​Maastricht Jonge veteranen krijgen in ons land lang niet altijd het krediet waar ze recht op hebben. In het Gouvernement Maastricht is nu de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Aan de hand van 22 kunstwerken worden de heftige verhalen van deze veteranen verteld. „Een paar dagen na zijn dood in Uruzgan viel er plots een kaart van Rob op de deurmat. Die laatste woorden van hem aan mij zijn verwerkt in een kunstwerk.”

Het is mei 2007, als er bij Marianne en Wil Krist in het Brabantse Berkel-Enschot twee mannen op de stoep staan met slecht nieuws. Zoon Tom van het 42ste bataljon Limburgse Jagers is in Afghanistan zwaargewond geraakt bij een zelfmoordaanslag op een bazaar; een paar dagen later overlijdt hij. „Het is inmiddels achttien jaar geleden, maar voor ons voelt het nog als de dag van gisteren. Tom is dagelijks in onze gedachten.” Dat met de expositie Helmen vol verhalen in het Maastrichtse gouvernementsgebouw aandacht wordt besteed aan het verhaal van veteranen zoals Tom, doet ze goed. „Zo blijft Tom voortleven in de herinnering en dat verdienen hij en al die andere veteranen die ons land dienden.” Lees verder: De Limburger

Bijzonder aan dit verhaal is dat de kunstenaar die een kunstwerk maakte om Toms nalatenschap te eren, in Afghanistan bij hem in het peloton zat. „Ja, Tom was mijn luitenant”, zegt boomkunstenaar Jelmer Zwaan. „We leerden elkaar in Afghanistan kennen. Tom was zeer geliefd. Een echte leider, heel goed in het leggen van contacten en in staat om de sfeer en het moreel hoog te houden. Iemand waar je voor door het vuur wilde gaan.”

Toen Zwaan werd gevraagd een kunstwerk ter ere van Tom te maken, hoefde hij niet lang na te denken. „Natuurlijk! Een hele eer en ook wel heel bijzonder om dit als voormalig pelotonskameraad van Tom te mogen maken. Ik ben boomkunstenaar en heb van hout twee handen gemaakt die in elkaar grijpen om zo de verbondenheid tussen ons aan te geven.”

Hart van kersenhout
Voor Marianne en Wil had Zwaan nog een bijzondere verrassing in petto. „Tussen de twee houten handen zat een groot hart gemaakt van kersenhout. Dat had hij gemaakt speciaal voor ons en staat nu bij ons in de huiskamer.”
​
Nog jaarlijks komt het peloton van Tom bij elkaar. Zwaan: „Op zijn sterfdag gaan we ’s ochtends eerst naar Toms graf. Daar proosten we op hem met een biertje, daarna gaan we lunchen bij Marianne en Wil.”

Het echtpaar geniet daar zeer van. „Het was de eerste jaren na Toms dood nog wat verdrietig en emotioneel, maar inmiddels een jaarlijkse reünie waar we erg naar uit kijken. Het is mooi te zien hoe Toms vrienden zijn gegroeid in hun leven, met huwelijken en kinderen. Ja, dat is ook wat bitterzoet omdat wij uiteraard gewild hadden dat onze Tom die levensfases ook zou hebben mogen doormaken. Dat mocht helaas niet zo zijn.”

Ook voor Mira Donkers uit Kerkrade stond achttien jaar geleden de wereld even stil toen ze bij haar voordeur de mededeling kreeg dat haar man Rob, die in het leger werkte als verpleegkundige, was omgekomen. Op missie in de Afghaanse provincie Uruzgan kwam hij om bij een ongeluk met een militair voertuig. Door hevige regenval waren de toch al slechte wegen nog in slechtere staat dan normaal. Toen de legertruck vlak langs een rivier reed, verzakte de weg en belandde de truck in de rivier.

​„Het was zo onwerkelijk, ik kon het niet geloven. Had Rob de avond daarvoor nog aan de lijn gehad, hij had geregeld dat hij op tijd thuis kon zijn voor de bevalling van onze zoon Stan.” Drie maanden na Robs overlijden werd Stan geboren, die inmiddels bijna achttien jaar is. „Voor Stan is het feit dat Rob er niet meer is zijn normaal, hij weet niet beter. Weet ook niet zo goed wie hij moet missen. Voor mij is dat natuurlijk anders. Dat Stan zegt gelukkig te zijn met mij en zijn leven, doet mij goed. Ik heb als alleenstaande moeder geprobeerd de boel zo goed mogelijk draaiende te houden, maar er waren momenten dat ik Stan moest zeggen dat dingen domweg niet mogelijk waren, of makkelijker waren als papa er was geweest.”

Trouwring
Drie keer per jaar staan Mira en Stan extra stil bij Rob. „Bij zijn sterfdag, onze trouwdag en zijn verjaardag. Dat zijn belangrijke dagen voor ons. Zijn urn staat bij ons thuis en ik draag nog altijd onze trouwring.”

Toen het verzoek kwam of zij en Stan wilden meewerken aan het project Helmen vol verhalen, zag Mira dat ook als een mogelijkheid om de naam van Rob levend te houden. „Maar ook blijft er op deze manier aandacht voor het werk dat de Nederlandse militairen in missies over heel de wereld doen. Want ik denk dat we daar in Nederland toch wel wat makkelijk over denken. Mede door deze kunstexpositie is er nu meer aandacht voor jonge veteranen.”

Mira en Stan werden gekoppeld aan de kunstenaars Erik van Maarschalkerwaard uit Tienray en Tristan Louwaars uit Heerlen. „Die hebben in samenspraak met Stan en mij echt prachtige kunstwerken gemaakt. Erik heeft in zijn kunstwerk ook de woorden verwerkt van de laatste kaart die ik van Rob ontving. Die had hij gestuurd een paar dagen voordat hij dat ongeluk kreeg en werd bij mij bezorgd na zijn dood. Ik weet nog dat het totaal onwerkelijk voelde, toen die kaart op mijn deurmat viel.”

​In het kunstwerk van Louwaars speelt een brief die Stan als kind schreef een grote rol. „Toen hij acht jaar was, was Stan erg bezig met het feit dat hij geen vader had en had hij er ook veel vragen over: wat was zijn vader voor een man geweest? Toen heeft hij aan een aantal mensen die Rob goed hadden gekend een brief gestuurd, waarin hij vroeg naar de herinneringen die zij aan hem hadden om zo een goed beeld van zijn vader te krijgen.”

​Nieuwsgierig
De expositie Helmen vol verhalen toert al een tijdje door Nederland en is al in meerdere provincies te zien geweest en is nu dus aanbeland in Limburg. „Voor mij als Limburgse toch wel extra bijzonder. Ik woon in Kerkrade, maar werk in Maastricht dus zal geregeld binnenlopen in het gouvernement. Ik merk dat het ook bij vrienden en kennissen meer leeft nu. Krijg op sociale media veel vragen en opmerkingen over de expositie, men is toch wel nieuwsgierig.”
​
Naast de kunstwerken voor Tom en Rob, zien we op de expositie ook de werken voor de in Afghanistan zwaargewond geraakte Amsterdammer, maar in Weert woonachtige Jordy Schalk en de Brunssumse Debby Werry die getraumatiseerd terugkeerde van een missie in Bosnië en in een zware burn-out belandde (voor hun uitgebreide verhalen, ga naar helmenvolverhalen.nl).  

​Na vier jaar marine volgt ze een studie humanistiek en nu is ze dus fulltime bezig met Helmen vol verhalen dat inmiddels al heeft geleid tot een boek, foto-expositie en dus deze rondreizende kunstexpositie van 22 kunstwerken waarbij stil wordt gestaan bij de impact van veertig jaar vredesmissies. „Ik ben dit project begonnen om meer aandacht te krijgen voor jonge veteranen, een groep die in ons land toch wat wordt vergeten. Er is een flinke kloof tussen de burgermaatschappij en defensie. Met Helmen vol verhalen hoop ik dat er meer onderling begrip en verbinding ontstaat. Kunst als universele taal kan bijdragen aan erkenning, begrip en gesprekken tussen burgers en militairen.”
​
De expositie reist sinds 2022 door ons land en is nu dus in Limburg aanbeland. „Aan de reacties die ik uit het hele land krijg op deze expositie, merk ik dat het mensen raakt.”

Datum: 6 juni 2025 t/m 29 augustus 2025 
Tijd: 08:00 tot 18:00
Locatie: Centrale hal, Gouvernement aan de Maas (Limburglaan 10 in Maastricht)

Persoonlijke missieverhalen van veteranen staan centraal in het kunstproject 'Helmen vol Verhalen'. De ervaringen van de militairen vormen de inspiratiebron voor kunstwerken van tweeëntwintig kunstenaars. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse missies en de impact daarvan op de deelnemende militairen.

In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Om dit inzichtelijk te maken, zijn veteranen gekoppeld aan kunstenaars, die de verhalen van de blauwhelmen in kunstwerken hebben verbeeld.
​
Drijvende kracht achter dit kunstproject is cultureel projectleider Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. Delen wat je hebt meegemaakt, zorgt ervoor dat je traumatische ervaringen beter kan verwerken. Dat niet alleen, ook voor de samenleving is het van belang om te weten welke gevolgen een missie heeft voor een militair. Pas dan kan er begrip en erkenning ontstaan. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. Waarbij de universele taal van kunst de brug slaat tussen de wereld van de burger en de militair.

Kunstenaars
In de expositie is beeldende kunst in diverse disciplines te zien: van fotografie, grafiek, tekeningen en schilderijen tot en met installaties, keramiek en sculpturen. Deelnemende kunstenaars zijn Albert Ziëck, Anook Cléonne, Bas Fontein, Caro Kropveld, Danielle Spoelman, Diederick Kraaijeveld, Erik van Maarschalkerwaard, Hans Mes, Jelmer Zwaan, Kunstconstructie, Mainkunstenaars, Marian Tappel, Mieke van Zundert, Mirka Farabegoli, Pascal Griffioen, Peter van Hal, Renée van den Kerkhof, Rob Voerman, Roxanne Monsanto, Sjaak Kooij, Tristan Louwaars en Yvonne Beelen.

Randprogramma
Helmen Vol Verhalen toont naast de kunstwerken ook het project ReUniForm van modeontwerper Jaap Spruitenburg. De ontwerper heeft voor Indië en Korea-veteraan Ton Kelders en de Limburgse Afghanistan-veteraan Roy Grinwis, beide drager van het gewonde insigne, op maat gemaakte outfits gemaakt en hun persoonlijke geschiedenis in beeld gebracht.

Bijzonderheden
De expositie opent op vrijdag 6 juni om 15.30 uur.

Bezoekadres
Gouvernement aan de Maas
Limburglaan 10
6229 GA  Randwyck-Maastricht

REUSEL - In de tattooshop van Jim Bremen (34) hangt een kleurrijk schilderij. Maar niet zomaar eentje. Kunstenaar Pascal Griffioen, ook bekend als rapper Def P, heeft het levensverhaal van de Reuselse veteraan uitgebeeld. ,,Toen het openbaar was, kwamen mensen ook met hun verhalen.”

Romee van der Heijden 04-09-24, 17:20 Bron: ED

De garage van Jim Bremen in Reusel is sinds ongeveer twee jaar omgetoverd tot tattooshop Omega Ink. Voordat hij tatoeëerder werd, diende hij in het leger. Het schilderij aan de muur is vol kleur, maar schetst een tijdreis van zijn leven die lang niet altijd zo kleurrijk is geweest. ,,Ieder ding dat ik op het werk zie, daar heb ik een emotie bij”, zegt de Reuselnaar, oorspronkelijk afkomstig uit Gemert.

​De linkerkant van het schilderij gaat terug naar 2010. Toen vertrok hij voor de tweede keer op missie naar Afghanistan als militair. Het was een onrustige tijd, waarin heftige dingen zijn gebeurd. Iets wat ook duidelijk zichtbaar is op het doek. Opvallend is de afbeelding van een vader met een baby in zijn armen.
​
Zo stonden ze destijds voor Bremen: de vader met zijn gewonde baby. Het was duidelijk dat ze hulp nodig hadden, maar vanwege omstandigheden mocht Bremen ze niet laten passeren. ,,Ik heb de vader onder schot moeten houden. Dat gaat aan je vreten”, blikt hij terug.

Helmen Vol Verhalen
Als oud-militair raakte hij enige tijd geleden betrokken bij het project Helmen Vol Verhalen, waarin verhalen van veteranen gekoppeld worden aan kunstenaars die vervolgens een persoonlijk kunstwerk maken.

Bremen vindt het bijzonder dat hij zijn verhaal heeft mogen delen met Pascal Griffioen, een van de grondleggers van de Nederlandse hiphop als voormalig frontman van de groep Osdorp Posse en tevens kunstenaar. ,,Als kind keek ik naar Het Klokhuis, waarin hij ook te zien was. Hij heeft veel betekend voor de hiphop en nu heeft hij voor mij een vet schilderij gemaakt.”

Voordat Griffioen begon te schilderen, zocht hij Bremen thuis op om zijn verhaal aan te horen. ,,In de auto terug was ik al druk aan het nadenken over wat ik wel en niet kon gebruiken”, vertelt de kunstenaar. ,,De volgende ochtend had ik al een heel scenario in mijn hoofd en ben ik meteen gaan schetsen. Er kwam eigenlijk een half stripverhaal uit, waarin ik zijn levensverhaal in drie punten van de tijd uitbeeld.”

Schuldgevoel
Op het kunstwerk is ook een rookpluim zichtbaar, die verwijst naar een aanslag waarbij een vriend van Bremen om het leven kwam. Hij hield daar lang een schuldgevoel aan over. Een week eerder was hij met collega’s op dezelfde locatie en zagen ze leden van de Taliban. De groep kreeg de opdracht niet in te grijpen. ,,Op het schilderij staat ‘what if’ op het graf van mijn vriend. Ik heb lang getwijfeld: wat als we wél de trekker hadden overgehaald?”

In het middelste kader van het schilderij volgt een donkere periode, afgebeeld achter tralies, die verwijst naar de tijd waarin Bremen de puzzelstukjes van zichzelf bij elkaar probeerde te houden. ,,Het ging niet goed met mij en ik volgde therapie”, licht hij toe. ,,Ik heb ook twee weken vastgezeten na een ruzie op Curaçao, waar ik voor werk was.” Dit betekende tevens het einde van zijn militaire carrière.
​
Aan de rechterkant van het schilderij, verschijnt een positiever beeld: Bremen wist de draad weer op te pakken. ,,Het hart staat voor mijn familie. Die heeft me overeind gehouden. De twee rozen zijn mijn kinderen en in die tijd ben ik begonnen met tatoeëren.”

Schilderij met tegenstellingen
Griffioen omschrijft het schilderij als een mix van symboliek en tegenstellingen: een levensweg van links naar rechts, de dood tegenover het leven, goed tegenover kwaad en van donker naar licht. ,,In het derde gedeelte komt de zon weer op. Hij heeft zijn leven opnieuw opgepakt”, aldus Griffioen.

Nu Jim Bremen zijn verhaal heeft gedeeld bij Helmen Vol Verhalen, merkt hij hoe positief mensen daarop reageren. Dat doet hem goed. ,,Toen het openbaar was, kwamen mensen ook met hun verhalen. Het maakt wat los bij mensen.”

En daarmee hoopt hij andere militairen te inspireren om meer te praten over wat ze meemaken. ,,Wees open en eerlijk. Het kan goed uitpakken om af en toe je verhaal te vertellen.”

Helmen Vol Verhalen is een kunstproject van Amy van Son waarin 'jonge' veteranen gekoppeld zijn aan kunstenaars. Het persoonlijke missieverhaal van de veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht. Men bracht 22 'jonge' veteranen, thuisfront en 22 kunstenaars bij elkaar voor een wezenlijke ontmoeting. Hun gezamenlijke missie is het zichtbaar maken van de relevantie van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen.
Naast de, rondreizende, expositie van de kunstwerken bestaat er ook een foto expositie. Hierbij zijn de kunstwerken in beeld gebracht samen met het verhaal van de veteraan en kunstenaar. Vandaag werd dan ook nog een boek gepresenteerd over deze verhalen. 

Luitenant-generaal bd Mart de Kruif, natuurlijk ook Limburgse Jager, schreef het voorwoord.
'Helmen vol verhalen gaat vooral over kameraadschap. Dat is het kwadraat van vriendschap. Militairen laten elkaar niet in de steek, laten niemand achter. Ook als kameraden gewond raken of sneuvelen. En zelfs na de dood verdwijnt die band niet.
​
Zoals bij Tom Krist, wiens peloton nog ieder jaar op 10 juli bij elkaar komt. Want kameraadschap is tijdloos. Net zoals kunst. Hoe mooi is het dan dat het werken, leiden en lijden van militairen wordt verbonden met creativiteit, inlevingsvermogen en handwerk. En iets wordt gecreëerd dat zegt wat stemmen vaak niet kunnen. Dat is Helmen Vol Verhalen.'

Helmen Vol Verhalen is een kunstproject van Amy van Son waarin 'jonge' veteranen gekoppeld zijn aan kunstenaars. Het persoonlijke missieverhaal van de veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht. Men bracht 22 'jonge' veteranen, thuisfront en 22 kunstenaars bij elkaar voor een wezenlijke ontmoeting. Hun gezamenlijke missie is het zichtbaar maken van de relevantie van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen.
Naast de, rondreizende, expositie van de kunstwerken bestaat er ook een foto expositie. Hierbij zijn de kunstwerken in beeld gebracht samen met het verhaal van de veteraan en kunstenaar. Vandaag werd dan ook nog een boek gepresenteerd over deze verhalen. 

​Luitenant-generaal bd Mart de Kruif, natuurlijk ook Limburgse Jager, schreef het voorwoord.
'Helmen vol verhalen gaat vooral over kameraadschap. Dat is het kwadraat van vriendschap. Militairen laten elkaar niet in de steek, laten niemand achter. Ook als kameraden gewond raken of sneuvelen. En zelfs na de dood verdwijnt die band niet.
​
Zoals bij Tom Krist, wiens peloton nog ieder jaar op 10 juli bij elkaar komt. Want kameraadschap is tijdloos. Net zoals kunst. Hoe mooi is het dan dat het werken, leiden en lijden van militairen wordt verbonden met creativiteit, inlevingsvermogen en handwerk. En iets wordt gecreëerd dat zegt wat stemmen vaak niet kunnen.
​Dat is Helmen Vol Verhalen.'

​Onze Regimentscommandant, Lkol Rutger Saathof, was aanwezig, net al een vertegenwoordiging van de Regimentsvereniging. Maar zij waren zeker niet de enige Limburgse Jagers die aanwezig waren! Ook waren o.a. Robin Boon, Roy Grinwis en Jelmer Zwaan (kunstenaar van het kunstwerk van Tom Krist ÈN Limburgse Jager) aanwezig, net als Wil en Marianne Krist.