Rhenen herdenkt het komend jaar wat de Tweede Wereldoorlog heeft aangericht in de Rijnstad. Net als een groot deel van het land viert de stad de bevrijding van 1945. Maar dit jaar kijken de Rhenenaren ook naar 1940 toen daar de Slag om de Grebbeberg woedde.
Door Jaap Rademaker Bron Gelderlander

Met kransen en woorden trapte burgemeester Géran Kaai zaterdag het vierings- en herdenkingsjaar af op een bijzondere plek: het monument van de opvanggemeenten uit de Krimpenerwaard. Rhenen lag in 1940 in puin en moest volledig worden heropgebouwd. Inwoners werden in de nasleep van de Slag om de Grebbeberg geëvacueerd naar dorpen in met name de Krimpenerwaard.

Kaai verwees daarbij ook naar de vluchtelingen van vandaag de dag. ,,We zien hartverscheurende beelden op televisie. De angst zichtbaar in de ogen, hunkerend naar veiligheid. Ook hier in Rhenen weten we wat vluchten is, om noodgedwongen huis en haard achter te laten.”
Van januari tot en met juni houden Rhenen en de stichting Slag om de Grebbeberg elke maand activiteiten om stil te staan bij deze belangrijke periode in de geschiedenis van Rhenen. Met lezingen, theater, tentoonstellingen, herdenkingen, vieringen en concerten. Dit zijn vijf momenten om niet te missen.

​Helmen vol verhalen
Sinds januari is er in het gemeentehuis de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Dit project brengt verhalen van veteranen en hun thuisfront tot leven door middel van kunstwerken die zij samen met kunstenaars hebben gemaakt.
Amy van Son bracht veteranen en professionele kunstenaars samen voor haar project ‘Helmen Vol Verhalen’, dat al vanaf 2022 door het land reist. In Rhenen is werk te zien van negen kunstenaars, die zijn gevoed door de ervaringen van veteranen. Het persoonlijk missieverhaal van de jonge veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht.

Rhenenaren op de vlucht
De inwoners van Rhenen moesten twee keer hun stad verlaten in de oorlog: in de meidagen van 1940 vanwege de Slag om de Grebbeberg en later in de oorlog toen Rhenen in de vuurlinie kwam te liggen. Vanaf 18 april tot het eind van het jaar is daar in het Stadsmuseum Rhenen een tentoonstelling aan gewijd met als titel ‘Op de vlucht'.
Met duizenden vertrokken de Rhenenaren op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek tijdens de Slag om de Grebbeberg. Ook de dieren van Ouwehands Dierenpark verlieten in kolonne de dierentuin op de vlucht voor het oorlogsgeweld. Voorwerpen, films, foto's en getuigenissen vertellen over die vlucht in het museum.

Lees verder op De Gelderlander. 

Veteranen gratis toegang op vertoon van de veteranenpas! Of zie het als twee voor de prijs van één als je met gezelschap gaat!
KEIZER
bron collectief Ludvik
In KEIZER volgen we de leider van een land dat in een uitzichtloze oorlog verkeert. Als de Keizer besluit dat al zijn onderdanen moeten vechten tot er niemand meer over is, komt de Dood in opstand. Hij weigert nog langer zijn werk te doen, waardoor er niemand meer sterft. Wat gebeurt er als de balans tussen leven en dood verdwijnt?

KEIZER is een bewerking van Viktor Ullmanns kameropera ‘Der Kaiser von Atlantis’. Dit meesterwerk, met een nieuwe Nederlandse tekst door Jibbe Willems, belicht de absurditeit van macht, de strijd tussen goed en kwaad, en de menselijke veerkracht in tijden van onderdrukking. In deze productie krijgt het klassieke verhaal een eigentijdse twist, waarin de opera zijn satirische randje terugkrijgt. Met nieuwe arrangementen, nieuwe muziek en een Nederlandse vertaling maakt Ludvik een opera over leven en dood.

Deze satirische kameropera zal in de Balkonzaal van Musis spelen, in een intieme setting waarin het publiek dicht op de huid van de performers zit.

KEIZER is een samenwerking tussen Musis & Stadstheater Arnhem en Collectief Ludvik. Samen bewerken zij ‘Der Kaiser von Atlantis’, dat is geschreven terwijl de componist en librettist gevangen zaten in Theresienstadt. Ook Musis heeft een connectie met de Tweede Wereldoorlog. Het gebouw deed destijds dienst als ontspanningsruimte voor Duitse soldaten. KEIZER is onderdeel van de Airborne herdenking, waarin de Slag om Arnhem wordt herdacht.

Voor veteranen
Kaarten kun je bestellen via deze link bij Musis, kies bij tickets 'gratis' de meest rechtse optie in het overzicht. Bij aankomst in Musis dien je je veteranenpas te vertonen. Voor je gezelschap kies je een gewoon ticket.

Voor burgers
Jij wil graag naar deze voorstelling en je wil graag een veteraan meenemen! Goed idee!
Ook dan. Kaarten kun je bestellen via deze link bij Musis, kies bij tickets 'gratis' de meest rechtse optie in het overzicht voor de veteraan en koop je eigen ticket. Bij aankomst in Musis dient de veteraan een veteranenpas te vertonen, dus vergewis je er van dat deze in bezit is.

Speeldata en tijden:
7 september – 20.30 8 september – 15.00 11 september – 20.30 14 september – 20.30 15 september – 15.00 18 september – 20.30 21 september – 19.30 22 september – 15.00

Bron Musis
In Keizer volgen we de leider van een land dat in een uitzichtloze oorlog verkeert. Als de Keizer besluit dat al zijn onderdanen moeten vechten tot er niemand meer over is, komt de Dood in opstand. Hij weigert nog langer zijn werk te doen, waardoor er niemand meer sterft. Wat gebeurt er als de balans tussen leven en dood verdwijnt? 
​
In deze productie krijgt het klassieke verhaal een eigentijdse twist, waarin de opera zijn satirische randje terugkrijgt. Met nieuwe arrangementen, nieuwe muziek en een Nederlandse vertaling maakt Ludvik een nieuwe opera over leven en dood. Deze satirische kameropera speelt in de Balkonzaal van Musis, in een intieme setting waarin het publiek dicht op de huid van de performers zit. 

In het landelijke project ‘Helmen vol Verhalen’ vertellen 22 veteranen en 22 kunstenaars samen het verhaal van de Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen en hun familie. De fototentoonstelling die bij deze verhalen hoort, is tot en met woensdag 24 januari te zien in de hal van het Huis der Provincie. 
Gepubliceerd op: 16-januari-2024

Aandacht en zorg voor veteranen
In 2024 herdenken we 80 jaar vrijheid in ons land. We ondersteunen en financieren initiatiefnemers, die een bijdrage willen leveren aan het herdenken en het vieren van 80 jaar vrijheid. Gedeputeerde Peter Drenth: “We staan aan de vooravond van de herdenking van 80 jaar vrijheid. Ik vind het belangrijk dat we tijdens deze herdenkingen ook stilstaan bij onze jonge veteranen: de mensen die uitgezonden worden op vredesmissies. Zij die zich inzetten voor onze vrijheid, want dat is geen vanzelfsprekendheid. Dit project draagt bij aan het vergroten van het begrip, aandacht en zorg voor onze ‘jonge’ veteranen.” 

Boek ‘Helmen vol Verhalen’
Helmen Vol Verhalen is een landelijk project dat veteranen en kunstenaars samenbrengt. Om persoonlijke missieverhalen van veteranen te vertalen naar kunstwerken. De 'helm' staat symbool voor het militaire beroep. Er is nu ook een gelijknamig boek gemaakt over dit project. Het boek bevat de verhalen van veteranen, maar ook het verhaal van de kunstenaar achter het werk. Het geeft inzicht in het leven van veteranen, in hun ervaringen op missie, en de impact daarvan op henzelf en het thuisfront.

​Scholen
We hechten er waarde aan, dat veteranen hun verhalen delen. En dat zij hun bijdrage aan verschillende VN-vredesmissies kunnen overbrengen, met name aan de jongere generaties. Daarom is er bij de tentoonstelling ook een educatief programma ontwikkeld voor leerlingen, zodat scholen een rondleiding kunnen krijgen van 1 van de projectvrijwilligers.
​
Amy van Son
De drijvende kracht achter dit project is Amy van Son: voormalig marine vrouw én veteraan. Ze benadrukt het belang van de rol van veteranen en het thuisfront in de hedendaagse maatschappij. "Om weer meer begrip en erkenning voor veteranen te krijgen, moeten burgers weten wat het betekent om naar een oorlogsgebied gestuurd te worden. Maar veel veteranen vinden het (soms) moeilijk hun ervaringen onder woorden te brengen. Daarom laten we veteranen hun verhaal vertellen aan een kunstenaar. De kunstenaar vertaalt dat verhaal naar een kunstwerk. Het kunstwerk is de brug van verbinding naar de samenleving. Het proces wat deze 2 ‘professionals’, ieder op hun gebied doorlopen is helend."

De foto expositie is tot stand gekomen door een bijdrage vanuit de provincie. De expositie is tijdens kantooruren te bekijken. Vanaf donderdag 11 januari tot en met woensdag 24 januari 2024, in de ontvangsthal van het Huis der Provincie.