizende tentoonstelling ‘Helmen Vol Verhalen’ te zien. Het gaat om een project waarbij veteranen worden gekoppeld aan​ kunstenaars. Dat leverde, naast kunstwerken, een boek op waarin de verhalen van veteranen zijn opgetekend. De tentoonstelling werd vorige week geopend door wethouder en locoburgemeester Marja Eggink.

‘Helmen Vol Verhalen’ is een initiatief van Amy van Son, zelf veteraan. Bij veteranen wordt vaak gedacht aan strijders uit de Tweede Wereldoorlog, maar het draait bij dit project om militairen die actief waren tijdens missies in Irak, Bosnië en Afghanistan. ​In het gemeentehuis zijn de kunstwerken op vele panelen te zijn. Ook de bijbehorende verhalen zijn, in verkorte vorm, te lezen.

Veteranen
De expositie valt samen met de viering van 80 jaar bevrijding in Lochem, begin april. Marja Eggink wees bij de opening op het feit dat de gemeente een veteranenontmoetingscentrum kent, in de voormalige Detmerskazerne in Eefde. “Onze gemeente kent ook een uitgebreide Veteranen Verodening. Daaruit spreekt de aandacht voor de zorg voor veteranen”, zo zei ze. Lochem is een van de weinige gemeenten met zo’n uitgebreide verordening en die geldt dan ook als voorbeeld voor veel andere gemeente.

Tijdens de opening hield Stefan Markvoort uit Nijverdal een indringende en zeer persoonlijke spreekbeurt over wat een missie doet met de militair, maar ook met zijn gezin en familie. Markvoort is veteraan maar ook nog altijd actief binnen Defensie. Uit zijn verhaal blijkt hoe belangrijk het is dat het thuis goed gaat en dat was bij hem niet altijd het geval. Bij problemen thuis verliest een militair gemakkelijk de focus op zijn werk, met alle gevaren van dien.

Kunstwerken
Amy van Son startte het project in 2020. Er werden 22 koppels gevormd van veteranen en kunstenaars. Uit de getuigenissen blijkt dat er vaak hechte banden ontstonden. De gedeelde waarden en de getuigenissen van de veteranen komen tot uitdrukking in de kunstwerken. Vaak werkten kunstenaar en veteraan er letterlijk samen aan. De reizende expositie is al sinds 2022 onderweg en deed al vele plaatsen in het land aan.
​
De tentoonstelling in de hal van het gemeentehuis is nog te zien tot 17 april en is toegankelijk tijdens de openingsuren van het gemeentehuis. Op de website helmenvolverhalen.nl is meer informatie te vinden. Daar is ook het gelijknamige boek te bestellen.

Al vijfenveertig jaar nemen Nederlandse militairen deel aan VN-vredesmissies. Maar wat hebben zij daar meegemaakt? Wat betekende hun inzet voor het thuisfront? En hoe was het om terug te keren naar Nederland? In het kunstproject Helmen Vol Verhalen werken veteranen samen met kunstenaars. De kunstenaars vertalen de verhalen van militairen en hun families in indrukwekkende kunstwerken. Zo wordt de impact van vredesmissies zichtbaar en tastbaar.

De expositie brengt verhalen samen uit alle hoeken van Nederland en alle onderdelen van Defensie: landmacht, marine, luchtmacht, marechaussee en het thuisfront. Elk kunstwerk is een weerspiegeling van persoonlijke ervaringen en laat zien wat militaire missies betekenen, niet alleen voor de militairen zelf, maar ook voor hun dierbaren.

Helmen Vol Verhalen geeft een stem aan de vele perspectieven binnen en buiten Defensie en onderstreept de gedeelde verantwoordelijkheid die we als samenleving dragen.

Wanneer: 4 april t/m 7 april 2025
Waar: In de TCF voor Kunstwerk! Liemers Museum

Bron: https://liemerskunstwerk.nl/80jaarvrijheid/



​

za 15 mrt, bron: Algemeen 

Zevenaar herdenkt en viert dit jaar 80 jaar bevrijding van Nederland. De werkgroep 4 mei Zevenaar heeft daarom alle registers opengetrokken voor een extra indrukwekkend programma. In het eerste weekend van april is de aftrap met de 4 mei wandeling, een fototentoonstelling en speeddate met veteranen. Allemaal in eendrachtige samenwerking met het Liemers Museum en de veteranen van Zevenaar.
Door Susan Wiendels

De 4 mei wandeling is helemaal ingeburgerd in Zevenaar. Deze herdenkingswandeling startte in 2017 voor groep 8-leerlingen. Al snel bleek dat niet alleen jongeren, maar ook volwassenen interesse hadden in de indrukwekkende verhalen die langs de route werden verteld. Daarom werd de wandeling opengesteld voor iedereen. Dit jaar is de tocht op zaterdag 5 april. Opnieuw voert de wandeling langs historische plekken zoals de Turmac, het station, de St. Andreaskerk, de synagoge en het Juvenaat en brengen gidsen met diepgewortelde Zevenaarse roots de verhalen tot leven. Sommigen van hen maakten de oorlog zelf mee, anderen groeiden op met de echo’s ervan.

Voorzitter Marie-José Ogink: “Het mooie is dat er dit jaar weer nieuwe verhalen worden verteld. Zoals bijvoorbeeld over Jan Reinders, de slagerszoon.” Ze benadrukt: “De verhalen over wie hier vóór ons leefden, moeten blijven klinken.” Dankzij informatiebordjes en een QR-code krijgen deelnemers nog meer inzicht in de gebeurtenissen van toen. Simone van Onna voegt toe: “Het is een tocht vol geschiedenis, maar ook een les voor de toekomst.”

Wandelaars kunnen op 5 april meerdere vliegen in één klap slaan. Want de Turmac Cultuurfabriek, het startpunt van de 4 mei wandeling, is van 4 tot en met 7 april het decor van de reizende foto-expositie ‘Helmen Vol Verhalen’. In de hal staan 25 staanders met persoonlijke missieverhalen en beelden van veteranen. Op 5 april zijn ook veteranen uit Zevenaar live aanwezig om hun verhaal te doen. Een unieke kans, om in gesprek te gaan met deze helden.

Voorzitter Marie-José Ogink en Simone van Onna benadrukken het belang van de activiteiten. “Het is essentieel om de verhalen van vroeger te blijven vertellen, zodat ook toekomstige generaties begrijpen wat vrijheid betekent.”

Naast de activiteiten in april tekent de werkgroep 4 mei Zevenaar op 4 en 5 mei voor (extra) herdenkingsactiviteiten. Op 4 mei is de jaarlijkse Dodenherdenking op het Raadhuisplein en op 5 mei een bevrijdingsontbijt.

Inschrijven voor wandeling
Iedereen vanaf 11 jaar kan zich inschrijven voor de herdenkingswandeling tot en met donderdag 3 april via wandeling.4meizevenaar.nl/aanmelden of telefonisch via het Liemers Museum: 085-0409971.
​
Mis deze unieke kans niet om op een bijzondere manier stil te staan bij 80 jaar bevrijding en de verhalen van Zevenaar in oorlogstijd te ervaren.

Rhenen herdenkt het komend jaar wat de Tweede Wereldoorlog heeft aangericht in de Rijnstad. Net als een groot deel van het land viert de stad de bevrijding van 1945. Maar dit jaar kijken de Rhenenaren ook naar 1940 toen daar de Slag om de Grebbeberg woedde.
Door Jaap Rademaker Bron Gelderlander

Met kransen en woorden trapte burgemeester Géran Kaai zaterdag het vierings- en herdenkingsjaar af op een bijzondere plek: het monument van de opvanggemeenten uit de Krimpenerwaard. Rhenen lag in 1940 in puin en moest volledig worden heropgebouwd. Inwoners werden in de nasleep van de Slag om de Grebbeberg geëvacueerd naar dorpen in met name de Krimpenerwaard.

Kaai verwees daarbij ook naar de vluchtelingen van vandaag de dag. ,,We zien hartverscheurende beelden op televisie. De angst zichtbaar in de ogen, hunkerend naar veiligheid. Ook hier in Rhenen weten we wat vluchten is, om noodgedwongen huis en haard achter te laten.”
Van januari tot en met juni houden Rhenen en de stichting Slag om de Grebbeberg elke maand activiteiten om stil te staan bij deze belangrijke periode in de geschiedenis van Rhenen. Met lezingen, theater, tentoonstellingen, herdenkingen, vieringen en concerten. Dit zijn vijf momenten om niet te missen.

​Helmen vol verhalen
Sinds januari is er in het gemeentehuis de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Dit project brengt verhalen van veteranen en hun thuisfront tot leven door middel van kunstwerken die zij samen met kunstenaars hebben gemaakt.
Amy van Son bracht veteranen en professionele kunstenaars samen voor haar project ‘Helmen Vol Verhalen’, dat al vanaf 2022 door het land reist. In Rhenen is werk te zien van negen kunstenaars, die zijn gevoed door de ervaringen van veteranen. Het persoonlijk missieverhaal van de jonge veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht.

Rhenenaren op de vlucht
De inwoners van Rhenen moesten twee keer hun stad verlaten in de oorlog: in de meidagen van 1940 vanwege de Slag om de Grebbeberg en later in de oorlog toen Rhenen in de vuurlinie kwam te liggen. Vanaf 18 april tot het eind van het jaar is daar in het Stadsmuseum Rhenen een tentoonstelling aan gewijd met als titel ‘Op de vlucht'.
Met duizenden vertrokken de Rhenenaren op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek tijdens de Slag om de Grebbeberg. Ook de dieren van Ouwehands Dierenpark verlieten in kolonne de dierentuin op de vlucht voor het oorlogsgeweld. Voorwerpen, films, foto's en getuigenissen vertellen over die vlucht in het museum.

Lees verder op De Gelderlander. 

Veteranen gratis toegang op vertoon van de veteranenpas! Of zie het als twee voor de prijs van één als je met gezelschap gaat!
KEIZER
bron collectief Ludvik
In KEIZER volgen we de leider van een land dat in een uitzichtloze oorlog verkeert. Als de Keizer besluit dat al zijn onderdanen moeten vechten tot er niemand meer over is, komt de Dood in opstand. Hij weigert nog langer zijn werk te doen, waardoor er niemand meer sterft. Wat gebeurt er als de balans tussen leven en dood verdwijnt?

KEIZER is een bewerking van Viktor Ullmanns kameropera ‘Der Kaiser von Atlantis’. Dit meesterwerk, met een nieuwe Nederlandse tekst door Jibbe Willems, belicht de absurditeit van macht, de strijd tussen goed en kwaad, en de menselijke veerkracht in tijden van onderdrukking. In deze productie krijgt het klassieke verhaal een eigentijdse twist, waarin de opera zijn satirische randje terugkrijgt. Met nieuwe arrangementen, nieuwe muziek en een Nederlandse vertaling maakt Ludvik een opera over leven en dood.

Deze satirische kameropera zal in de Balkonzaal van Musis spelen, in een intieme setting waarin het publiek dicht op de huid van de performers zit.

KEIZER is een samenwerking tussen Musis & Stadstheater Arnhem en Collectief Ludvik. Samen bewerken zij ‘Der Kaiser von Atlantis’, dat is geschreven terwijl de componist en librettist gevangen zaten in Theresienstadt. Ook Musis heeft een connectie met de Tweede Wereldoorlog. Het gebouw deed destijds dienst als ontspanningsruimte voor Duitse soldaten. KEIZER is onderdeel van de Airborne herdenking, waarin de Slag om Arnhem wordt herdacht.

Voor veteranen
Kaarten kun je bestellen via deze link bij Musis, kies bij tickets 'gratis' de meest rechtse optie in het overzicht. Bij aankomst in Musis dien je je veteranenpas te vertonen. Voor je gezelschap kies je een gewoon ticket.

Voor burgers
Jij wil graag naar deze voorstelling en je wil graag een veteraan meenemen! Goed idee!
Ook dan. Kaarten kun je bestellen via deze link bij Musis, kies bij tickets 'gratis' de meest rechtse optie in het overzicht voor de veteraan en koop je eigen ticket. Bij aankomst in Musis dient de veteraan een veteranenpas te vertonen, dus vergewis je er van dat deze in bezit is.

Speeldata en tijden:
7 september – 20.30 8 september – 15.00 11 september – 20.30 14 september – 20.30 15 september – 15.00 18 september – 20.30 21 september – 19.30 22 september – 15.00

Bron Musis
In Keizer volgen we de leider van een land dat in een uitzichtloze oorlog verkeert. Als de Keizer besluit dat al zijn onderdanen moeten vechten tot er niemand meer over is, komt de Dood in opstand. Hij weigert nog langer zijn werk te doen, waardoor er niemand meer sterft. Wat gebeurt er als de balans tussen leven en dood verdwijnt? 
​
In deze productie krijgt het klassieke verhaal een eigentijdse twist, waarin de opera zijn satirische randje terugkrijgt. Met nieuwe arrangementen, nieuwe muziek en een Nederlandse vertaling maakt Ludvik een nieuwe opera over leven en dood. Deze satirische kameropera speelt in de Balkonzaal van Musis, in een intieme setting waarin het publiek dicht op de huid van de performers zit. 

In het landelijke project ‘Helmen vol Verhalen’ vertellen 22 veteranen en 22 kunstenaars samen het verhaal van de Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen en hun familie. De fototentoonstelling die bij deze verhalen hoort, is tot en met woensdag 24 januari te zien in de hal van het Huis der Provincie. 
Gepubliceerd op: 16-januari-2024

Aandacht en zorg voor veteranen
In 2024 herdenken we 80 jaar vrijheid in ons land. We ondersteunen en financieren initiatiefnemers, die een bijdrage willen leveren aan het herdenken en het vieren van 80 jaar vrijheid. Gedeputeerde Peter Drenth: “We staan aan de vooravond van de herdenking van 80 jaar vrijheid. Ik vind het belangrijk dat we tijdens deze herdenkingen ook stilstaan bij onze jonge veteranen: de mensen die uitgezonden worden op vredesmissies. Zij die zich inzetten voor onze vrijheid, want dat is geen vanzelfsprekendheid. Dit project draagt bij aan het vergroten van het begrip, aandacht en zorg voor onze ‘jonge’ veteranen.” 

Boek ‘Helmen vol Verhalen’
Helmen Vol Verhalen is een landelijk project dat veteranen en kunstenaars samenbrengt. Om persoonlijke missieverhalen van veteranen te vertalen naar kunstwerken. De 'helm' staat symbool voor het militaire beroep. Er is nu ook een gelijknamig boek gemaakt over dit project. Het boek bevat de verhalen van veteranen, maar ook het verhaal van de kunstenaar achter het werk. Het geeft inzicht in het leven van veteranen, in hun ervaringen op missie, en de impact daarvan op henzelf en het thuisfront.

​Scholen
We hechten er waarde aan, dat veteranen hun verhalen delen. En dat zij hun bijdrage aan verschillende VN-vredesmissies kunnen overbrengen, met name aan de jongere generaties. Daarom is er bij de tentoonstelling ook een educatief programma ontwikkeld voor leerlingen, zodat scholen een rondleiding kunnen krijgen van 1 van de projectvrijwilligers.
​
Amy van Son
De drijvende kracht achter dit project is Amy van Son: voormalig marine vrouw én veteraan. Ze benadrukt het belang van de rol van veteranen en het thuisfront in de hedendaagse maatschappij. "Om weer meer begrip en erkenning voor veteranen te krijgen, moeten burgers weten wat het betekent om naar een oorlogsgebied gestuurd te worden. Maar veel veteranen vinden het (soms) moeilijk hun ervaringen onder woorden te brengen. Daarom laten we veteranen hun verhaal vertellen aan een kunstenaar. De kunstenaar vertaalt dat verhaal naar een kunstwerk. Het kunstwerk is de brug van verbinding naar de samenleving. Het proces wat deze 2 ‘professionals’, ieder op hun gebied doorlopen is helend."

De foto expositie is tot stand gekomen door een bijdrage vanuit de provincie. De expositie is tijdens kantooruren te bekijken. Vanaf donderdag 11 januari tot en met woensdag 24 januari 2024, in de ontvangsthal van het Huis der Provincie.