Al vijfenveertig jaar nemen Nederlandse militairen deel aan VN-vredesmissies. Maar wat hebben zij daar meegemaakt? Wat betekende hun inzet voor het thuisfront? En hoe was het om terug te keren naar Nederland? In het kunstproject Helmen Vol Verhalen werken veteranen samen met kunstenaars. De kunstenaars vertalen de verhalen van militairen en hun families in indrukwekkende kunstwerken. Zo wordt de impact van vredesmissies zichtbaar en tastbaar.

De expositie brengt verhalen samen uit alle hoeken van Nederland en alle onderdelen van Defensie: landmacht, marine, luchtmacht, marechaussee en het thuisfront. Elk kunstwerk is een weerspiegeling van persoonlijke ervaringen en laat zien wat militaire missies betekenen, niet alleen voor de militairen zelf, maar ook voor hun dierbaren.

Helmen Vol Verhalen geeft een stem aan de vele perspectieven binnen en buiten Defensie en onderstreept de gedeelde verantwoordelijkheid die we als samenleving dragen.

Wanneer: 4 april t/m 7 april 2025
Waar: In de TCF voor Kunstwerk! Liemers Museum

Bron: https://liemerskunstwerk.nl/80jaarvrijheid/



​

Vaak denken mensen bij ‘veteranen’ aan oorlogshelden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, terwijl Nederland ontzettend veel jonge veteranen heeft. Een deel daarvan is nog steeds als militair actief. Hoe is het voor die strijders op missie te zijn in Mali? Of wat doet een uitzending naar Bosnië met ze? Deze jonge veteranen hebben allemaal hun eigen verhaal.
De belevenissen van een aantal van hen worden uitgebeeld in het gemeentehuis van Lochem. Helmen vol verhalen is een project waarin de veteranen worden gekoppeld aan kunstenaars. Het persoonlijke missieverhaal van de (oud)militair vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk. Die kunstwerken én foto’s van de veteranen zijn van 1 tot en met 17 april te zien in Lochem.

​Helm komt terug in kunstwerk
,,De kunstwerken kunnen van alles zijn”, zegt Serge van Dijk. ,,Schilderij, sculptuur, collage, noem maar op. De kunstenaars krijgen een helm, die ze moeten verwerken in het kunstwerk. Het liefst fysiek, maar ze mogen de helm ook tekenen of schilderen.”
Helmen vol verhalen is een rondreizende tentoonstelling, met belevenissen van veteranen uit het hele land. Binnenkort gaan ook Serge en Esther met een kunstenaar praten, die hun ervaringen in Bosnië vervolgens uitbeeldt in een kunstwerk. Serge: ,,En dan gaat ook ons verhaal in een helm.”

Het stel werd door de organisatie van de expositie gevraagd om hun verhaal te doen. Serge en Esther zijn bekende koppen in ‘veteranenland’. Ze runnen in de Detmerskazerne in Eefde een ontmoetingsplek voor militairen en oud-militairen. Die kunnen daar terecht voor een luisterend oor, een kopje koffie en voor de gezelligheid.

​‘Toch wel spannend’
Serge: ,,Ik denk dat de organisatie ons via ons werk in de kazerne op het spoor is gekomen. Wij zitten in de volgende serie van de expositie. We weten nog niet wie de kunstenaar wordt, de uitnodiging voor het gesprek moet nog komen. Spannend? Ja, toch wel. Je gaat met een wildvreemde praten over persoonlijke, intieme dingen. Maar onze ervaringen zijn niet zo heftig, hoor.”

Serge en Esther hielden geen trauma’s over aan hun uitzending naar Bosnië. Serge: ,,We zaten er eind 1996 en begin 1997, in totaal zes maanden. Dat was de nasleep van de oorlog in Bosnië. Er was amper dreiging. Wij kregen niet te maken met bermbommen, aanslagen of beschietingen. Het was een vrij rustige missie.”
Serge reed het hele land door als lid van een militaire transporteenheid. Esther zat in de technische dienst en verbleef vooral in het Nederlandse kamp. Serge: ,,We waren twee maanden samen en de rest van de missie deden we apart van elkaar.”

​Soort ‘constante spanning’
,,Hoewel er niet direct gevaar was, voelden we wel een soort lichte, constante spanning. Want we zaten wel in een gebied waar de situatie nog erg broos was.”
Veel mensen denken dat veteranen altijd met een volle rugzak terugkomen van een missie. Een misverstand, zegt Serge. ,,Nederland telt ongeveer 100.000 veteranen en 4 à 5 procent daarvan kampt blijvend met problemen als een trauma, angst of stress.’’
,,Een missie heeft ook leuke kanten, zoals vriendschappen en samen iets voor elkaar krijgen. Het is goed dat die naar voren komen in de expositie. Er kunnen over een uitzending naar een oorlogsgebied ook mooie verhalen in een helm.”

za 15 mrt, bron: Algemeen 

Zevenaar herdenkt en viert dit jaar 80 jaar bevrijding van Nederland. De werkgroep 4 mei Zevenaar heeft daarom alle registers opengetrokken voor een extra indrukwekkend programma. In het eerste weekend van april is de aftrap met de 4 mei wandeling, een fototentoonstelling en speeddate met veteranen. Allemaal in eendrachtige samenwerking met het Liemers Museum en de veteranen van Zevenaar.
Door Susan Wiendels

De 4 mei wandeling is helemaal ingeburgerd in Zevenaar. Deze herdenkingswandeling startte in 2017 voor groep 8-leerlingen. Al snel bleek dat niet alleen jongeren, maar ook volwassenen interesse hadden in de indrukwekkende verhalen die langs de route werden verteld. Daarom werd de wandeling opengesteld voor iedereen. Dit jaar is de tocht op zaterdag 5 april. Opnieuw voert de wandeling langs historische plekken zoals de Turmac, het station, de St. Andreaskerk, de synagoge en het Juvenaat en brengen gidsen met diepgewortelde Zevenaarse roots de verhalen tot leven. Sommigen van hen maakten de oorlog zelf mee, anderen groeiden op met de echo’s ervan.

Voorzitter Marie-José Ogink: “Het mooie is dat er dit jaar weer nieuwe verhalen worden verteld. Zoals bijvoorbeeld over Jan Reinders, de slagerszoon.” Ze benadrukt: “De verhalen over wie hier vóór ons leefden, moeten blijven klinken.” Dankzij informatiebordjes en een QR-code krijgen deelnemers nog meer inzicht in de gebeurtenissen van toen. Simone van Onna voegt toe: “Het is een tocht vol geschiedenis, maar ook een les voor de toekomst.”

Wandelaars kunnen op 5 april meerdere vliegen in één klap slaan. Want de Turmac Cultuurfabriek, het startpunt van de 4 mei wandeling, is van 4 tot en met 7 april het decor van de reizende foto-expositie ‘Helmen Vol Verhalen’. In de hal staan 25 staanders met persoonlijke missieverhalen en beelden van veteranen. Op 5 april zijn ook veteranen uit Zevenaar live aanwezig om hun verhaal te doen. Een unieke kans, om in gesprek te gaan met deze helden.

Voorzitter Marie-José Ogink en Simone van Onna benadrukken het belang van de activiteiten. “Het is essentieel om de verhalen van vroeger te blijven vertellen, zodat ook toekomstige generaties begrijpen wat vrijheid betekent.”

Naast de activiteiten in april tekent de werkgroep 4 mei Zevenaar op 4 en 5 mei voor (extra) herdenkingsactiviteiten. Op 4 mei is de jaarlijkse Dodenherdenking op het Raadhuisplein en op 5 mei een bevrijdingsontbijt.

Inschrijven voor wandeling
Iedereen vanaf 11 jaar kan zich inschrijven voor de herdenkingswandeling tot en met donderdag 3 april via wandeling.4meizevenaar.nl/aanmelden of telefonisch via het Liemers Museum: 085-0409971.
​
Mis deze unieke kans niet om op een bijzondere manier stil te staan bij 80 jaar bevrijding en de verhalen van Zevenaar in oorlogstijd te ervaren.

5 april t/m 5 mei
Locatie: Kasteel 2, Coevorden

Helmen Vol Verhalen is een project waarin persoonlijke verhalen en ervaringen van veteranen kunstenaars inspireren tot kunstwerken. Met deze expositie in het oude Rabobank-gebouw in Coevorden wordt een breed publiek inzicht gegeven in de relevantie van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen. Toen en nu.

Zaterdag 5 april: van 11.30 tot 17.00 uur
Zondag 6 april: van 12.00 tot 16.00 uur
Overige dagen:

• Donderdag 10 / vrijdag 11 / zaterdag 12 april van 12.00 tot 16.00 uur
• Donderdag 17 / vrijdag 18 / zaterdag 19 april
• Donderdag 24 / vrijdag 25 april (zaterdag 26 april gesloten i.v.m. viering Koningsdag)
• Donderdag 1 / vrijdag 2 / zaterdag 3 mei
• Maandag 5 mei

Wil je deelnemen als vrijwillig supoost in deze periode? Geef je hier op. 

Op 8 februari 2025 vond de opening plaats van het herdenkingsjaar '85 Slag Om De Grebbeberg'. HaFo maakte hiervan een reportage. Hieronder een selectie, meer beeld vind je hier.

Rhenen herdenkt het komend jaar wat de Tweede Wereldoorlog heeft aangericht in de Rijnstad. Net als een groot deel van het land viert de stad de bevrijding van 1945. Maar dit jaar kijken de Rhenenaren ook naar 1940 toen daar de Slag om de Grebbeberg woedde.
Door Jaap Rademaker Bron Gelderlander

Met kransen en woorden trapte burgemeester Géran Kaai zaterdag het vierings- en herdenkingsjaar af op een bijzondere plek: het monument van de opvanggemeenten uit de Krimpenerwaard. Rhenen lag in 1940 in puin en moest volledig worden heropgebouwd. Inwoners werden in de nasleep van de Slag om de Grebbeberg geëvacueerd naar dorpen in met name de Krimpenerwaard.

Kaai verwees daarbij ook naar de vluchtelingen van vandaag de dag. ,,We zien hartverscheurende beelden op televisie. De angst zichtbaar in de ogen, hunkerend naar veiligheid. Ook hier in Rhenen weten we wat vluchten is, om noodgedwongen huis en haard achter te laten.”
Van januari tot en met juni houden Rhenen en de stichting Slag om de Grebbeberg elke maand activiteiten om stil te staan bij deze belangrijke periode in de geschiedenis van Rhenen. Met lezingen, theater, tentoonstellingen, herdenkingen, vieringen en concerten. Dit zijn vijf momenten om niet te missen.

​Helmen vol verhalen
Sinds januari is er in het gemeentehuis de expositie ‘Helmen vol verhalen’ te zien. Dit project brengt verhalen van veteranen en hun thuisfront tot leven door middel van kunstwerken die zij samen met kunstenaars hebben gemaakt.
Amy van Son bracht veteranen en professionele kunstenaars samen voor haar project ‘Helmen Vol Verhalen’, dat al vanaf 2022 door het land reist. In Rhenen is werk te zien van negen kunstenaars, die zijn gevoed door de ervaringen van veteranen. Het persoonlijk missieverhaal van de jonge veteraan vormt de inspiratiebron voor een kunstwerk met verbeeldingskracht.

Rhenenaren op de vlucht
De inwoners van Rhenen moesten twee keer hun stad verlaten in de oorlog: in de meidagen van 1940 vanwege de Slag om de Grebbeberg en later in de oorlog toen Rhenen in de vuurlinie kwam te liggen. Vanaf 18 april tot het eind van het jaar is daar in het Stadsmuseum Rhenen een tentoonstelling aan gewijd met als titel ‘Op de vlucht'.
Met duizenden vertrokken de Rhenenaren op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek tijdens de Slag om de Grebbeberg. Ook de dieren van Ouwehands Dierenpark verlieten in kolonne de dierentuin op de vlucht voor het oorlogsgeweld. Voorwerpen, films, foto's en getuigenissen vertellen over die vlucht in het museum.

Lees verder op De Gelderlander. 

Rijnpost door Marco Diepeveen 
RHENEN Jonge veteranen die zijn gekoppeld aan kunstenaars, die hun indringende verhalen op missie en van het thuisfront in kunstwerken hebben verbeeld. Zo ontstond een wereldwijd uniek creatief project. Met als titel ‘Helmen Vol Verhalen’ en nu te zien in de hal van het Huis van de Gemeente in Rhenen. Tot en met 28 februari.

Initiatiefnemer van deze rondreizende tentoonstelling is Amy van Son (55), zelf veteraan bij de Koninklijke Marine. De Arnhemse diende op het fregat Hr.Ms. Van Kinsbergen en heeft bovendien een achtergrond in de humanistische geestelijke verzorging. ,,Daardoor spreek ik de taal van veteranen en win ik makkelijker hun vertrouwen. Jonge militairen lopen niet met hun ellende te koop. De drempel om hun verhaal te vertellen is hoog. Ook thuis. Bovendien kijken ze met groot respect naar oude veteranen. Zelf voelen ze zich soms niet echt veteraan.”

ERKENNING EN WAARDERING
‘Helmen Vol Verhalen’ geeft hen al vijf jaar een podium. ,,Dan praten we over deelnemers aan naoorlogse VN-vredesmissies. Van de Libanongangers van begin jaren tachtig tot heden. Ze verdienen erkenning en waardering. Via kunst wil ik de mens achter de missie laten zien. Wat maakten die jongens en meiden mee daarginds? Wat namen ze mee naar huis? Wat was de impact op het thuisfront?”

ENORME IMPACT
Van Son is kritisch op de nazorg voor veteranen. ,,Die is iets verbeterd, maar er schort nog veel aan. Instanties missen inlevingsvermogen, er zijn drempels om professionele hulp te vragen. Terwijl iedereen tijd nodig heeft om de impact van de missie te verwerken. Officiële cijfers spreken van 3 procent PTSS. Maar mijn indruk is dat dat percentage veel hoger ligt. Een uitzending verandert iedere militair ingrijpend. Dat is een levenservaring met een enorme impact.”
Ook de erkenning is vaak lauw en laat, wat de verwerking van de opgedane ervaringen bemoeilijkt. ,,De Libanongangers kregen die pas na 25 jaar, Dutchbat uit Srebrenica werd pas twee jaar geleden gerehabiliteerd.”

In de burgermaatschappij missen de teruggekeerden een missie. ,,Die heb ik voor hen gecreëerd met dit project in een veilige setting. Eerst hoorde ik veel kritiek: passen een kunstenaar en een veteraan wel bij elkaar? Maar kunstenaars en veteranen meldden zich in een rap tempo uit het hele land. Ik matchte hen en vormde een evenwichtige afspiegeling van jong en oud, diverse rangen en alle wapenonderdelen. Bij ‘Helmen Vol Verhalen’ zijn ook ondernemers en scholen betrokken.”

BOEK EN TENTOONSTELLING
De dertig verschillende kunstuitingen zijn niet ontstaan als therapievorm. ,,Ik wilde echt professionele kunst presenteren. Van gevestigde kunstenaars als Rob Voerman, beeldhouwer en installatiekunstenaar. Uit de opgenomen gesprekken vloeiden als vanzelf de emoties. Die vormden de inspiratie voor de creativiteit. Een journalist tekende de verhalen op, een fotograaf fotografeerde het project en de deelnemers eraan. Daarvan is een boek gemaakt, dat inmiddels zijn tweede druk beleefde. Zowel boek als tentoonstelling blijken een enorme spraakmaker te zijn. Hiermee wil ik veteranen in hun kracht zetten.”

Persbericht Zundert
Een voor een kwamen veteranen van diverse oorlogsmissies zondag naar de Weeghreyse in Zundert om samen met Amy van Son en Mieke van Zundert de aankomst per witte militaire jeep van het schilderij ‘We lost One’ te begeleiden.

Het schilderij is gebaseerd op een verhaal van Erik Kuiper, ook veteraan, die in de tachtigerjaren naar Libanon ging als Unifiller.

Na terugkomst in Nederland ging Erik ‘gewoon door‘ met leven, maar hij bleef zorgen voor zijn kameraden en overige veteranen.

Zo’n twintig mannen en vrouwen die Erik op deze manier goed hebben gekend, kwamen naar de onthulling van het schilderij.

Het schilderij gaat over het verliezen van een medemillitair terwijl je op missie bent. Omdat Erik zelf onlangs is overleden, hadden titel en onderwerp extra impact op de aanwezigen.
Mieke van Zundert las daarna twee brieven voor van de indertijd 19 jarige Erik Kuiper. Hij gaf haar zijn persoonlijke correspondentie uit die tijd, omdat ze samen werkten voor het kunstproject Helmen vol Verhalen.

Daarna gaf ze de aanwezigen een witte anjer, die tegenwoordig symbolisch gedragen wordt door veteranen. Erik Kuiper en Henk Schoenmakers stonden aan de wieg van dit symbool.
Veteraan, chauffeur van de jeep en kistenbouwer Henk Schoenmakers kreeg van Van Zundert daarom de eerste witte Anjer uitgereikt, ook voor zijn inzet voor het project Helmen vol Verhalen.
Het schilderij is onderdeel van dit project.

Helmen vol Verhalen is een nationaal project dat loopt vanaf ca 2018, waar kunstenaars en ‘jonge veteranen’ worden gekoppeld. Jonge veteranen zijn alle militairen die ná de WO II zijn uitgezonden.
Vaak hebben die veel meegemaakt en hun verhalen zijn gevangen in kunstwerken en opgeschreven door o.a. Marlies Rothoff, dit boek is in te zien bij de Weeghreyse en evt te bestellen via een qr code.
​
Het schilderij mag van de Weeghreyse vanaf nu onderdeel zijn van de expositie Tachtig jaar bevrijding. Het staat tot en met 1 december in de etalage van het cultuurhistorisch centrum. Daar kijkt het heel toepasselijk uit op het ‘anjerveldje’ en het veteranen monument. De expositie is zien op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. 

Een voor een kwamen veteranen van diverse oorlogsmissies zondag naar Museum de Weeghreyse in Zundert om samen met Amy van Son en Mieke van Zundert de aankomst per in witte militaire jeep van het schilderij ‘We lost One’ te begeleiden. Het schilderij is gebaseerd op een verhaal van Erik Kuiper, ook veteraan, die in de tachtigerjaren naar Libanon ging als Unifiller. Na terugkomst in Nederland ging Erik ‘gewoon door‘ met leven, maar hij bleef zorgen voor zijn kameraden en overige veteranen.

Zo’n twintig mannen en vrouwen die Erik op deze manier goed hebben gekend, kwamen naar de onthulling van het schilderij. Het schilderij gaat over het verliezen van een mede-millitair terwijl je op missie bent. Omdat Erik zelf onlangs is overleden, hadden titel en onderwerp extra impact op de aanwezigen.

Mieke van Zundert las daarna twee brieven voor van de indertijd 19 jarige Erik Kuiper. Hij gaf haar zijn persoonlijke correspondentie uit die tijd, omdat ze samen werkten voor het kunstproject Helmen vol Verhalen. Daarna gaf ze de aanwezigen een witte anjer, die tegenwoordig symbolisch gedragen wordt door veteranen. Erik Kuiper en Henk Schoenmakers stonden aan de wieg van dit symbool.
Veteraan, chauffeur van de jeep en kistenbouwer Henk Schoenmakers kreeg van Van Zundert daarom de eerste witte Anjer uitgereikt, ook voor zijn inzet voor het project Helmen vol Verhalen.
Het schilderij is onderdeel van dit project.

Helmen vol Verhalen is een nationaal project dat loopt vanaf ca 2019, waar kunstenaars en ‘jonge veteranen’ worden gekoppeld. Jonge veteranen zijn alle militairen die ná de WO II zijn uitgezonden. Vaak hebben die veel meegemaakt en hun verhalen zijn gevangen in kunstwerken en opgeschreven door Marlies Rothoff, dit boek is in te zien bij de Weeghreyse en evt. te bestellen via een QR code.
Het schilderij mag van de Weeghreyse vanaf nu onderdeel zijn van de expositie Tachtig jaar bevrijding. Het staat tot en met 1 december in de etalage van het cultuurhistorisch centrum. Daar kijkt het heel toepasselijk uit op het ‘anjerveldje’ en het veteranen monument. De expositie is zien op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
​
Fotoalbum: https://myalbum.com/album/rkfeGv9otvsm/

Norman Meyer een goed vriend van Erik Kuiper beschreef aan Zundert waar het schilderij met Erik Kuiper gebracht zou worden voor tentoonstelling en later wat onderhoud.

De komende weken kijkt hij (Erik) uit over het nieuwe Anjerperkje. De kunstenares Mieke van Zundert en Amy van Son hadden een mooi relaas over het project Helmen Vol Verhalen Groep en de ontstaansgeschiedenis van het schilderij. Uiteraard kwamen er allerlei herinneringen en anekdotes ter sprake die illustreren waarom we Erik zo missen. En wat hij voor zoveel mensen heeft betekend.

De rode draad van het weekend is "van betekenis zijn door het beste uit jezelf te halen". Dat kregen we op school mee, en zo leefde Erik. Er zijn voor de ander, je vaardigheden ontwikkelen en inzetten voor elkaar. Mieke had het kunstzinnig vorm gegeven met haar papieren anjers met anjerzaadjes die ze voor ons aanwezigen had: alle kiemkracht van het leven en de natuur, verpakt in een mooie, kwetsbare vorm, die uiteindelijk tot bloei gaat komen in goede aarde en de juiste hoeveelheid water. En zo weer zaadjes gaat vormen om de cyclus, tot in de eeuwigheid, voort te zetten.

Rolduc en de anjer zijn beiden, voor hen die er emotioneel mee verbonden zijn, symbolen die richting geven en houvast, waar je je even op kunt bezinnen en daarna weer je stappen in de gekozen richting zetten. Dit weekend heeft bij mij ook weer zaadjes geplant die uiteindelijk tot wasdom gaan komen. Ik had geen minuut willen missen.