Vanaf maandag 17 april 2023 t/m zaterdagmiddag 6 mei 2023 tot 15:00 uur is de indrukwekkende rondreizende foto expositie Helmen Vol Verhalen te zien in het Atrium Den Haag. Helmen Vol Verhalen is een kunstproject waarin ‘jonge’ veteranen zijn gekoppeld aan 22 kunstenaars. Helmen Vol Verhalen – de impact van de vredesmissies in kunst verbeeld Persoonlijke missie verhalen van veteranen staan centraal in het kunstproject Helmen Vol Verhalen. De ervaringen van de militairen vormen de inspiratiebron voor kunstwerken van tweeëntwintig kunstenaars. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen. Veertig jaar vredesmissies In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Om dit inzichtelijk te maken zijn veteranen gekoppeld aan kunstenaars, die de verhalen van de blauwhelmen in kunstwerken hebben verbeeld. De militairen komen uit alle provincies van het land en representeren alle afdelingen van Defensie. Zo zijn de landmacht, de marine, de luchtmacht en de marechaussee en niet te vergeten het thuisfront in de expositie vertegenwoordigd. Drijvende kracht Drijvende kracht achter dit kunstproject is cultureel projectleider Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. Delen wat je hebt meegemaakt, zorgt ervoor dat je (soms traumatische) ervaringen beter kan verwerken. Dat niet alleen, ook voor de samenleving is het van belang om te weten welke gevolgen een missie heeft voor een militair. Pas dan kan er begrip en erkenning ontstaan. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. Waarbij de universele taal van kunst de brug slaat tussen de wereld van de burger en de militair. Kunstenaars
In de expositie is beeldende kunst in diverse disciplines te zien: van fotografie, grafiek, tekeningen en schilderijen tot en met installaties, keramiek en sculpturen. De deelnemende kunstenaars zijn Anders Wolhar, Anook Cléonne, Bas Fontein, Caro Kropveld, Danielle Spoelman, Diederick Kraaijeveld, Erik van Maarschalkerwaard, Hans Mes, Jelmer Zwaan, Kunstconstructie, Mainkunstenaars, Marian Tappel, Mieke van Zundert, Mirka Farabegoli, Peter van Hal, Renée van den Kerkhof, Rob Voerman, Roxanne Monsanto, Sjaak Kooij, Tatjana Kiriënko, Tristan Louwaars, Bart Lucassen en Yvonne Beelen /STUDIO YTOPIA. Installaties maken ook deel uit van de expositie, zoals militaire emblemen en naamlinten geschikt door Denny Bosmann en het project ReUniForm van Jaap Spruitenburg. Online De verhalen van veteranen en de ontmoetingen met de kunstenaar zijn ook opgetekend door journalisten en vastgelegd door fotografen. Verder zijn er podcasts van de onthullingen van de kunstwerken en heeft Omroepv in samenwerking met Helmen Vol verhalen een driedelige documentaireserie over ReUniForm gemaakt. Fotograaf Frank Kouws documenteerde verschillende belangrijke momenten in het project, van de eerste ontmoeting van de veteraan en kunstenaar die samen mee op missie gingen door de kunsten, tot aan de onthulling van het voltooide kunstwerk. Deze verhalen, podcasts en documentaires zijn te vinden via de QR codes in deze foto expositie en staan op www.helmenvolverhalen.nl. Bekijk ook: https://atriumcityhall.nl/agenda/foto-expositie-helmen-vol-verhalen/
0 Comments
Casper Slotboom verschenen op Omroep Friesland Vijf studenten van de Hanzehogeschool in Groningen hebben een documentaire gemaakt over oud-Dutchbatter Edo van den Berg (49) uit Oudemirdum. De documentaire gaat donderdagavond in première. Er hangt een verzameling van verschillende medailles en badges in het huis van Van den Berg. Bescheiden aan de muur, niet direct in het zicht. In het eerste interviewshot van de documentaire staan de medailles zo opgesteld dat ze goed in beeld zijn. 'Geen gepronk' Daar grijpt hij toch even in: "Ik ben niet een persoon die echt trots in zijn medailles ziet, vanwege de zwarte bladzijde die eraan vastkleeft. Natuurlijk zijn er ook medailles waar ik wel wat mee heb, maar ik hoef er niet mee te pronken. Dat blijft er bij mij wel inzitten." Hij zou niet snel met de medailles naar buiten gaan. "Als het moet vanwege het uniform, prima. Maar ik heb ook al een paar keer gehad dat ik dan de batons op had. Zo van 'oeps, ik ben mijn medailles vergeten. Ik doe wel even dit'." Negatieve berichtgeving Van den Berg is geen veteraan die pocht met zijn militaire verleden. Maar het is ook een belangrijk onderdeel van zijn leven. Van den Berg was actief als militair in Bosnië bij Dutchbat III en heeft 'De Val van Srebrenica' meegemaakt. Dat heeft hem behoorlijk geraakt. "De ellende die daar was, de ellende die er daarna is geweest. De negatieve berichtgeving in de media. Op persoonlijk vlak zijn er veel dingen fout gegaan. Vaak is dat ook ontstaan door die berichtgeving." Hij hoopt dat de documentaire een aantal van die berichten dan ook in een ander daglicht zet. Je gaat wel in therapie om je eigen leven eigenlijk te redden. "Je gaat je anders gedragen dan dat men van je gewend is. Alleen jijzelf denkt dat je je normaal gedraagt", legt Van den Berg uit. Daardoor krijg je volgens hem verkeerde communicatie. "Je stoot elkaar dan af en trekt je terug. En uiteindelijk ga je wel in therapie om je eigen leven eigenlijk te redden." Verhaal delen Van den Berg is begonnen met het delen van zijn verhaal in 2017. Toen heeft hij in Normandië zijn verhaal verteld aan een groep soldaten, bij een bunker aan de Franse kust. "Het was regenachtig, dus we besloten om na het verhaal terug te gaan naar het kamp en daar de vragenronde te doen. Een jongen kwam naar mij toe en zei: 'Mag ik zo eerst het woord nemen?'" "Eenmaal op het kamp aangekomen, vertelde hij dat hij altijd de grappenmaker is, maar dat hij eigenlijk kampt met dezelfde soort problemen. Door mijn verhaal vertelde hij zijn verhaal. Dat deed me beseffen dat het delen van mijn verhaal ervoor zorgt dat anderen dat ook doen." Om die reden was het voor hem ook makkelijker om mee te werken aan de documentaire. "Want ik weet dat er positieve gevolgen aan zitten. Ik heb in eerste instantie heel erg getwijfeld. Moet ik hiermee in zee gaan? Moet ik dit willen? Waar gaat dit eindigen?", vroeg hij zich af. "Uiteindelijk heb ik vaker mijn verhaal verteld, dus daardoor vond ik het goed om hieraan mee te werken." Terug naar Bosnië Maar dat was niet alles. De studenten willen graag naar Bosnië toe. "We dachten dat het een goede toevoeging was, om het onderwerp nog duidelijker te maken", zegt Julie, een van de makers. "Dat wilden we wel graag met Edo. Samen met zijn vrouw zijn we die kant op gegaan. We konden daar slapen bij een oude vriend van hem, ook een veteraan. Het was een enorme toevoeging voor onze documentaire om dit zo met z'n allen te doen." Van den Berg twijfelde toen wel even. Toch is hij meegegaan. "Ik had in juni al een terugkeerreis gehad met andere veteranen, dat helpt met de verwerking. Anders had ik het niet zo 1-2-3 gedaan. We zijn met het groepje vijf dagen lang het avontuur aangegaan. Het is een heel gave trip geweest, met een lach en een traan."
Een bijzondere vondst bij OP Charlie in documentaire Fryske Dutchbatter
Even menen we in een spannende film te zijn beland: gesloten slagbomen, strenge ID-controle en onder escorte naar het museum. We worden er een beetje giebelig van. Met elf belangstellenden van het Humanistisch Verbond Drenthe komen we aan bij de kazerne in Assen om de expositie ‘Helmen vol Verhalen’ te bezoeken. Burgers staan wel eens ambivalent tegenover ‘vechten voor vrede’. En daardoor vaak ook tegenover degenen die het doen. Zij hebben geen idee van de impact van een missie, die er altijd en voor alle betrokkenen is. En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop. 'En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop.'
'Een manier voor veteranen om zich aan een breed publiek te laten kennen. Dan kan begrip en erkenning ontstaan.' De veteranen, die ons deze middag begeleiden, vertellen zeer gedreven over missies, defensie en deze tentoonstelling. Gerard Nieboer werkte als inlichtingen man. Altijd voorop en vanwege de vertrouwelijkheid van zijn kennis, eigenlijk maar weinig kunnen delen. Voorafgaand aan ons bezoek had hij zijn huiswerk gedaan: zich via de website uitgebreid verdiept in onze uitgangspunten en activiteiten. 'Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman.' Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman. Hij is open over zijn eigen mental brain damage. Meestal goed te hanteren, maar toch zo nu en dan een terugval. Hij vertelt over de Humanistische geestelijke verzorging die binnen defensie beschikbaar is. Maar ook over het gemis van een veteranenhuis in Groningen en Drenthe, waar veteranen met wie het o.h.a. goed gaat, maar die het af en toe nodig hebben om met mede-ervaringsdeskundigen te verkeren, om even te praten, of even leeg te lopen in wat voor vorm dan ook, of gewoon te zijn bij mensen die je begrijpen zonder dat je iets zegt. Hij draagt een witte anjer. Dat is het teken van veteranen en het Witte Anjer Fonds zet zich in voor het welzijn van veteranen. Aan het begin van de expositie staat een spreekgestoelte, gemaakt van een motorkap van een UN-pantservoertuig. Dit maakt duidelijk dat iedere oorlog begint met woorden, retoriek van machtshebbers, die op hun manier de aanstaande oorlog motiveren. Die oorlog die voor heel veel burgers en soldaten ingrijpende gevolgen zal hebben. Woorden doen ertoe. En niet alleen de woorden van politieke leiders. Ook onze scherpe, soms polariserende en kwetsende woorden kunnen als een sneeuwbal groeien en als een wapen gaan werken. Als één nare leuze wordt overgenomen door hele spreekkoren, overtuigt die uiteindelijk de massa. Hoe zoiets kan verworden laat de kunstenaar zien door te spelen met de letters UN. Als je de N een slag draait, is het een Z. En die zien we dagelijks op TV. En begon die oorlog ook niet met een toespraak van Poetin in het Kremlin? 'Woorden doen ertoe.' Vredesmissies en soldaten. Het lijkt elkaar te bijten. Een schilderij laat zien hoe moeilijk het is om iemand die jouw teamgenoten heeft vermoord, als mens te blijven zien. Als de Taliban strijder medische zorg nodig heeft en krijgt, wachten de UN-soldaten netjes, maar keren hem hun rug toe. Ik voel de pijn van de ontmenselijking, maar ik begrijp het zo goed. De kracht van het thuisfront wordt geëerd. Dat staat er alleen voor en ook nog eens in het constante besef van het gevaar dat hun dierbaren lopen. De uitgezondene heeft het gevoel het thuisfront in de steek te laten. Je levert thuis even geen bijdrage, je kunt niet even helpen. Moeilijk is het om je leven op te pakken als je op missie gehandicapt bent geraakt. Duidelijk wordt dat de een dat beter afgaat dan de ander. In beide gevallen aangrijpend.
![]() Door Rianne Volkering, verschenen op https://unifildiorama.com/ 24 november 2022. Het is nog vroeg in de ochtend, want uitslapen is er niet bij. (Iets met zenuwen en keel). Het diorama staat reeds klaar voor transport op de eettafel en de voertuigen zitten netjes tussen een kilo wc-papier in twee schoenendozen. Altijd handig, gezinsgenoten met grote voeten. Klokslag 12:00 uur meld Marion zich aan de poort en samen met Saskia schuiven wij, met militaire precisie, het diorama in de Focus. Op naar Assen. Waar normaal over het asfalt wordt gevlogen kan dit vandaag kwetsuren opleveren. Om niet in slaap te sukkelen en het overige verkeer ruimte te geven, maar even een bakkie doen bij La Place in Harderwijk. En dan sta je twee uur en 15 minuten later bij de wacht van de Johan Willem Friso kazerne. “Uh, oh, shit, wat nu?, stammelde een eega met rood aangelopen toet naast mij. Gelukkig ken ik Saskia een beetje, dus had ik voor vertrek haar rondslingerende rijbewijs bij die van mij gestoken. (Vandaar dat zij zo stil was onderweg ). Gebouw 10, mijn oude vreetschuur. De trappen waar 40 jaar geleden de groepsfoto werd gemaakt en een gulle lach van een krullenbol. Hoi Amy. Even kennismaken met de geweldige suppoosten en op naar het plekje waar het diorama vandaag mag gaan shinen. Een mooier plekje kon eigenlijk niet. De suppoosten plaatsen twee tafels waarop het diorama kan worden opgezet. Aan Saskia en mij de taak om het vanaf de straat naar binnen te krijgen. Marion coacht en dirigeert ons langs obstakels en opent deuren. (Even snel tussendoor, omdat het kan en mag, nu weet Saskia ook waar ik vroeger sliep en waar Sophie nog niet zo lang geleden ook haar blonde lokken waste. Jeetje, dat doet wat met een mens). Geen afzetlint voorhanden, dus opnieuw de suppoosten met een oplossing. Een cordon van bankjes gaat voorkomen dat grijpgrage handjes of enthousiaste zwaaibewegingen schade kunnen aanbrengen. Ben er klaar voor dus met z’n drietjes eerst de expo goed bekijken voordat alle genodigden de zaal binnen gaan stromen. Wat een mooie expositie. Zoveel verhalen in beeld gebracht door veteranen en kunstenaars. Snel een bakkie en bam, de eerste bezoekers druppelen binnen. Zeker een BAM want mijn eerste genodigde staan naast het diorama. Anita en Niels. (Het begon tenslotte allemaal 40 jaar geleden in Assen, niet alleen voor mij maar ook voor haar). De tijd vliegt voorbij, kan niet eens iedereen te woord staan. Licht uit en hup, naar de nieuwe kantine. Oh jee, geen aan Saskia beloofde ‘Blauwe Hap’ maar stamppot sperzieboontjes met vette jus en worst. Bijgeschoven aan tafel met Anita en Niels smaakt het best, heb zo’n vaag vermoeden dat een paar tafels verderop er minder enthousiast naar het bord wordt gekeken. Zo ging het, zo gaat het schijnbaar nog steeds. Bordjes met bestek doneren aan de spoelkeuken en even dampen buiten. Op naar de filmzaal in de ‘Brammert’. Met mijn lezing op schoot bemerk ik toch een lichte trilling in mijn handen. Niet van de kou want gelukkig mag hier nog wel gestookt worden. Was er al bang voor, deze muts heeft een grote mond maar een zenuwachtig hartje. Gelukkig hoef ik niet de spits af te bijten en kan ik de kunsten van het lezing geven even afkijken van 3 (super) voorgangers. PAUZE Pauze……… en wie geeft daar Saskia spontaan en welgemeend een dikke knuf? Wauw. Eerlijk is eerlijk: dat is power, een Helmen Vol Verhalen 2.0. “Dames en heren: Rianne Volkering”, zegt Amy tegen de mensen in de zaal. Daar ga ik dan……. Zijn die 15 minuten nu al voorbij? Dat ging makkelijker dan gedacht al moet ik zeggen dat spreken met z’n kanjer als Amy aan je zijde en 4 dierbare in de zaak wel helpen. “Zeg even wat PSU is”, vraagt Amy dwars door mijn verhaal heen. Tja, niet iedereen kent het handboek met 1 miljoen afkortingen binnen defensie. Hoppa, gelijk maar gratis een anekdote erbij gedaan over de belachelijk bekrompen regeltjes van foeriers. (Met dank aan de suppoost die mij hier even daarvoor aan herinnerde). Nu tijd om bij te komen en te luisteren naar andere toppers met een pracht verhaal.De bitterballen zitten er nu in, het diorama staat weer in de auto en de terugreis kan beginnen. Mens, wat ben ik voldaan! 01:00 uur. Het diorama overleeft ook wat hogere snelheden, het staat weer op de plek waar het vanochtend stond. Morgen is het vroeg genoeg om het in de vitrinekast te zetten. 25 november: we staan in de defensiekrant! https://magazines.defensie.nl/defensiekrant/2022/46/03_helmen-vol-verhalen_46 Help Rianne Volkering het Libanon diorama ten toon stellen. Hiervoor zijn er stofkappen nodig om het diorama te vervoeren en te beschermen. Een bijdrage kun je leveren via een betaalverzoek hier.
Heeft u de expositie ‘Helmen vol verhalen’ in de Johan Willen Friso Kazerne al bezocht? Daar merkt u wat de impact is van de Nederlandse vredesmissies op de uitgezonden veteranen en hun thuisfront. ‘Helmen vol verhalen’ is een expositie van 22 kunstwerken, gebaseerd op de persoonlijke missieverhalen van jonge veteranen. Tot eind januari 2023 kunt u de tentoonstelling bezoeken.
In de expositie hoort u bijvoorbeeld dat veteraan en verpleegkundige Rob, die door een ongeluk komt te overlijden in Uruzgan, zijn zwangere vrouw achterlaat. Een schilderij van etende militairen in een kantine, waarvan één stoel leeg is maakt ook diepe indruk. Zo ook een kunstwerk van munitiekisten. Erkenning en betekenis Amy van Son, projectleider: ‘‘De expositie toont de minder bekende, jonge veteranen die op VN vredesmissies zijn geweest zoals naar Libanon, Afghanistan, Mali of voormalig Joegoslavië. Het is belangrijk dat zij vertellen wat zij hebben meegemaakt. Het geeft hen erkenning als mens en laat zien wat het betekent om als (jonge) militair een groot offer te brengen voor de vrijheid.’’ Veteranen uit alle provincies Een groot aantal Drentse militairen waren uitgezonden naar vredesmissies zoals Unifil (United Nations Interim Force in Lebanon) in Libanon in 1982. Zij zaten in het in de JWF kazerne gelegerde 13e infanterie bataljon Luchtmobiel, dat als Dutchbat 3 de val van Screbrenica meemaakte. De veteranen die hun verhalen doen, komen uit alle provincies en geledingen van Defensie. Ook zijn de getoonde kunstwerken heel divers. Van fotografie, grafiek en schilderij tot tekeningen of sculptuur. Meer informatie Voor meerinformatie over de expositie gaat u naar www.helmenvolverhalen.nl. Asser Courant Door Fred Lardenoye Via een omweg kwam Linda Rullens alsnog bij de Koninklijke Marechaussee terecht. Inmiddels is zij opgeklommen tot majoor en heeft zij door missies en plaatsingen bij internationale organisaties veel ervaring opgedaan. Daardoor raakte zij, ook als kortstondig student kunstgeschiedenis, nieuwsgierig naar het project ‘Helmen vol verhalen’. “Voor kunst heb ik altijd een warm hart gehad en ik vind dit wel een originele manier om verhalen van veteranen te vertellen. Ik vind het ook belangrijk dat mensen weten wat wij als marechaussees op missies doen,” vertelt majoor Linda Rullens (42). Het zag er aanvankelijk niet naar uit dat zij bij de KMar carrière zou gaan maken. Na haar middelbare school begon ze aan een studie kunstgeschiedenis en archeologie aan de universiteit van Nijmegen. Omdat ze zich nog te jong voelde en meer avontuur zocht, stopte zij hier na een jaar mee.Na korte tijd in Londen als au pair en hotel- medewerker te hebben gewerkt, maakte ze haar kinderdroom waar als stewardess bij Transavia. “Als stewardess kwam ik in aanraking met marechaussees bij uitzettingsvluchten. Zo raakte ik in gesprek en van het een kwam het ander.” Politieacademie Ze begon aan de KMA, maar destijds verscheen het rapport ‘Groen opleiden is blauw uitglijden’, waardoor ze als een van de eersten meedeed aan een pilot aan de Politieacademie. Een onderdeel daarvan was een stage bij het politiebureau in de Haagse Schilderswijk. “Daar ging ik op pad in het kader van een jeugdzorgproject om te voorkomen dat jongeren het criminele pad op zouden gaan. Ik liep daar met een marechausseepak aan en dat leidde ook tot vragen bij die jongeren. Verder kreeg ik veel te maken met huiselijk-geweldzaken. Daar heb ik later veel aan gehad in Soedan.” Ze kwam na de opleiding als teamleider terecht in Zuid-Holland, maar gaf zich ook op voor een missie. “Je bent jong en je wilt die ervaring ook graag meemaken. Maar het duurde tot een volgende plaatsing bij het toenmalig KMar Informatie Knooppunt. Ik had me alweer van de vrijwilligerslijst afgehaald vanwege die nieuwe functie,” zegt ze lachend. “Ze wilden bij die uitzending graag een vrouw hebben als leidinggevende en veel vrouwelijke eerste luitenants waren er niet.” Het betrof aanvankelijk een opbouw- missie in Zuid-Soedan, met onder meer het geven van trainingen. “Wij stonden in mei 2014 op de rol, maar in december 2013 brak de burgeroorlog weer uit. Dus het mandaat van de VN werd veranderd in ‘Protection of civilians’.” Vluchtelingenkampen Wat dat precies inhield, daar kwam ze pas ter plekke achter. “We moesten in de vluchtelingenkampen werkzaamheden verrichten. Zelf kwam ik als detachementscommandant in het VN-huis terecht, iets buiten de hoofdstad Juba.” Naast haar taken als commandant, moest ze zelf ook diensten draaien in het nabijgelegen kamp met 20.000 vluchtelingen. “We waren daar UN-police en ik draaide als onderdeel van een politieteam 12 uurs-diensten, want de VN was zwaar onderbemand.” De VN-militairen waren verantwoordelijk voor de bescherming en de veiligheid in het kamp zelf, want lokale politie was er niet. “Zonder politiebevoegdheid, dat maakte het wel moeilijk, want je moest ook dealen met criminelen en geweld in het kamp.” Als vrouw had ze een bijzondere rol. “Ik kon met name iets betekenen voor de vrouwelijke vluchtelingen en de kinderen. Je krijgt daarbij ook veel te maken met huiselijk en seksueel geweld, dus de ervaring in de Schilderswijk kwam goed van pas.” ![]() ← Beeldend kunstenaar Danielle Spoelman over het verhaal van Linda Rullens waaruit het kunstwerk voortkwam: “Zij zat op een plek waar ze veel ellende zag, waar een oorlog gaande was. Ik vind het zo bijzonder dat je dan het goede gaat doen. Terwijl er verkrachtingen waren, er mensen doodgaan, bleef zij daar en voegde zij iets toe.” Community Police Doordat ze als vrouw zo hard nodig was en er geen opvolging voorhanden was, bleef ze in totaal 14 maanden actief in Zuid-Soedan. “De Britten waren een project begonnen met communitypolicing en waren op zoek naar militairen die dat wilden vormgeven. Zo werd ik teamleider van een community- policeteam. Na zes maanden vond ik het zonde om al weg te gaan. Ik begon net door te krijgen hoe het werkte en welke mensen een belangrijke rol speelden in de gemeenschap daar.” Het werk gaf haar zoveel voldoening dat ze kort na terugkeer in Nederland onbetaald verlof aanvroeg om voor de organisatie ‘Non-violent Peaceforce’ terug te gaan. “Ik ergerde me na mijn terugkeer aan ophef over onbetekenende dingen. Als je over alles wat je hebt meegemaakt gaat nadenken, verlies je het geloof in de mensheid. Je kunt niet geloven wat mensen elkaar aandoen. Tegelijkertijd ontmoet je daar de meest hartelijke mensen en zie je hun veerkracht. Ook hoe sterk vrouwen daar zijn. Dus ik wilde graag terug en kon aan de slag in Bentiu, in een kamp met meer dan 100.000 vluchtelingen.” Helmen vol verhalen
De afgelopen vier jaar was ze werkzaam voor het Europese centrum van de gendarmerie (EUROGENDFOR) in Italië, waar haar uitzend- ervaring goed van pas kwam. “Ik hield me onder meer bezig met het monitoren van de veiligheidssituatie en de politieke situatie in de uitzendgebieden.” Sinds 1 september werkt ze voor het Center of Excellence CIMIC (Centrum voor militair-civiele samenwerking). Weliswaar in Den Haag, maar het betreft een NATO-organisatie met opnieuw veel buitenlandse militairen. Daarnaast maakt ze in haar vrije tijd deel uit van het Wounded Warriors fietsteam. Zo leer- de ze onder meer Dutchbat-veteraan Edwin de Wolf kennen, die in Srebrenica zijn been verloor. Van hem hoorde ze over het project ‘Helmen vol verhalen’. “Hij was de eerste die meedeed en ik zag een oproep dat er nog steeds veteranen werden gezocht en heb me, ook uit nieuwsgierigheid, aangemeld.” Indrukwekkend Aangezien er nog geen marechaussees bij het project betrokken waren, was ze welkom. Probleem was wel dat ze nog in Italië geplaatst was. “Het contact met kunstenares Danielle Spoelman is vooral via Skype verlopen. Amy trad op als matchmaker en dat deed ze goed, want Danielle heeft met haar inmiddels overleden man ook in Afrika gewoond. Omdat zij ook die cultuur kent, klikte het direct.” De ontmoetingen verliepen ondanks de afstand prima. “We hadden heel persoonlijke gesprekken. Wat je beweegt om marechaussee te worden en dat soort vragen.” Uiteindelijk ontmoetten ze elkaar persoonlijk toen Spoelman haar uitnodigde om het kunstwerk ‘A blue heart finds all the colors’ te bekijken. “Ik voelde me vereerd en vond het ook indrukwekkend om te zien. Bij kunst moet je iets voelen. Knap hoe Danielle uit al die gesprekken dat visueel weergegeven heeft. Het is heel bijzonder om je eigen verhaal terug te zien in verschillende tekeningen. Zo heeft ze ook een paar elementen uit mijn missie op een bijzondere manier weergegeven.” Oud-verbindelaar Amy van Son brengt kunst en veteranen samen in een bijzonder project. Hoe krijg je meer aandacht voor de ervaringen van jonge veteranen? Dat vroeg oud-verbindelaar bij de marine Amy van Son zich af en het was generaal b.d. Hans Damen die haar aan een idee hielp. Met het project ‘Helmen vol verhalen’ heeft ze veteranen en kunstenaars met elkaar verbonden. Het resultaat is sinds kort op de Johan Willem Frisokazerne in Assen te zien, met hierbij ook twee kunstwerken die zijn gebaseerd op missieverhalen van marechaussees. TEKST FRED LARDENOYE Amy van Son (53) werd zelf twee keer als verbindelaar uitgezonden met de Hr. Ms. van Kinsbergen voor missies in het kader van de eerste Golfoorlog en de oorlog in voormalig Joegoslavië. Enkele jaren geleden bedacht zij het project ‘Your Song’, waarbij veteranen werden gekoppeld aan muzikanten. Zo ontstonden liedjes over de missies van militairen, variërend van rocknummers tot een operalied, die bij het 50-jarig bestaan van de humanistische geestelijke verzorging live ten gehore werden gebracht. Door het project leerde ze generaal b.d. Hans Damen kennen, die haar op een vergelijkbaar idee bracht. Van Son: “Hij had een hoop helmen en dacht: ‘wat als al die militairen hun verhalen zouden vertellen aan kunstenaars?’ Hij vroeg of ik daar iets mee wilde doen.” Van Son pakte het idee met hetzelfde enthousiasme op als bij haar vorige project en wist met steun van onder meer het vfonds twintig veteranen, onder wie twee marechaussees, aan kunstenaars te koppelen. Sneuvelen Toen ze het projectplan schreef, kwam ze al snel uit bij de beeldvorming van veteranen. “Die is toch nog altijd gekoppeld aan de Tweede Wereldoorlog, Nederlands-Indië en Korea. Het beeld van oude mannen met een baret en een blauw colbertje. Eigenlijk gaat het dan veelal om buitenlandse militairen die voor onze vrijheid hebben gevochten. Inmiddels is het omgekeerd: nu vechten wij over de hele wereld voor de vrede en vrijheid van anderen.” Van Son constateerde ook dat veel jonge militairen hun ‘veteraan zijn’ nog niet echt beleven. “In 2013 werd ik geïnterviewd en sprak ik over mezelf als ex-militair. Ik voelde me geen veteraan. Zo kwam ik op de vraag: wat onderscheidt ons nu van burgers? Militairen zijn bereid om in een ander land te sneuvelen voor de vrijheid. Dat geldt voor alle militairen en we naderen nu het moment waarop de oudere generaties verdwijnen en het stokje moet worden doorgegeven.” Oorlogsverslaggevers Het doel van ‘Helmen vol verhalen’ is dan ook om de verbinding te leggen tussen oude en jonge veteranen. “Het gaat niet om de missie zelf, dat is slechts een kapstok. Het gaat erom dat je wordt erkend als mens en dat je als militair bereid bent geweest om het hoogste offer te brengen voor de vrijheid.” De combinatie van kunstenaars en veteranen is minder vergezocht dan het op het eerste gezicht lijkt. “De eerste oorlogsverslaggevers waren kunstenaars, want in een ver verleden legden schilders veldslagen uit oorlogen vast. Het is een mooie match om kunst nu opnieuw in te zetten om te vertellen wat militairen allemaal meemaken.” Lees het hele artikel in Marver FNV. → De expositie ‘Helmen vol verhalen’ in de Johan Willem Frisokazerne in Assen is van 13.00 tot 17.00 uur op woensdag-, donderdag- en vrijdagmiddag te zien tot en met november. Meer informatie over het aanmelden vind je op http://helmenvolverhalen.nl/l/jwfkazerne.html
© RTV Drenthe / Margriet Benak Altijd al een kijkje willen nemen achter de hekken van de Johan Willem Frisokazerne in Assen? Dat kan vanaf donderdag dankzij Helmen vol Verhalen. Een rondreizende expositie met kunstwerken, die het persoonlijke missieverhaal vertellen van de jongere veteranen. In dit kunstproject zijn 22 militairen, die de afgelopen decennia op missie waren, gekoppeld aan 22 professionele kunstenaars. Die hoorden stuk voor stuk het verhaal van de uitgezonden militairen aan. En dat vormde de inspiratiebron voor een kunstwerk met zeggingskracht. "Via Helmen vol Verhalen ga je dus als kijker mee op missie. Het schilderij of beeld dat is ontstaan, geeft het publiek een inkijkje in hoe de militair zijn missie beleefd heeft. En wat vooral is blijven hangen", vertelt projectleider Amy van Son Stokje overnemen Van Son is zelf marine-veteraan en bedenker van het kunstproject. Ze wilde in het kader van 75 jaar bevrijding, nu eindelijk wel eens stilstaan bij de jongere generatie veteranen, die de afgelopen veertig jaar op missie gingen. Over die verhalen is veel te weinig bekend, vindt Van Son, die moeten beter uitgedragen worden. Corona vertraagde de boel twee jaar, maar inmiddels is de expositie vervolmaakt, en te zien in Assen. "Als we het hebben over de jongere veteranen, dan gaat het om bijvoorbeeld VN-missies naar Libanon, voormalig Joegoslavië, Afghanistan en Mali. En dus niet over Nederlands-Indië, Korea of Nieuw-Guinea. Van die veteranengroep is over vijf tot tien jaar niemand meer over. We willen graag dat de jongere generatie het stokje overneemt", aldus Van Son. Met trots De militairen moeten onbevreesd hun persoonlijke verhaal kwijt kunnen, zo is de missie van 'boegbeeld' Amy van Son. Dan gaat het erom wat ze daar doormaakten, hun emoties, en hoe het met het thuisfront ging. Ook moet helder zijn dat een militaire missie niet eindigt na thuiskomst. "Er komt meestal nog een verhaal achteraan, voor de militairen zelf en ook voor het thuisfront", vertelt Van Son. "Bijvoorbeeld als er iets vreselijks is gebeurd, zoals het verlies van een kameraad. Dat heeft impact, en dat werkt door. Dat verhaal moet verteld kunnen worden. En ze moeten kunnen zeggen met trots veteraan te zijn, en niet zoals de oud-strijders van Nieuw-Guinea en Korea, die monddood werden gemaakt." Verbonden Eén van de verhalen die met Helmen vol Verhalen wordt verteld, is dat van de gesneuvelde Tom Krist, die op missie in Afghanistan het leven liet na een zelfmoordaanslag op een markt waar hij op dat moment was. Het is een houten kunstwerk, uit een dikke boomstam gesneden, met twee levensgrote handen, die omwikkeld worden door een dik touw. Verbonden heet het. "Verbonden is gemaakt door boomkunstenaar Jelmer Zwaan uit Meppel. Jelmer is zelf ook veteraan en zat in hetzelfde peloton als de gesneuvelde Tom Krist. Hij maakte het werk in nauw overleg met het thuisfront, de ouders van Tom Krist. En het vertelt eigenlijk dat je door deze vreselijke gebeurtenis met elkaar verbonden blijft." Bekijk hieronder de reportage over Helmen vol Verhalen Strijdbaar boegbeeld Ook projectleider Amy van Son deed haar verhaal als veteraan. En wel aan beeldend kunstenaar Marian Tappel uit Assen. Dat resulteerde in het boegbeeld van de tentoonstelling: Collateral beauty. Ze is uitgebeeld als witte zeemeermin, uitgerust met een fors zwiepende staart, met een gebalde vuist voor strijdbaarheid, en met een hand die een helm draagt. "Ik koos voor het boegbeeld, omdat Amy de trekker van dit kunstproject is. Ze heeft haar hele ziel en zaligheid erin gegooid. Ze komt op voor de zwakkeren, ze is liefdevol, strijdbaar, puur en komt op tegen alles wat onrecht is. Die strijdbaarheid, wilskracht en dat doorzettingsvermogen, daarmee is zij het boegbeeld geworden", legt Tappel uit. "Ze jaagt de monsters weg, net zoals vroeger het boegbeeld deed voorop de schepen, en met die flinke staart kan ze flinke klappen uitdelen." Vanaf donderdag is de expositie Helmen vol Verhalen te zien op de JWF-kazerne. De openingsdagen zijn vervolgens op woensdag, donderdag en vrijdag, want dan is ook het stoottroepenmuseum op het kazerneterrein geopend. Maar zomaar richting de kazerne rijden, dat is er niet bij, waarschuwt Amy van Son. "We moeten vanwege alle veiligheidsregels op Defensieterreinen bezoekers ophalen bij de poort, dus aanmelden moet via onze website van Helmen vol Verhalen." Nog wachten op subsidie Wel geeft de expositie bezoekers volgens Van Son ook de gelegenheid tot 'een uniek kijkje in het Asser kazerneleven'. "Publiek moet altijd buiten de poort blijven van het kazerneterrein, dat zwaar beveiligd is, maar dit is een ultieme kans om eens bij Defensie in Assen achter de hekken te kijken." Het rondreizende kunstproject naar de Asser JWF-kazerne overbrengen, heeft de organisatie 20.000 euro gekost. Dat geld kost het vervoer van alle grote kunstwerken, de inrichting van het tentoonstellingsgebouw en de mankracht voor begeleiding van bezoekers op het kazerneterrein. Volledig gedekt zijn de kosten nog niet. Maar Van Son heeft goede hoop dat het rondkomt. "We hebben subsidieverzoeken uitgezet bij Ondernemend Assen, de gemeente en de provincie Drenthe. Ze dragen de kazerne allemaal een warm hart toe, zo heb ik begrepen, en vinden de militaire aanwezigheid van groot belang voor stad en regio, en ook de verbintenis met de burgers. Dus dat moet goedkomen", besluit een hoopvolle Van Son. De tentoonstelling Helmen vol Verhalen is te zien tot december. Bekijk hieronder Cassata, met daarin Amy van Son en veteraan Harrie Vorsteveld uit Bargercompascuum. Door NRC Kunst en Cultuur | Dominique van Varsseveld De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen maakt deel uit van een project waarin oorlogsveteranen aan beeldend kunstenaars worden gekoppeld. Het laat zien wat er met iemand gebeurt nadat de grond onder zijn voeten is weggeslagen. De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen trapte vlak voor de zomer af op beveiligd militair terrein tussen Arnhem en Het Nationale Park de Hoge Veluwe. In een stalen hangar op Vliegbasis Deelen werden de helikopters één dag verruild voor schilderijen, foto’s, sculpturen, wandkleden en installaties. Aan de hoge buitenmuren van de basis hingen uitvergrote advertenties; militairen met camouflageverf op het gezicht begroetten de mede- werkers. Maar de Top Gun-sfeer op de foto’s van defensie was binnen niet aanwezig. In de loods bewogen de deels in uniform gehulde militairen zich ingetogen – tussen de ietwat luidruchtigere kunstenaars – door de expositie waaraan ze hadden meegewerkt. De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen maakt deel uit van een project waarin jonge en ervaren veteranen aan beeldend kunstenaars worden gekoppeld. Na de opening op de vliegbasis verhuisde de tentoonstelling naar het Memory Museum te Nijverdal. Het plan is om met de expositie door alle Nederlandse provincies te reizen. Initiatiefnemer en coördinator is marine-veteraan Amy van Son. „Ik heb het project in het begin maar militaristisch aangepakt”, vertelt ze. „Ik ben uitgegaan van een buddysysteem waarbij je op elkaar moet letten, gelijk aan wat we in het leger kennen. Kunstenaars gingen ‘mee op missie’: in een veilige omgeving vertelden veteranen over hun uitzending, en daar gingen de kunstenaars dan mee aan de slag.” Unieke inkijk De eerste lichting van het project leverde tweeëntwintig sterk uiteenlopende beeldende werken op. De veteranen staan in zwart-wit portretfoto’s samen met de kunstenaars afgebeeld boven aangrijpende verhaalfragmenten die ze deelden, en geven daarmee een indringende en unieke inkijk in de erva- ringen van militairen op missies. Met het project wil Van Son de impact van missies op militairen zichtbaar maken op een manier die voor burgers begrijpelijk is. „Srebrenica is 25 jaar geleden, pas nu wordt er erkend wat er gebeurd is. Het zou mooi zijn als we daarvan leren. Ondertussen heeft Nederland veertig jaar bijgedragen aan verschillende VN-vredesmissies. Dat de behoefte leeft om de weerslag daarvan op militairen te laten zien, blijkt al uit de vijfenzeventig aanmeldingen van veteranen die al snel na de open call binnen kwamen.” Van Son vertelt dat ze de oproep zo breed mogelijk heeft uitgezet: „De landmacht, de luchtmacht, de marine, de marechaussee en het thuisfront doen mee aan het project. Ik heb ook naar verschillende functies gekeken. Een kok die in Kamp Holland in een pannetje doperwten staat te roeren en raketten hoort overvliegen, kan net zo geraakt zijn door een uitzending als een infanterist.” Indringende teksten In de begeleidende teksten naast de kunstwerken volgen indringende flarden tekst van de deelnemende militairen elkaar op. Zoals bij het schilderij We lost one van Mieke van Zundert. Een lege stoel staat uitgelicht op het verder sober gekleurde doek; in olieverf legde ze de eerste maaltijd na het verlies van een soldaat vast. Erik Kuiper, dienstplichtig soldaat Koninklijke Landmacht, verloor tijdens de eerste VN-missie van Nederland in Libanon een kameraad uit eigen post. Hij schrijft: „(...)kreeg je zo’n formulier onder je neus. Het moest een keuze zijn. Maar of het nou zo slim was om een stel 19-jarigen daar naartoe te sturen ... Dat weet ik niet.” Of bij een vijfluik van kunstenaar Sjaak Kooij, waarin hij het thema vaderschap laat zien en de impact van geweld op kinderen in een woestijnlandschap. Het beeld van een scherf in een opengesperde hand is gebaseerd op een herinnering van Kaweh Madad, adjudant en onderofficier van de Koninklijke Landmacht, aan kinderen in Afghanistan die achteloos speelden met rondslingerende vlinderbommen. Madad diende als tolk in Afghanistan en schrijft: „Op mijn twaalfde vluchtte ik met mijn ouders en zusje van Iran naar Nederland. Met deze achtergrond lijkt het misschien gek dat je mee wilt op militaire missie.”
![]() Legermaterialen zoals munitiekisten, helmen, prikkeldraad en een zwaard zijn in verschillende sculptures verwerkt en vallen onder het heldere zaallicht bij de museumopstelling in Nijverdal meer op. Aan een wand hangen verschillende vale T- shirts die werden gedragen tijdens de missies en vaak ook door de militairen zelf werden ontworpen. Op een paar shirts wordt geweld met bravoure uitgedragen. Zo staat op een van de shirts een teddybeer met een precisiegeweer naast een schedel met een ingeslagen kogel met daarnaast de tekst: „Long distance brain surgery”. Een ander shirt draagt de ontnuchterende tekst: „Wat doe ik hier eigenlijk?” Van Son: „Er wordt te makkelijk gedacht: ‘Je hebt ervoor getekend, om mensen dood te schieten.’ Dat is natuurlijk niet zo. En de gedachten van militairen veranderen ook. Over Afghanistan maakten mensen in gedachten een eigen construct dat nu na de terugtrekking weer moet veranderen.” Ze vervolgt: „Stel je bent theoretisch opgeleid en je wil iets goeds doen voor de wereld, dan ga je misschien bij een ngo zoals Artsen zonder grenzen werken. Als je meer praktisch bent aangelegd, kom je sneller in het leger terecht.” Revalidatiecentrum In de hangar op vliegbasis Deelen vertelde veteraan Edwin de Wolf, leidinggevende bij een Militair Revalidatiecentrum, dat het beroep militair een wezenlijk deel van hem uit- maakt. „Het is niet zomaar een vak. Ook als je het pak uittrekt, blijf je militair en blijft je hart groen.” De Wolf vertelde in het atelier van kunstenaar Anook Cléonne het verhaal over zijn uitzending naar Bosnië, waar hij zijn linkerbeen verloor toen hij op een bermbom stapte. Cléonne: „Ik dacht eerst: de wereld van defensie en de wereld van kunst kunnen niet verder uit elkaar liggen. Maar het gaat juist om dingen zicht- baar maken. Hoe laat je zien wat er met iemand gebeurt nadat de grond onder zijn voeten vandaan is geslagen, en hoe hij daarna verder gaat? Hoe verbeeld je en maak je invoel- baar waar iemand geen woorden voor heeft? Kunst is daarbij zo’n mooi middel. ”De Wolf vertelt dat er met de onthulling van Cléonnes kunstwerk De kaart is niet het terrein veel op hem afkwam. „Je slaapt een paar nachten niet. Maar nee, in het proces ernaar-toe kende ik geen schaamte. En uiteindelijk wist een wildvreemde beelden uit mijn verhaal te halen.” De expositie was te zien in Deelen en in Nijverdal en is nu te bezoeken op de Johan Willem Friso kazerne in Assen. ‘Helmen vol verhalen’ is de indrukwekkende tentoonstelling over veteranen en hun vaak getekende levens in het Memory Museum in Nijverdal. Stefan Markvoort uit Nijverdal is een van degenen wiens verhaal in de vorm van een kunstwerk wordt verteld. Problemen met het thuisfront betekenden in 2004 het voortijdige einde van zijn missie in Irak. „Zonder de steun van huis ben je niets.” Door Herman Haverkate 2022 Tubantia Bron „Kijk, dat ben ik.” Stefan Markvoort wijst naar de liggende man in de armen van de vrouw die levensgroot staat afgebeeld op een tekening aan de muur. Thuis op de bank heeft hij ervoor geposeerd. Dat hij veteraan is en vijf missies achter de rug heeft, valt niet direct uit de afbeelding af te leiden. „De buitenwereld denkt bij veteranen vaak aan stoere, keiharde bikkels. Maar er is ook een andere, kwetsbare kent. Die willen we hier laten zien.” De tekening, gemaakt door kunstenaar Mirka Farabegoli, staat symbool voor wat hem in 2004 tijdens een missie in Irak overkwam. Hij en zijn vriendin Natasja waren net getrouwd en hadden een kind gekregen. Ergens halverwege de missie kreeg hij telefoon van zijn moeder dat het thuis niet goed ging. Een paar dagen later werd hij bij zijn commandant geroepen en kreeg hij de opdracht om terug te gaan huis. Binnen 48 uur was hij terug in zijn huis in Nijverdal. „Natasja had psychische problemen en kon het niet langer bolwerken. Dat hield ze verborgen voor mij.” Klem tussen twee vuren Zijn partner wilde hem er niet mee belasten, vertelt Markvoort. „Op zo’n moment merk je hoe belangrijk het thuisfront is voor iemand die op missie wordt gestuurd. Je hebt enerzijds de loyaliteit aan je mensen daar en aan de andere kant je loyaliteit aan thuis. Als een van die twee niet werkt, begint er iets te schuren.” Hoe belangrijk een missie ook, je hebt altijd de steun van het thuisfront nodig. „Je moet elkaar kunnen blijven vasthouden. Precies dat is wat er in dit kunstwerk wordt verbeeld.” Niet elke veteraan zit erop te wachten om zichzelf zo bloot te geven ![]() Stefan Markvoort staat in het Memory Museum in Nijverdal. Een museum gewijd aan de erfenis van de Tweede Wereldoorlog, maar deze zomer tevens het toneel voor een reizende tentoonstelling over 22 veteranen en hun verhalen. Veteranen uit heel Nederland, afkomstig van verschillende onderdelen van de krijgsmacht en verschillende vredesmissies, werkten eraan mee. Ze werden gekoppeld aan kunstenaars die op basis van interviews en gesprekken de verhalen van de blauwhelmen verbeeldden. Vijf keer op missie Markvoort (44) uit Nijverdal is de enige Twentse deelnemer. Hij diende in vijf missies: Kosovo (1999), Irak (2004), Bosnië (2006), Afghanistan (2007) en Noord-Irak (2021). Mede op grond daarvan en zijn zeer persoonlijke verhaal werd hij voor de tentoonstelling benaderd. „Niet elke veteraan zit erop te wachten om zichzelf zo bloot te geven. Dat geldt ook voor mezelf. Ik heb me ook afgevraagd of ik eigenlijk wel een veteraan ben.” Want hij werkt nog steeds bij Defensie en is vorig jaar nog op missie geweest in Irak. „Maar het aantal missies en de heftigheid van je ervaringen, maken me zeker tot een veteraan, weet ik nu. Je hebt iets meegemaakt waarvan de buitenwacht geen vermoeden heeft en dat je eigenlijk alleen met je kameraden kunt delen.” Deze tentoonstelling probeert dat te doorbreken. „Hier kun je, verbeeld door kunstenaars, toch iets zien van wat het betekent om in een vreemd en ver land op missie te worden gestuurd en daarna terug te keren in Nederland.” Gesneuvelde kameraden De tentoonstelling bevat een aantal heftige verhalen. Zoals die van kunstenaar Jelmer Zwaan, zelf veteraan, die op missie ging met de ouders van zijn gesneuvelde vriend en collega Tom Krist. In zijn werk, twee houten handen omwikkeld door touwen, illustreert hij de verbondenheid die er tussen de nabestaanden van een gesneuvelde militair kan ontstaan. En in een realistisch schilderij van Roxanne Monsanto draait het om kapitein Stefan Mastenbroek die twee van zijn mannen verloor door een bermbom in Afghanistan. Op het indrukwekkende doek met de titel The army is a human heart is te zien hoe zijn manschappen de vermoedelijke dader gevangen nemen, maar tevens zijn wonden verzorgen. Als jouw dierbaren thuis niet achter je staan, hou je het niet vol „Missies kunnen heel heftig zijn”, stelt Markvoort. „Dat heb ik in Kosovo meegemaakt. We reden door totaal kapotgeschoten dorpen en zag daar een man zitten voor de puinhopen van zijn huis. Er speelden kinderen. Dat zal ik nooit vergeten. In Afghanistan was ik voor het eerst leidinggevende en moest ik mensen aansturen in potentieel bedreigende situaties. Wie wijs je dan aan en wie niet? Op het moment zelf neem je gewoon een beslissing, maar achteraf heb ik daar toch veel twijfels over gehad.” Kruispunt Al bijna 25 jaar werkt hij bij defensie. Vanuit zijn basis in het Duitse Seedorf ging hij in 1999 voor het eerst op missie. Vijf jaar later, na de missie in Irak, stelde hij zich de fundamentele vraag of hij nog wel bij defensie kon blijven. „Ik stond echt op een kruispunt. Uiteindelijk heb ik er met steun van Natasja toen voor gekozen om door te gaan. Ze stond er voor honderd procent achter, maar ik heb haar van mijn kant ook gesteund in haar streven om hier iets op te bouwen. Dat is een eigen kapperszaak geworden. Ik ben opnieuw op missie gegaan en er is nooit meer een probleem geweest. We zijn er samen uitgekomen.” Veteranen zijn veel meer dan alleen die ogenschijnlijk harde buitenkant, laten we dat nooit vergeten De herwonnen harmonie in zijn persoonlijke leven is door kunstenaar Mirka Farabegoli verbeeld door twee helmen die aan het kunstwerk zijn toegevoegd: een blauwe als symbool van Stefan en een uitbundig versierde als beeld van Natasja. „Helmen met een verhaal, zoals alle helmen op deze expositie. Ik vind dat ze het mijne op een prachtige manier heeft verbeeld.”
Willemsorde In zijn dagelijks werk op de kazerne in Garderen laat Stefan Markvoort niet na om jonge collega’s op het belang van een goed en stabiel thuisfront te wijzen. „Noem het maar mijn persoonlijke missie. Als jouw dierbaren thuis niet achter je staan, hou je het niet vol. Op missie gaan raakt je hele leven, zelfs bij iemand als Marco Kroon. Zijn Willemsorde wordt hier in volle glorie geëxposeerd maar tegelijk wordt ook de achterkant van die medaille getoond. Veteranen zijn veel meer dan alleen die ogenschijnlijk harde buitenkant. Er is ook altijd een andere kant, laten we dat nooit vergeten.” |
Volg hier alles overHelmen Vol Verhalen Archieven
Mei 2023
Categorieën
Alles
|