Bron: Arnhemsche Courant Foto's: René Wouters

​ARNHEM – Het was een bont gezelschap dat gisteren op vliegbasis Deelen bij elkaar kwam. Kunstenaars, generaals, veteranen, een enkele minister en een heks. Allemaal hebben ze meegewerkt aan de totstandkoming van de indrukwekkende expositie ‘Helmen vol verhalen’.
In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land?

Die vragen vormde gedachte achter de reizende expositie ‘Helmen vol verhalen’ van de Arnhemse veteraan Amy van Son. Van Son koppelde 22 veteranen aan 22 kunstenaars. De persoonlijke verhalen van de veteranen over hun ervaringen inspireerden de kunstenaars tot een serie indrukwekkende kunstwerken.

Gisteren werd de expositie ‘Helmen vol verhalen’ officieel gepresenteerd op vliegbasis Deelen.
“Een bijzonder moment”, aldus organisator Amy van Son. “Dit is voor het eerst dat alle kunstwerken bij elkaar staan.”

Van Son: “Het is belangrijk dat deze verhalen verteld worden. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. De universele taal van kunst slaat als het ware een brug tussen de militaire wereld en de burgermaatschappij.”
​
Een goed voorbeeld van zo’n verhaal vormt het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte naar aanleiding van zijn gesprekken met Marco Kroon, waarschijnlijk de bekendste veteraan van Nederland.

De keerzijde van de medaille
Marco Kroon was in 2007 commandant tijdens een geheime inlichtingenmissie in Afghanistan. Kroon kreeg in 2009 de Willemsorde; de hoogste militaire onderscheiding voor moedig optreden en leidinggeven. Tijdens zijn missie werd Kroon gevangengenomen, mishandeld en verkracht. Na zijn vrijlating, doodde hij zijn belager.

Sinds de toekenning van de Willemsorde is alles wat Marco Kroon doet onderwerp van gesprek in de Nederlandse media. Die twee kanten worden belicht in het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte. Het kunstwerk toont een spiegelkabinet met een Willemsorde. De voorkant ligt naar beneden en is alleen via spiegels te zien. De achterkant van de onderscheiding is wel te zien, maar is inktzwart geschilderd: de keerzijde van de medaille.
​
De expositie ‘Helmen vol verhalen’ gaat, zoals dat heet “op missie”. De tentoonstelling is vanaf volgende maand te zien in het Memory Vrijheidsmuseum in Nijverdal. Daarna reist de expositie door naar Groningen en Limburg. Wanneer de expositie weer terugkomt in Arnhem is nog niet bekend.
De verhalen van de kunstenaars en de veteranen is ook terug te zien op de website:
https://www.helmenvolverhalen.nl

Textielkunstenaar Tatjana Kirienko is op een unieke manier bij SLAK ateliers gekomen. Ze is namelijk een van de eerste kunstenaars die via een experiment van de gemeente een atelier kreeg in de Varkensstraat in Arnhem. Daar maakt ze met reststoffen uit de textielindustrie haar textielkunst: grote, genaaide, wapperende schilderijen. ‘’Ik werd erg ongelukkig van het academische wereldje en deze kunst maken was al heel lang een droom. Wat levensgeluk betreft was het echt een goede keuze.’’

Experiment Varkensstraat
‘’Ik ben geloof ik een buitenbeetje, want ik ben op een unieke manier bij SLAK ateliers gekomen. De Varkensstraat was namelijk de meest beruchte straat van Arnhem, waar alles gebeurde wat het daglicht niet kon verdragen. Daarom besloot de gemeente leegstaande panden op te kopen voor een experiment voor kunstenaars: een jaar lang gratis verblijven in ruil voor het opknappen van het pand.
Ik heb toen een plan geschreven over wat ik wilde doen en heb gewonnen. Het pand bleek echt een van de spelonken van de binnenstad te zijn en in plaats van drie weken verbouwen, ben ik vier of vijf maanden bezig geweest. Er ontstond ook iets magisch: ik was net nieuw en nog onbekend in Arnhem, maar in totaal hebben wel 50 mensen meegeholpen. Het was een heel gedragen project. Ook ben ik blij dat het project uiteindelijk is overgedragen aan SLAK ateliers, want zij hebben al vaker met dit experimentele bijltje gehakt.’’

Atelier en vrouwenwerk-project in Oekraïne
‘’De deuren van mijn atelier zijn sinds oktober 2019 open. In dit atelier ontwerp ik textielkunst van reststoffen uit de zeer vervuilende textielindustrie. Ik haal de stoffen op bij gordijnwinkels en –fabrieken. De groottes van de stoffen kunnen wisselen, soms is het een lap van acht meter en soms zijn het kleine stukjes. Zoals een schilder haar schilderspalet heeft, heb ik mijn stoffen. Dat de voorraad niet onbeperkt is, prikkelt ook weer mijn creativiteit.

Na het ontwerpen, selecteer ik stoffen en maak ik naaipakketten die ik opstuur naar de vrouwen van het zelf opgerichte vrouwenwerk-project in Oekraïne. Mijn textielkunstwerken zijn eigenlijk grote genaaide, wapperende schilderijen. Ze worden genaaid als glas in lood, waardoor ze volledig licht doorlatend zijn. Het is een hele arbeidsintensieve vorm van naaien. Eén vierkante meter is een week fulltime werk. Ik ben dan ook heel blij dat die groep vrouwen in Oekraïne de kunstwerken naait, ik heb hen ontzettend hoog zitten. Mijn droom is om daar een fabriekje te hebben met een soort collectieve bedrijfsvoering, waar vrouwen samenkomen en samenwerken.’’

Oorlog in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne heeft de wereld overhoop gehaald, zo ook die van Tatjana en haar partners. Waar de ene vriendin is gevlucht en alles wat haar lief is heeft achterlaten, probeert de andere zich te redden op haar geliefde plek terwijl haar wereld vol is van verval en oorlogsgeweld, met steeds grotere tekorten. Op www.helmenvolverhalen.nl houdt Tatjana een blog bij met de ervaringen van haar Oekraïense vriendinnen, die zich momenteel in schuilkelders en binnen omsingelingen bevinden.
*Het interview is begin februari afgenomen, voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak. De laatste alinea is later toegevoegd.
​Dit artikel verscheen op Slak.nl