​Maastricht Jonge veteranen krijgen in ons land lang niet altijd het krediet waar ze recht op hebben. In het Gouvernement Maastricht is nu de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Aan de hand van 22 kunstwerken worden de heftige verhalen van deze veteranen verteld. „Een paar dagen na zijn dood in Uruzgan viel er plots een kaart van Rob op de deurmat. Die laatste woorden van hem aan mij zijn verwerkt in een kunstwerk.”

Het is mei 2007, als er bij Marianne en Wil Krist in het Brabantse Berkel-Enschot twee mannen op de stoep staan met slecht nieuws. Zoon Tom van het 42ste bataljon Limburgse Jagers is in Afghanistan zwaargewond geraakt bij een zelfmoordaanslag op een bazaar; een paar dagen later overlijdt hij. „Het is inmiddels achttien jaar geleden, maar voor ons voelt het nog als de dag van gisteren. Tom is dagelijks in onze gedachten.” Dat met de expositie Helmen vol verhalen in het Maastrichtse gouvernementsgebouw aandacht wordt besteed aan het verhaal van veteranen zoals Tom, doet ze goed. „Zo blijft Tom voortleven in de herinnering en dat verdienen hij en al die andere veteranen die ons land dienden.” Lees verder: De Limburger

Bijzonder aan dit verhaal is dat de kunstenaar die een kunstwerk maakte om Toms nalatenschap te eren, in Afghanistan bij hem in het peloton zat. „Ja, Tom was mijn luitenant”, zegt boomkunstenaar Jelmer Zwaan. „We leerden elkaar in Afghanistan kennen. Tom was zeer geliefd. Een echte leider, heel goed in het leggen van contacten en in staat om de sfeer en het moreel hoog te houden. Iemand waar je voor door het vuur wilde gaan.”

Toen Zwaan werd gevraagd een kunstwerk ter ere van Tom te maken, hoefde hij niet lang na te denken. „Natuurlijk! Een hele eer en ook wel heel bijzonder om dit als voormalig pelotonskameraad van Tom te mogen maken. Ik ben boomkunstenaar en heb van hout twee handen gemaakt die in elkaar grijpen om zo de verbondenheid tussen ons aan te geven.”

Hart van kersenhout
Voor Marianne en Wil had Zwaan nog een bijzondere verrassing in petto. „Tussen de twee houten handen zat een groot hart gemaakt van kersenhout. Dat had hij gemaakt speciaal voor ons en staat nu bij ons in de huiskamer.”
​
Nog jaarlijks komt het peloton van Tom bij elkaar. Zwaan: „Op zijn sterfdag gaan we ’s ochtends eerst naar Toms graf. Daar proosten we op hem met een biertje, daarna gaan we lunchen bij Marianne en Wil.”

Het echtpaar geniet daar zeer van. „Het was de eerste jaren na Toms dood nog wat verdrietig en emotioneel, maar inmiddels een jaarlijkse reünie waar we erg naar uit kijken. Het is mooi te zien hoe Toms vrienden zijn gegroeid in hun leven, met huwelijken en kinderen. Ja, dat is ook wat bitterzoet omdat wij uiteraard gewild hadden dat onze Tom die levensfases ook zou hebben mogen doormaken. Dat mocht helaas niet zo zijn.”

Ook voor Mira Donkers uit Kerkrade stond achttien jaar geleden de wereld even stil toen ze bij haar voordeur de mededeling kreeg dat haar man Rob, die in het leger werkte als verpleegkundige, was omgekomen. Op missie in de Afghaanse provincie Uruzgan kwam hij om bij een ongeluk met een militair voertuig. Door hevige regenval waren de toch al slechte wegen nog in slechtere staat dan normaal. Toen de legertruck vlak langs een rivier reed, verzakte de weg en belandde de truck in de rivier.

​„Het was zo onwerkelijk, ik kon het niet geloven. Had Rob de avond daarvoor nog aan de lijn gehad, hij had geregeld dat hij op tijd thuis kon zijn voor de bevalling van onze zoon Stan.” Drie maanden na Robs overlijden werd Stan geboren, die inmiddels bijna achttien jaar is. „Voor Stan is het feit dat Rob er niet meer is zijn normaal, hij weet niet beter. Weet ook niet zo goed wie hij moet missen. Voor mij is dat natuurlijk anders. Dat Stan zegt gelukkig te zijn met mij en zijn leven, doet mij goed. Ik heb als alleenstaande moeder geprobeerd de boel zo goed mogelijk draaiende te houden, maar er waren momenten dat ik Stan moest zeggen dat dingen domweg niet mogelijk waren, of makkelijker waren als papa er was geweest.”

Trouwring
Drie keer per jaar staan Mira en Stan extra stil bij Rob. „Bij zijn sterfdag, onze trouwdag en zijn verjaardag. Dat zijn belangrijke dagen voor ons. Zijn urn staat bij ons thuis en ik draag nog altijd onze trouwring.”

Toen het verzoek kwam of zij en Stan wilden meewerken aan het project Helmen vol verhalen, zag Mira dat ook als een mogelijkheid om de naam van Rob levend te houden. „Maar ook blijft er op deze manier aandacht voor het werk dat de Nederlandse militairen in missies over heel de wereld doen. Want ik denk dat we daar in Nederland toch wel wat makkelijk over denken. Mede door deze kunstexpositie is er nu meer aandacht voor jonge veteranen.”

Mira en Stan werden gekoppeld aan de kunstenaars Erik van Maarschalkerwaard uit Tienray en Tristan Louwaars uit Heerlen. „Die hebben in samenspraak met Stan en mij echt prachtige kunstwerken gemaakt. Erik heeft in zijn kunstwerk ook de woorden verwerkt van de laatste kaart die ik van Rob ontving. Die had hij gestuurd een paar dagen voordat hij dat ongeluk kreeg en werd bij mij bezorgd na zijn dood. Ik weet nog dat het totaal onwerkelijk voelde, toen die kaart op mijn deurmat viel.”

​In het kunstwerk van Louwaars speelt een brief die Stan als kind schreef een grote rol. „Toen hij acht jaar was, was Stan erg bezig met het feit dat hij geen vader had en had hij er ook veel vragen over: wat was zijn vader voor een man geweest? Toen heeft hij aan een aantal mensen die Rob goed hadden gekend een brief gestuurd, waarin hij vroeg naar de herinneringen die zij aan hem hadden om zo een goed beeld van zijn vader te krijgen.”

​Nieuwsgierig
De expositie Helmen vol verhalen toert al een tijdje door Nederland en is al in meerdere provincies te zien geweest en is nu dus aanbeland in Limburg. „Voor mij als Limburgse toch wel extra bijzonder. Ik woon in Kerkrade, maar werk in Maastricht dus zal geregeld binnenlopen in het gouvernement. Ik merk dat het ook bij vrienden en kennissen meer leeft nu. Krijg op sociale media veel vragen en opmerkingen over de expositie, men is toch wel nieuwsgierig.”
​
Naast de kunstwerken voor Tom en Rob, zien we op de expositie ook de werken voor de in Afghanistan zwaargewond geraakte Amsterdammer, maar in Weert woonachtige Jordy Schalk en de Brunssumse Debby Werry die getraumatiseerd terugkeerde van een missie in Bosnië en in een zware burn-out belandde (voor hun uitgebreide verhalen, ga naar helmenvolverhalen.nl).  

​Na vier jaar marine volgt ze een studie humanistiek en nu is ze dus fulltime bezig met Helmen vol verhalen dat inmiddels al heeft geleid tot een boek, foto-expositie en dus deze rondreizende kunstexpositie van 22 kunstwerken waarbij stil wordt gestaan bij de impact van veertig jaar vredesmissies. „Ik ben dit project begonnen om meer aandacht te krijgen voor jonge veteranen, een groep die in ons land toch wat wordt vergeten. Er is een flinke kloof tussen de burgermaatschappij en defensie. Met Helmen vol verhalen hoop ik dat er meer onderling begrip en verbinding ontstaat. Kunst als universele taal kan bijdragen aan erkenning, begrip en gesprekken tussen burgers en militairen.”
​
De expositie reist sinds 2022 door ons land en is nu dus in Limburg aanbeland. „Aan de reacties die ik uit het hele land krijg op deze expositie, merk ik dat het mensen raakt.”

Provincie Limburg 

In het Gouvernement aan de Maas is vandaag de expositie ‘Helmen vol Verhalen’ in het Gouvernement te Maastricht geopend. Deze bijzondere tentoonstelling geeft een gezicht aan de persoonlijke verhalen van Nederlandse veteranen. Aan de hand van authentieke helmen en indrukwekkende portretten wordt stilgestaan bij hun ervaringen, inzet en moed.

In een uniek project zijn veteranen gekoppeld aan 22 kunstenaars uit heel Nederland. Samen brengen zij de impact van veertig jaar vredesmissies tot leven in beeldende kunst: van fotografie tot installaties, van keramiek tot schilderijen.

80 jaar vrijheid
De tentoonstelling werd geopend door gouverneur Emile Roemer en maakt onderdeel uit van het jaar waarin Limburg en Nederland stilstaan bij 80 jaar vrijheid.

Roemer: “Deze expositie geeft veel stof tot nadenken. Over wat het werk van een militair met hen én hun achterban kan doen. Over wat ze voor hun kiezen hebben gekregen en hoe zij missies – die de gewone burger enkel via media bereiken – hebben ervaren. En wat betekende dit alles voor hun leven ná de uitzending?”

Vertellen en verbeelden
Het project is een initiatief van cultureel projectleider en veteraan Amy van Son, die de kracht van het vertellen en verbeelden van ervaringen als helend en verbindend ervoer. De expositie geeft niet alleen ruimte aan de verhalen van militairen van alle krijgsmachtonderdelen, maar laat ook zien hoe kunst als universele taal kan bijdragen aan erkenning, begrip en dialoog tussen burger en militair.

Naast de hoofdexpositie toont Helmen Vol Verhalen ook het project ReUniForm van modeontwerper Jaap Spruitenburg, met op maat gemaakte ontwerpen voor veteranen Ton Kelders en Roy Grinwis. Verder zijn er bijzondere bijdragen van Denny Bosmann en het Unifil Diorama van veteraan Rianne Volkering. Ook is er een gevarieerd randprogramma met onder andere podcasts, documentaires en ontmoetingen.

De tentoonstelling is op werkdagen vrij toegankelijk en is te zien tot 31 augustus.

Datum: 6 juni 2025 t/m 29 augustus 2025 
Tijd: 08:00 tot 18:00
Locatie: Centrale hal, Gouvernement aan de Maas (Limburglaan 10 in Maastricht)

Persoonlijke missieverhalen van veteranen staan centraal in het kunstproject 'Helmen vol Verhalen'. De ervaringen van de militairen vormen de inspiratiebron voor kunstwerken van tweeëntwintig kunstenaars. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse missies en de impact daarvan op de deelnemende militairen.

In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Om dit inzichtelijk te maken, zijn veteranen gekoppeld aan kunstenaars, die de verhalen van de blauwhelmen in kunstwerken hebben verbeeld.
​
Drijvende kracht achter dit kunstproject is cultureel projectleider Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. Delen wat je hebt meegemaakt, zorgt ervoor dat je traumatische ervaringen beter kan verwerken. Dat niet alleen, ook voor de samenleving is het van belang om te weten welke gevolgen een missie heeft voor een militair. Pas dan kan er begrip en erkenning ontstaan. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. Waarbij de universele taal van kunst de brug slaat tussen de wereld van de burger en de militair.

Kunstenaars
In de expositie is beeldende kunst in diverse disciplines te zien: van fotografie, grafiek, tekeningen en schilderijen tot en met installaties, keramiek en sculpturen. Deelnemende kunstenaars zijn Albert Ziëck, Anook Cléonne, Bas Fontein, Caro Kropveld, Danielle Spoelman, Diederick Kraaijeveld, Erik van Maarschalkerwaard, Hans Mes, Jelmer Zwaan, Kunstconstructie, Mainkunstenaars, Marian Tappel, Mieke van Zundert, Mirka Farabegoli, Pascal Griffioen, Peter van Hal, Renée van den Kerkhof, Rob Voerman, Roxanne Monsanto, Sjaak Kooij, Tristan Louwaars en Yvonne Beelen.

Randprogramma
Helmen Vol Verhalen toont naast de kunstwerken ook het project ReUniForm van modeontwerper Jaap Spruitenburg. De ontwerper heeft voor Indië en Korea-veteraan Ton Kelders en de Limburgse Afghanistan-veteraan Roy Grinwis, beide drager van het gewonde insigne, op maat gemaakte outfits gemaakt en hun persoonlijke geschiedenis in beeld gebracht.

Bijzonderheden
De expositie opent op vrijdag 6 juni om 15.30 uur.

Bezoekadres
Gouvernement aan de Maas
Limburglaan 10
6229 GA  Randwyck-Maastricht

Op vrijdag 6 juni wordt om 15.30 uur de expositie ‘Helmen vol Verhalen’ in het Gouvernement te Maastricht geopend. U bent van harte welkom bij deze opening.
​
Deze bijzondere tentoonstelling geeft een gezicht aan de persoonlijke verhalen van Nederlandse veteranen. Aan de hand van authentieke helmen en indrukwekkende portretten wordt stilgestaan bij hun ervaringen, inzet en moed. In een uniek project zijn veteranen gekoppeld aan 22 kunstenaars uit heel Nederland. Samen brengen zij de impact van veertig jaar vredesmissies tot leven in beeldende kunst: van fotografie tot installaties, van keramiek tot schilderijen.

Het project is een initiatief van cultureel projectleider en veteraan Amy van Son, die de kracht van het vertellen en verbeelden van ervaringen als helend en verbindend ervoer. De expositie geeft niet alleen ruimte aan de verhalen van militairen van alle krijgsmachtonderdelen, maar laat ook zien hoe kunst als universele taal kan bijdragen aan erkenning, begrip en dialoog tussen burger en militair.

Naast de hoofdexpositie toont Helmen Vol Verhalen ook het project ReUniForm van modeontwerper Jaap Spruitenburg, met op maat gemaakte ontwerpen voor veteranen Ton Kelders en Roy Grinwis. Verder zijn er bijzondere bijdragen van Denny Bosmann en het Unifil Diorama van veteraan Rianne Volkering. Ook is er een gevarieerd randprogramma met onder andere podcasts, documentaires en ontmoetingen.

De expositie is tot en met 31 augustus 2025 op werkdagen tot 18:00 uur te bezoeken.
Praktisch
Datum: vrijdag 6 juni 2025 
Locatie: Gouvernement aan de Maas, Centrale hal (hoofdingang) 
Adres: Limburglaan 10,  Maastricht 
Inloop vanaf 15.00 uur, opening expositie door gouverneur Roemer om 15.30 uur
Aanmelden kan bij Bas Albersen ([email protected] of 06-21699201)

20 sep •Nieuws
​Het slagwerkensemble van de Philharmonie Sittard viert op vrijdag 11 oktober haar 70-jarig jubileum. Sinds 1954 zoekt deze eigenzinnige groep de grenzen op in slagwerkland met haar passie voor percussie en liefde voor muziek.

Tijdens het concert op 11 oktober zal Siamo, sentiamo (vertaald: we zijn, we voelen) van Vincent Cox in première gaan. Hierin worden de zes basisemoties van Ekman verklankt: blijdschap, verdriet, angst, verbazing, walging en boosheid. Siamo, sentiamo is het tiende project van Verklanking, een muzikaal-wetenschappelijk samenwerkingsverband tussen wetenschapper Tim Leufkens, componist Vincent Cox en dirigent Frank Marx. Het slagwerkensemble van de Philharmonie Sittard heeft al meermaals een brug geslagen tussen wetenschap en muziek. Met verschillende composities waaronder Phrenology, Somnophonography en Science heeft het slagwerkensemble haar publiek de afgelopen jaren op een unieke wijze bewust gemaakt van de fascinerende wereld van de wetenschap.

Tijdens dit concert wordt ook de indrukwekkende compositie Qua Patet Orbis uitgevoerd. Daarnaast vertolkt singer-songwriter Linda Zijlmans een bijzondere versie van “van veuraaf aan”.
Naast het slagwerkensemble van Philharmonie Sittard verlenen ook de slagwerkgroep van Harmonie St. Michaël Thorn, sopraan Claudia Couwenbergh en fluitkwintet Sfyria hun medewerking aan dit concert.
​
Na de pauze verzorgt de Marinierskapel der Koninklijke Marine een veelzijdig concert.
Kaarten voor dit bijzondere jubileumconcert ‘Pheelings’ op vrijdag 11 oktober in het Toon Hermans Theater Sittard zijn te koop via www.plt.nl.

Help ze thuiskomen
​
Help ze thuiskomen is gekozen als begunstigde van dit concert en heeft speciaal voor deze avond een aanvullend programma rond het thema van PTSS - post traumatisch stress syndroom - georganiseerd. Het programma is als volgt:
17:00 uur: inloop
Rondom het concert wordt in de schouwburg de reizende expositie ‘Helmen vol Verhalen’ van kunstenares Amy van Son getoond. Nederlandse veteranen vertelden over hun ervaringen tegen kunstenaars. De kunstenaars verbeeldden die verhalen in 22 kunstwerken.
19:00 uur: paneldiscussie over het belang van PTSS bij (oorlogs-)veteranen
Gediscussieerd wordt over de aanpak van PTSS binnen de verschillende diensten en hoe voldoende aandacht voor het syndroom te genereren binnen onze samenleving.
Het panelforum wordt gevormd door:
- Angelien Eijsink , dagvoorzitter (voormalig lid Tweede Kamer, mede initiatiefneemster Veteranenwet).
- Nienke Endenburg, assistent-professor gezondheids-psychologie Universiteit van Utrecht. Onderzoeksgebied: de invloed van hulphonden op militaire veteranen met PTSS.
- Eric Vermetten, professor medisch-biologische en psychiatrische aspecten van psychotrauma’s aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Onderzoeksgebied: stress, trauma, complexe PTSS en neurowetenschappen. Militair adviseur.
- Kolonel Paul Hoefsloot, directeur-bestuurder van Nederlands Veteraneninstituut.
- Luitenant-generaal Frank van Sprang, inspecteur-generaal der Krijgsmacht (IGK).
19:40 uur: einde paneldiscussie
20:00 uur: aanvang concert Pheelings

Door: Rob Stikkelbroeck
Een werkgroep, bestaande uit veteranen en gemeentelijke vertegenwoordigers, organiseert het programma in Merkelbeek. De werkgroep heeft bewust gekozen voor de naam ‘Veteranen-Ontmoetingsdag’, omdat gelegenheid tot ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan centraal staan. Daarnaast is het programma gericht op erkenning en herkenning van veteranen.

Na een persoonlijk welkomstwoord door burgemeester Eric Geurts en een minuut stilte, lichten enkele veteranen kort het doel van de ontmoetingsdag toe. Aanleiding om met elkaar in gesprek te gaan is onder andere een circa tien minuten durende film, met aan het woord enkele veteranen uit Beekdaelen, en een interactieve boekpresentatie van veteraan en schrijfster Amy van Son.

Lees ook: Meerssen nodigt veteranen uit voor ceremonie Nationale Dodenherdenking
​
Veteranen die in Beekdaelen wonen en mee willen doen - met of zonder partner - kunnen zich bij de werkgroep aanmelden via [email protected].