Vanaf maandag 17 april 2023 t/m zaterdagmiddag 6 mei 2023 tot 15:00 uur is de indrukwekkende rondreizende foto expositie Helmen Vol Verhalen te zien in het Atrium Den Haag. Helmen Vol Verhalen is een kunstproject waarin ‘jonge’ veteranen zijn gekoppeld aan 22 kunstenaars. Helmen Vol Verhalen – de impact van de vredesmissies in kunst verbeeld Persoonlijke missie verhalen van veteranen staan centraal in het kunstproject Helmen Vol Verhalen. De ervaringen van de militairen vormen de inspiratiebron voor kunstwerken van tweeëntwintig kunstenaars. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen. Veertig jaar vredesmissies In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Om dit inzichtelijk te maken zijn veteranen gekoppeld aan kunstenaars, die de verhalen van de blauwhelmen in kunstwerken hebben verbeeld. De militairen komen uit alle provincies van het land en representeren alle afdelingen van Defensie. Zo zijn de landmacht, de marine, de luchtmacht en de marechaussee en niet te vergeten het thuisfront in de expositie vertegenwoordigd. Drijvende kracht Drijvende kracht achter dit kunstproject is cultureel projectleider Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. Delen wat je hebt meegemaakt, zorgt ervoor dat je (soms traumatische) ervaringen beter kan verwerken. Dat niet alleen, ook voor de samenleving is het van belang om te weten welke gevolgen een missie heeft voor een militair. Pas dan kan er begrip en erkenning ontstaan. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. Waarbij de universele taal van kunst de brug slaat tussen de wereld van de burger en de militair. Kunstenaars
In de expositie is beeldende kunst in diverse disciplines te zien: van fotografie, grafiek, tekeningen en schilderijen tot en met installaties, keramiek en sculpturen. De deelnemende kunstenaars zijn Anders Wolhar, Anook Cléonne, Bas Fontein, Caro Kropveld, Danielle Spoelman, Diederick Kraaijeveld, Erik van Maarschalkerwaard, Hans Mes, Jelmer Zwaan, Kunstconstructie, Mainkunstenaars, Marian Tappel, Mieke van Zundert, Mirka Farabegoli, Peter van Hal, Renée van den Kerkhof, Rob Voerman, Roxanne Monsanto, Sjaak Kooij, Tatjana Kiriënko, Tristan Louwaars, Bart Lucassen en Yvonne Beelen /STUDIO YTOPIA. Installaties maken ook deel uit van de expositie, zoals militaire emblemen en naamlinten geschikt door Denny Bosmann en het project ReUniForm van Jaap Spruitenburg. Online De verhalen van veteranen en de ontmoetingen met de kunstenaar zijn ook opgetekend door journalisten en vastgelegd door fotografen. Verder zijn er podcasts van de onthullingen van de kunstwerken en heeft Omroepv in samenwerking met Helmen Vol verhalen een driedelige documentaireserie over ReUniForm gemaakt. Fotograaf Frank Kouws documenteerde verschillende belangrijke momenten in het project, van de eerste ontmoeting van de veteraan en kunstenaar die samen mee op missie gingen door de kunsten, tot aan de onthulling van het voltooide kunstwerk. Deze verhalen, podcasts en documentaires zijn te vinden via de QR codes in deze foto expositie en staan op www.helmenvolverhalen.nl. Bekijk ook: https://atriumcityhall.nl/agenda/foto-expositie-helmen-vol-verhalen/
0 Comments
Even menen we in een spannende film te zijn beland: gesloten slagbomen, strenge ID-controle en onder escorte naar het museum. We worden er een beetje giebelig van. Met elf belangstellenden van het Humanistisch Verbond Drenthe komen we aan bij de kazerne in Assen om de expositie ‘Helmen vol Verhalen’ te bezoeken. Burgers staan wel eens ambivalent tegenover ‘vechten voor vrede’. En daardoor vaak ook tegenover degenen die het doen. Zij hebben geen idee van de impact van een missie, die er altijd en voor alle betrokkenen is. En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop. 'En de stoere jongens van ‘Jan de Witt’ lopen niet met hun emoties te koop.'
'Een manier voor veteranen om zich aan een breed publiek te laten kennen. Dan kan begrip en erkenning ontstaan.' De veteranen, die ons deze middag begeleiden, vertellen zeer gedreven over missies, defensie en deze tentoonstelling. Gerard Nieboer werkte als inlichtingen man. Altijd voorop en vanwege de vertrouwelijkheid van zijn kennis, eigenlijk maar weinig kunnen delen. Voorafgaand aan ons bezoek had hij zijn huiswerk gedaan: zich via de website uitgebreid verdiept in onze uitgangspunten en activiteiten. 'Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman.' Eens een inlichtingenman altijd een inlichtingenman. Hij is open over zijn eigen mental brain damage. Meestal goed te hanteren, maar toch zo nu en dan een terugval. Hij vertelt over de Humanistische geestelijke verzorging die binnen defensie beschikbaar is. Maar ook over het gemis van een veteranenhuis in Groningen en Drenthe, waar veteranen met wie het o.h.a. goed gaat, maar die het af en toe nodig hebben om met mede-ervaringsdeskundigen te verkeren, om even te praten, of even leeg te lopen in wat voor vorm dan ook, of gewoon te zijn bij mensen die je begrijpen zonder dat je iets zegt. Hij draagt een witte anjer. Dat is het teken van veteranen en het Witte Anjer Fonds zet zich in voor het welzijn van veteranen. Aan het begin van de expositie staat een spreekgestoelte, gemaakt van een motorkap van een UN-pantservoertuig. Dit maakt duidelijk dat iedere oorlog begint met woorden, retoriek van machtshebbers, die op hun manier de aanstaande oorlog motiveren. Die oorlog die voor heel veel burgers en soldaten ingrijpende gevolgen zal hebben. Woorden doen ertoe. En niet alleen de woorden van politieke leiders. Ook onze scherpe, soms polariserende en kwetsende woorden kunnen als een sneeuwbal groeien en als een wapen gaan werken. Als één nare leuze wordt overgenomen door hele spreekkoren, overtuigt die uiteindelijk de massa. Hoe zoiets kan verworden laat de kunstenaar zien door te spelen met de letters UN. Als je de N een slag draait, is het een Z. En die zien we dagelijks op TV. En begon die oorlog ook niet met een toespraak van Poetin in het Kremlin? 'Woorden doen ertoe.' Vredesmissies en soldaten. Het lijkt elkaar te bijten. Een schilderij laat zien hoe moeilijk het is om iemand die jouw teamgenoten heeft vermoord, als mens te blijven zien. Als de Taliban strijder medische zorg nodig heeft en krijgt, wachten de UN-soldaten netjes, maar keren hem hun rug toe. Ik voel de pijn van de ontmenselijking, maar ik begrijp het zo goed. De kracht van het thuisfront wordt geëerd. Dat staat er alleen voor en ook nog eens in het constante besef van het gevaar dat hun dierbaren lopen. De uitgezondene heeft het gevoel het thuisfront in de steek te laten. Je levert thuis even geen bijdrage, je kunt niet even helpen. Moeilijk is het om je leven op te pakken als je op missie gehandicapt bent geraakt. Duidelijk wordt dat de een dat beter afgaat dan de ander. In beide gevallen aangrijpend.
Expositie Helmen vol Verhalen gaat het land in De expositie rond het veteranenkunstproject ‘Helmen vol Verhalen’ gaat het land in. Na Assen, waar de tentoonstelling nog tot eind dit jaar is te zien, verhuizen de kunstwerken waarschijnlijk naar Groningen. Én als het even kan, gebeurt dat met een VETx; een bijzonder totaaltheater dat gisteren in het Johan Willem Frisokazerne de primeur beleefde. ‘Natuurlijk speelt de dreigende kazernesluiting een rol’ Het was een in alle opzichten een bijzondere bijeenkomst op de aloude Johan Willem Frisokazerne, waar zo’n honderdvijftig gasten zich aan de poort meldden. Ondernemend Assen, de gemeente, de provincie Drenthe en de Stichting Helmen vol Verhalen hebben de handen ineen geslagen om de kunstexpositie daar mogelijk te maken. Het is zo’n groot succes dat de tentoonstelling in ieder geval tot eind dit jaar daar blijft. “Natuurlijk speelt de dreigende sluiting van de kazerne een rol, maar we willen ook graag onze dankbaarheid aan de veteranen tonen”, erkent voorzitter Kor IJszenga van de ondernemersvereniging de betrokkenheid. Hoge Noorden Er zijn echter veel meer ‘haakjes’. Neem het groot aantal militairen uit het noorden dat bij diverse vredesmissies betrokken was en een ‘krasje’ opliep. Het Unifilbataljon dat eind jaren zeventig naar Libanon werd uitgezonden, bestond vooral uit – dienstplichtige - Groningers en Drenten. De eenheid van de blauwe baretten was destijds immers gelegerd in Zuidlaren. ‘Het zijn vaak emotionele confrontaties’ Hetzelfde geldt voor de huidige bewoners van de kazerne, 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel, dat als Dutchbat III de val van Srebrenica meemaakte en actief was in Afghanistan. Het is niet voor niets dat de Stichting Veteranen Midden-Groningen met het voltallige bestuur is uitgerukt. “We vertegenwoordigen dik tweehonderdvijftig veteranen”, weet bestuurslid Wilfred Limberger. Thuisfront Niet dat het de expositie of de VETx alleen draait om dat Hoge Noorden. In tegendeel. “Onze stichting probeert een evenwicht te vinden tussen vrouwen en mannen uit alle twaalf provincies en alle legeronderdelen. Misschien wel één meer dan officieel, want voor ons is het thuisfront ook een belangrijk deel van die krijgsmacht”, legt spin-in-het-web Amy van Son uit. Ze is zelf (marine)veteraan en voert het idee voor Helmen vol Verhalen uit. Brigadegeneraal Hans Damen is de bedenker van het project. “De veteranen vertellen hun geschiedenis aan een kunstenaar, die daarmee als het ware meegaat op missie. Dat zijn emotionele confrontaties” Verbeelding Het resultaat is een expositie van 22 werken die tot de verbeelding spreken. “Hier in Assen is het echt een groot succes. We gaan niet voor niets langer door”, zegt Van Son. “De geestelijke verzorging komt hier langs met de soldaten in opleiding en de leerlingen van de opleiding Veiligheid en Vakmanschap. De jongeren zijn echt flink onder de indruk. We maken de geschiedenis van de veteraan op deze manier tastbaar en zichtbaar.” ‘Ik bouw elke dag verder, aan het diorama en mezelf’ Totaalprogramma Gisteren werd dat vervat in een totaalprogramma, de VETxAssen. Zo is er ruimte voor een podcast van Peter van Asselt. Zijn interviews vormen dan weer inspiratie voor Pascal Griffioen, beter bekend als rapper Def P van de Osdorp Posse, op de achtergrond. “Ik schilder de verhalen”, zegt hij. Daarnaast heeft Van Son een zestal oud-militairen weten te strikken om op het podium over hun veteraan-zijn te vertellen. Met oud-militairen Anton Nootenboom – die in Australië nationale roem verwierf als The Barefoot Dutchman – en auteur Niels Roelen (‘Soldaat in Uruzgan’) als ‘trekkers’. Hun verhalen zijn niet minder ontroerend als die van Mark Paasman ("ik overwon een meervoudig militair trauma") en sergeant-majoor Harrie Vorsteveld, over zijn thuisfront. Of sergeant-majoor Johan de Jonge, die in 1995 werd gegijzeld en bedreigd door de Serviërs. Ook de geschiedenis van Libanon-veteraan Rianne Volkering, ze moest herhaaldelijk haar emotie wegspoelen met een slokje water, maakt indruk. VOlkering is in 1982 als dienstplichtige uitgezonden naar Libanon en bouwt als therapie de laatste twee jaar dagelijks acht uur aan een diorama. ‘Haar’ posten 7.6 en 7.2 spelen daarin een centrale rol. “Ben ik dan eigenlijk nooit thuisgekomen? Misschien niet. Ik wil daar soms nog écht zijn. Het diorama is nog lang niet af. Ik bouw verder, elke dag. Ook aan mezelf”, sprak ze. Versterken
Juist dat extraatje, die persoonlijke verhalen, versterken de expositie. In het nieuwe jaar gaat Helmen voor Verhalen op tournee. In ieder geval langs de provincies die het kunstproject ondersteunen: Groningen, Limburg en Utrecht. Het voordeel, realiseert ook Amy van Son zich, is dat er dan dagelijks vrije toegang is. “Verder staan we natuurlijk open voor nieuwe initiatieven, het liefst in musea”, meldt ze. “We zijn daarbij net zo flexibel als Defensie zelf. De stichting heeft eigen wanden en kan de kunstwerken vrijwel overal plaatsen.” ‘We zijn zo flexibel als Defensie zelf’ Assen door Robbert Willemsen verschenen in de Asser Courant
De expositie ‘Helmen vol Verhalen’ in de Johan Willem Friso Kazerne in Assen is met twee maanden verlengd. Aanvankelijk zou de tentoonstelling – die op 5 oktober werd geopend – tot en met november draaien, maar daar zijn december en januari aan toegevoegd. De door Nederland reizende expositie ‘Helmen vol Verhalen’ is een project, waarbij kunstwerken het verhaal vertellen van jonge veteranen, die op missie zijn geweest in landen als Libanon, voormalig Joegoslavië, Afghanistan en Mali. Organisator Amy van Son, zelf een marine-veterane: ‘Het gaat dus niet over veteranen die naar Nederlands-Indië, Korea of Nieuw-Guinea zijn gegaan. Van die veteranengroep is over vijf tot tien jaar niemand meer over. ‘Helmen vol Verhalen’ gaat dus over de jongere generatie veteranen. Wij hopen dat de verhalen van de veteranen op die manier verteld blijven worden.’ Daarnaast is het voor bezoekers van de expositie een mooie gelegenheid om eens een kijkje te nemen op het Asser kazerneterrein. En dat is mede de reden, waarom de expositie is verlengd. Van Son: ‘Dat is tot stand is gekomen in samenspraak met de gemeente Assen en Ondernemend Assen. Die vonden dit een ideale gelegenheid de aandacht te vestigen op het belang de kazerne in Assen, die immers met sluiting wordt bedreigd.’ In dat kader is er op 24 november voor leden van Ondernemend Assen een avond vol verhalen van veteranen (VETxAssen) op de kazerne, waarbij zij tevens de expositie kunnen bekijken. ‘Uit de verhalen van de veteranen zal blijken dat ondernemers van hun ervaringen veel kunnen leren’, aldus Ondernemend Assen op haar website. Deze avond begint om 16.45 uur en duurt tot 21.30 uur. Van Son: ‘Maar we willen ook wildcards uitdelen aan niet-leden om bij deze avond aanwezig te kunnen zijn.’ Aanmelden voor de lezingen kan tot uiterlijk 22 november, via de site van Ondernemend Assen onder het kopje ‘activiteiten’. De expositie ‘Helmen vol Verhalen’ op de JWF Kazerne is voor het publiek tot en met januari te zien van woensdag tot en met vrijdag, van 13.00 tot 17.00 uur. Aanmelden is verplicht via www.helmenvolverhalen.nl Kazerne commandant majoor Steneker, burgemeester Marco Out en voorzitter ondernemend Assen, Kor IJszenga spraken als één stem en met persoonlijke anekdotes het aanwezige publiek toe tijdens de opening van de expositie van Helmen Vol Verhalen. In het voormalige restaurant werd hier de afgelopen weken een volledige expositie ingericht die van woensdag tot en met vrijdag te bezoeken is. Voor mensen binnen én buiten de kazerne. De expositie is te bezoeken tot en met eind januari 2023. Meer informatie en reserveringen op helmenvolverhalen.nl. De aftermovie van de opening van Helmen Vol Verhalen in AssenHelmen Vol Verhalen – de impact van de vredesmissies in kunst verbeeld Persoonlijke missie verhalen van veteranen staan centraal in het kunstproject Helmen Vol Verhalen. De ervaringen van de militairen vormen de inspiratiebron voor kunstwerken van tweeëntwintig kunstenaars. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen. Vanaf september tot en met november 2022 zijn de kunstwerken te zien in een reizende tentoonstelling.. De expositie landde als eerste in Overijssel en is nu te bezoeken op de Johan Willem Friso kazerne in Assen. Hierna vervolgt de expositie een weg langs alle provincies van het land. Veertig jaar vredesmissies In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Om dit inzichtelijk te maken zijn veteranen gekoppeld aan kunstenaars, die de verhalen van de blauwhelmen in kunstwerken hebben verbeeld. De militairen komen uit alle provincies van het land en representeren alle afdelingen van Defensie. Zo zijn de landmacht, de marine, de luchtmacht en de marechaussee en niet te vergeten het thuisfront in de expositie vertegenwoordigd. Drijvende kracht Drijvende kracht achter dit kunstproject is cultureel projectleider Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. Delen wat je hebt meegemaakt, zorgt ervoor dat je traumatische ervaringen beter kan verwerken. Dat niet alleen, ook voor de samenleving is het van belang om te weten welke gevolgen een missie heeft voor een militair. Pas dan kan er begrip en erkenning ontstaan. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. Waarbij de universele taal van kunst de brug slaat tussen de wereld van de burger en de militair. Kunstenaars In de expositie is beeldende kunst in diverse disciplines te zien: van fotografie, grafiek, tekeningen en schilderijen tot en met installaties, keramiek en sculpturen. Deelnemende kunstenaars zijn Anders Wolhar, Anook Cléonne, Bas Fontein, Caro Kropveld, Danielle Spoelman, Diederick Kraaijeveld, Erik van Maarschalkerwaard, Hans Mes, Jelmer Zwaan, Kunstconstructie, Mainkunstenaars, Marian Tappel, Mieke van Zundert, Mirka Farabegoli, Peter van Hal, Renée van den Kerkhof, Rob Voerman, Roxanne Monsanto, Sjaak Kooij, Tatjana Kiriënko, Tristan Louwaars, Bart Lucassen en Yvonne Beelen /STUDIO YTOPIA. Randprogrammering
Helmen Vol Verhalen toont naast de kunstwerken ook het project ReUniForm van modeontwerper Jaap Spruitenburg. De ontwerper heeft voor twee veteranen op maat gemaakte outfits gemaakt en hun persoonlijke geschiedenis in beeld gebracht. Daarnaast is er een gevarieerde randprogrammering. Zo komt rapper, kunstenaar en actionpainter Def P langs en zijn er diverse lezingen. De expositie in Drenthe is mede mogelijk gemaakt door Ondernemend Assen. Online De verhalen van veteranen en de ontmoetingen met de kunstenaar zijn ook opgetekend door journalisten. Verder zijn er podcasts van de onthullingen van de kunstwerken en heeft Omroepv in samenwerking met Helmen Vol verhalen een driedelige documentaireserie over ReUniForm gemaakt. Deze verhalen, podcasts en documentaires ze zijn te vinden via www.helmenvolverhalen.nl. Door NRC Kunst en Cultuur | Dominique van Varsseveld De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen maakt deel uit van een project waarin oorlogsveteranen aan beeldend kunstenaars worden gekoppeld. Het laat zien wat er met iemand gebeurt nadat de grond onder zijn voeten is weggeslagen. De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen trapte vlak voor de zomer af op beveiligd militair terrein tussen Arnhem en Het Nationale Park de Hoge Veluwe. In een stalen hangar op Vliegbasis Deelen werden de helikopters één dag verruild voor schilderijen, foto’s, sculpturen, wandkleden en installaties. Aan de hoge buitenmuren van de basis hingen uitvergrote advertenties; militairen met camouflageverf op het gezicht begroetten de mede- werkers. Maar de Top Gun-sfeer op de foto’s van defensie was binnen niet aanwezig. In de loods bewogen de deels in uniform gehulde militairen zich ingetogen – tussen de ietwat luidruchtigere kunstenaars – door de expositie waaraan ze hadden meegewerkt. De tentoonstelling Helmen Vol Verhalen maakt deel uit van een project waarin jonge en ervaren veteranen aan beeldend kunstenaars worden gekoppeld. Na de opening op de vliegbasis verhuisde de tentoonstelling naar het Memory Museum te Nijverdal. Het plan is om met de expositie door alle Nederlandse provincies te reizen. Initiatiefnemer en coördinator is marine-veteraan Amy van Son. „Ik heb het project in het begin maar militaristisch aangepakt”, vertelt ze. „Ik ben uitgegaan van een buddysysteem waarbij je op elkaar moet letten, gelijk aan wat we in het leger kennen. Kunstenaars gingen ‘mee op missie’: in een veilige omgeving vertelden veteranen over hun uitzending, en daar gingen de kunstenaars dan mee aan de slag.” Unieke inkijk De eerste lichting van het project leverde tweeëntwintig sterk uiteenlopende beeldende werken op. De veteranen staan in zwart-wit portretfoto’s samen met de kunstenaars afgebeeld boven aangrijpende verhaalfragmenten die ze deelden, en geven daarmee een indringende en unieke inkijk in de erva- ringen van militairen op missies. Met het project wil Van Son de impact van missies op militairen zichtbaar maken op een manier die voor burgers begrijpelijk is. „Srebrenica is 25 jaar geleden, pas nu wordt er erkend wat er gebeurd is. Het zou mooi zijn als we daarvan leren. Ondertussen heeft Nederland veertig jaar bijgedragen aan verschillende VN-vredesmissies. Dat de behoefte leeft om de weerslag daarvan op militairen te laten zien, blijkt al uit de vijfenzeventig aanmeldingen van veteranen die al snel na de open call binnen kwamen.” Van Son vertelt dat ze de oproep zo breed mogelijk heeft uitgezet: „De landmacht, de luchtmacht, de marine, de marechaussee en het thuisfront doen mee aan het project. Ik heb ook naar verschillende functies gekeken. Een kok die in Kamp Holland in een pannetje doperwten staat te roeren en raketten hoort overvliegen, kan net zo geraakt zijn door een uitzending als een infanterist.” Indringende teksten In de begeleidende teksten naast de kunstwerken volgen indringende flarden tekst van de deelnemende militairen elkaar op. Zoals bij het schilderij We lost one van Mieke van Zundert. Een lege stoel staat uitgelicht op het verder sober gekleurde doek; in olieverf legde ze de eerste maaltijd na het verlies van een soldaat vast. Erik Kuiper, dienstplichtig soldaat Koninklijke Landmacht, verloor tijdens de eerste VN-missie van Nederland in Libanon een kameraad uit eigen post. Hij schrijft: „(...)kreeg je zo’n formulier onder je neus. Het moest een keuze zijn. Maar of het nou zo slim was om een stel 19-jarigen daar naartoe te sturen ... Dat weet ik niet.” Of bij een vijfluik van kunstenaar Sjaak Kooij, waarin hij het thema vaderschap laat zien en de impact van geweld op kinderen in een woestijnlandschap. Het beeld van een scherf in een opengesperde hand is gebaseerd op een herinnering van Kaweh Madad, adjudant en onderofficier van de Koninklijke Landmacht, aan kinderen in Afghanistan die achteloos speelden met rondslingerende vlinderbommen. Madad diende als tolk in Afghanistan en schrijft: „Op mijn twaalfde vluchtte ik met mijn ouders en zusje van Iran naar Nederland. Met deze achtergrond lijkt het misschien gek dat je mee wilt op militaire missie.”
![]() Legermaterialen zoals munitiekisten, helmen, prikkeldraad en een zwaard zijn in verschillende sculptures verwerkt en vallen onder het heldere zaallicht bij de museumopstelling in Nijverdal meer op. Aan een wand hangen verschillende vale T- shirts die werden gedragen tijdens de missies en vaak ook door de militairen zelf werden ontworpen. Op een paar shirts wordt geweld met bravoure uitgedragen. Zo staat op een van de shirts een teddybeer met een precisiegeweer naast een schedel met een ingeslagen kogel met daarnaast de tekst: „Long distance brain surgery”. Een ander shirt draagt de ontnuchterende tekst: „Wat doe ik hier eigenlijk?” Van Son: „Er wordt te makkelijk gedacht: ‘Je hebt ervoor getekend, om mensen dood te schieten.’ Dat is natuurlijk niet zo. En de gedachten van militairen veranderen ook. Over Afghanistan maakten mensen in gedachten een eigen construct dat nu na de terugtrekking weer moet veranderen.” Ze vervolgt: „Stel je bent theoretisch opgeleid en je wil iets goeds doen voor de wereld, dan ga je misschien bij een ngo zoals Artsen zonder grenzen werken. Als je meer praktisch bent aangelegd, kom je sneller in het leger terecht.” Revalidatiecentrum In de hangar op vliegbasis Deelen vertelde veteraan Edwin de Wolf, leidinggevende bij een Militair Revalidatiecentrum, dat het beroep militair een wezenlijk deel van hem uit- maakt. „Het is niet zomaar een vak. Ook als je het pak uittrekt, blijf je militair en blijft je hart groen.” De Wolf vertelde in het atelier van kunstenaar Anook Cléonne het verhaal over zijn uitzending naar Bosnië, waar hij zijn linkerbeen verloor toen hij op een bermbom stapte. Cléonne: „Ik dacht eerst: de wereld van defensie en de wereld van kunst kunnen niet verder uit elkaar liggen. Maar het gaat juist om dingen zicht- baar maken. Hoe laat je zien wat er met iemand gebeurt nadat de grond onder zijn voeten vandaan is geslagen, en hoe hij daarna verder gaat? Hoe verbeeld je en maak je invoel- baar waar iemand geen woorden voor heeft? Kunst is daarbij zo’n mooi middel. ”De Wolf vertelt dat er met de onthulling van Cléonnes kunstwerk De kaart is niet het terrein veel op hem afkwam. „Je slaapt een paar nachten niet. Maar nee, in het proces ernaar-toe kende ik geen schaamte. En uiteindelijk wist een wildvreemde beelden uit mijn verhaal te halen.” De expositie was te zien in Deelen en in Nijverdal en is nu te bezoeken op de Johan Willem Friso kazerne in Assen.
Toespraak Gea Oord, Loco burgemeester Nijverdal opende de expositie in het Memory Museum op 16 juni met prachtige woorden. In aanwezigheid van Commissaris van de Koning Andries Heidema en 'oude veteraan' Ton Kelders. Een woord van welkom en dank werd gedaan door voorzitter Memory Vrijheidsmuseum Henk Morsink. Projectleider Helmen Vol Verhalen Amy van Son droeg 'De Aanklager' voor geschreven door Rick van der Rest.
Beste mensen, Ik woon in Haarle. Voor mensen die hier niet uit de buurt komen, dat is een dorpje iets verderop in deze gemeente. Ik ben vaak langs het Memory Museum gereden. Een museum dat je goed ziet vanaf de weg. Ik zag er ooit een kleine tank voor staan. Ik was er nooit binnen geweest. Ik had me er niet in verdiept. Ik had wel een voorstelling. Ik stelde me voor dat het iets vergelijkbaars moest zijn met wat ik gezien had in de Ardennen of Normandie. Maar dan kleiner, op Nijverdalse schaal. Mijn beeld van de wereld... Sinds een paar weken ben ik wethouder. Begin deze week werd ik gevraagd of ik een openingshandeling wilde verrichten voor een expositie in dit museum: "Helmen Vol Verhalen". Ik zegde toe, nog niet goed wetend waarover het ging. Gisteren bereidde ik mij voor. Het eerste verhaal dat ik zag op de website was het verhaal van Tom Krist, verteld door Jelmer Zwaan, de kunstenaar. Wat Jelmer vertelt, en ook wat Jelmer niet zegt, de stiltes die hij laat vallen. Zijn gezichtsuitdrukking, zijn lichaamstaal. Zijn prachtige kunstwerken. Ze raken me diep. Het verhaal en de beelden ze spreken rechtstreeks tot mijn onderbewuste. Het is alsof ik erbij ben. De tattoo die Tom had gezet. Ze lijken een stem van de overkant... Iedere keer als Jelmer een stuk hout splijt; dan is Tom daar, in zijn gedachten. Ik zie Marian, de moeder van Tom in een fotoboek bladeren. En Jelmer vertelt ondertussen: "het is bijzonder, maar je blijft altijd verbonden." Zelf heb ik twee zonen, één heet Jelmer, hij is 21 jaar... Ik zie Tom, Jelmer, Marian en Wil... En dit is nog maar één verhaal... Er zijn vele helmen en vele verhalen. Ruim 110.000 veteranen in Nederland hebben de afgelopen 75 jaar wereldwijd deelgenomen aan missies in conflict- en oorlogsgebieden. Mensen net als u en ik, zoals onze kinderen, kleinkinderen. De stichting Helmen Vol Verhalen geeft hen een gezicht, erkenning. De verhalen helpen ons te begrijpen, te voelen, opnieuw te leren leven en geven ruimte om te zijn... Ik dank alle kunstenaars, veteranen, naasten, de stichting en het Memory Vrijheidsmuseum namens het college van de gemeente Hellendoorn voor deze indrukwekkende expositie. #veteranen #thuisfront #kunstenaars #expositie #meeopmissie #HelmenVolVerhalen Foto's Walter Sietinga Abonneer je op het youtube kanaal van Helmen Vol Verhalen en krijg een melding als we weer nieuwe podcasts of documentaires plaatsen. Go to link op youtube: https://youtu.be/lbVI0DHhBGs
Wij zijn op missie door de kunsten, zo landde op 29 mei 2022 de turn key expositie voor een hele speciale bijeenkomst op Vliegbasis Deelen. Van een militaire locatie een event lokatie maken, waarbij we organiseren met dat wat er voorradig is. We bouwden een podcast setting op waarbij iedereen aan kan schuiven. Dit is het bijzondere resultaat! Tijdens de 'vernissage van Helmen Vol Verhalen' spreekt Peter van Asselt met deelnemers van de co-creatie. Kunstenaars en veteranen en thuisfront schuiven aan voor korte gesprekken met Peter die van toeten nog blazen weet. Ondertussen luistert Pascal Griffioen (DefP | Osdorp Posse) naar de gesprekken en brengt zijn binnenste naar buiten op basis van de indrukken die hij die dag opdoet. Achtereenvolgens schuiven aan bij Peter van Asselt; Kunstenaar Hans Mes die 'Terugslag' maakte voor Edo van Den Berg. Veteraan Ton Kelders die opnieuw werd gekleed door ontwerper Jaap Spruitenburg in het project ReUniForm. Kunstenaar Marian Tappel die 'Collateral Beauty' maakte op basis van het verhaal van Amy van Son als boegbeeld voor het Helmen Vol Verhalen project en de noodzaak om deze verhalen naar de oppervlakte te brengen middels de kunsten. Kunstenaar Pascal Griffioen die tijdens het rondreizen van de expositie op elke plaats waar de expo landt een dag komt live action painten gebaseerd op de indrukken die hij opdoet en de verhalen die hij hoort. Kunstenaar Erik van Maarschalkerwaard en thuisfront van Rob Donkers, Mira Donkers-Wetzels zij gingen samen mee op missie door de kunsten en vertellen over het kunstwerk 'Missie HVV-10-emr" en het proces. Veteraan en initiatiefnemer Hans Damen die gekoppeld is aan kunstenaar Tatjana Kirienko die over zijn verhaal het textiele kunstwerk 'Cross Roads' maakte. Hans vertelt over hoe het project ontstaan is en de expositie die nu gaat reizen. Kunstenaar Mieke van Zundert die 'We Lost One' maakte gebaseerd op het missieverhaal van veteraan Erik Kuipers, die als dienstplichtige naar Libanon ging. Als laatste schuiven aan veteraan Roy Grinwis en ontwerper Jaap Spruitenburg die het project 'ReUniForm' leven inblies en veteranen kleedt met een reuniform gebaseerd op hun persoonlijke missieverhaal waarbij hij duurzame materialen als denim gebruikt gecombineerd met geupcycelde militaire kleding. Op vliegbasis Deelen een militaire locatie vond een unieke eenmalige happening plaatst, de vernissage van Helmen Vol Verhalen. Dit event is speciaal georganiseerd om alle kunstwerken in hun volle glorie te presenteren in een turn key expositie, die in alle vormen opgezet kan worden om te gaan reizen door Nederland. Gasten bestonden uit veteranen, thuisfront, kunstenaars, partners en sponsoren, locatie houders, pers en genodigden. Bekijk ook de losse fragmenten en natuurlijk het proces van Pascal Griffioen, die bij elke expositie live komt action painten. De expositie van Helmen Vol Verhalen is vanaf half juni tot en met eind augustus te zien in het Memory Museum in Nijverdal, Overijssel. Daarna reist de expositie door. Bekijk de website voor het reisschema in 2022 en 2023. In 2020 en 2021 stuurde we in het 'Helmen Vol Verhalen' project tweeëntwintig veteranen/thuisfront met evenveel zo kunstenaars meer op missie door de kunsten. Via verschillende platformen en in kranten en magazines is de weg naar de expositie te volgen.
Helmen vol verhalen is een expositie die onder je huid kruipt. In een serie kunstwerken komen verhalen van veteranen op je af. Met deze ware “Bildungsreis” geeft de expositie nieuwe invulling aan het wel of niet “vrijblijvend” zijn van mens en missie, zowel uit als thuis. En dat voel je. De expositie bestaat in de kern uit tweeëntwintig werken die door kunstenaars gemaakt zijn op basis van, en geïnspireerd door, de verhalen die tweeëntwintig veteranen of thuisfront met hen hebben gedeeld. Wat betekent het voor mij/ons hier thuis om jou/jullie een missie elders te geven? En andersom: wat betekent jouw opdracht aan mij/ons voor mij? Elk koppel van veteraan en kunstenaar belichaamt een exclusieve kijk op de waarde van lijf, ziel en leden. De stem die kunstenaars hiermee aan veteranen geven roept ook de stem van bezoekers aan. In deze reizende expositie ontstaan namelijk onderweg ook nieuwe verhalen in de opgestelde interactieve objecten die zowel lokaal als online verbindingen maken met nog veel meer veteranen, thuisfront bewoners en ver-weg-betrokkenen. Onderweg in de expositie achtergelaten opmerkingen, notities, schetsen, beelden en geluiden zijn verse getuigen en vullen nieuwe helmen met hun verhalen. Het is heel bijzonder dat defensie en cultuur elkaar op deze manier treffen. En het is relevant, want er is nog niet veel van onder de helmen verteld of verbeeld en dus ook nog niet door de samenleving gehoord of gezien. De huidige situatie in Afghanistan en de invloed daarvan op Nederlandse militairen en hun thuisfront en de inwoners van Nederland maakt deze expositie bijzonder actueel. Helmen Vol Verhalen is gericht op een breed publiek en maakt zichtbaar wat voor velen onzichtbaar is gebleven. Juist nu. De synergie zoals gepresenteerd in Helmen vol verhalen, maakt het onderliggende verhaal van onze maatschappelijke grondwaarden tastbaar. Onontkoombaar doet het je ten diepste beseffen wat we werkelijk van belang achten in de samenleving die we gezamenlijk voorstaan, die we samen bouwen. We kunnen niet onaangedaan blijven als we worden ondergedompeld in een trage exercitie die vrijheid heet en wat dat kost. De verhalen en verbeelding nemen weg wat scheidt en zoeken naar wat verbindt, een ervaring die we samen moeten vieren. De data en planning van de reizende expositie zal in 2022 worden bekend gemaakt. |
Volg hier alles overHelmen Vol Verhalen Archieven
February 2023
Categorieën
All
|