Kunstwerken vertellen de verhalen van veteranen

Geschreven door Tian van der Snee
25 juli 2023 

​ARNHEM - De persoonlijke verhalen van veteranen en creativiteit van kunstenaars hebben geleid tot kunstwerken die te zien zijn in de expositie ‘Helmen Vol Verhalen’. Deze is in augustus te zien in de Witte Kapel in Schaarsbergen. Amy van Son, projectcoördinator én veteraan, weet als geen ander hoe het is om terug te keren naar de normale maatschappij als ex-marine vrouw: “Ik mis de verbondenheid en kameraadschap die ik voelde tijdens mijn tijd bij defensie.”
​
Het leven op een schip is net zoals in een klein dorp, weet de Arnhemse Van Son. "Je zit een half jaar lang op een boot met honderdvijftig andere mensen en dan moet je het met elkaar zien te doen." Die verbondenheid, kameraadschap en het vertrouwen in elkaar zijn haar altijd bijgebleven.

Of bekijk de video op YouTube

​Wereld rondreizen
Van Son werkte vier jaar bij de Koninklijke Marine als telegrafiste en seiner. Inmiddels gaat het communiceren via satellieten, maar toendertijd met lichtmorse en codes. In die vier jaar reisde ze de hele wereld rond. "We voeren voor Joegoslavië en Irak. Maar ik ben ook in Amerika, IJsland en andere delen van Europa geweest", vertelt Van Son. Toen de Balkanoorlog uitbrak moesten ze naar dat gebied om de weg vrij te maken voor de koopvaardij. Als er geen conflicten waren, oefenden zij voor het geval er iets zou gebeuren.

Terugkeren naar de maatschappij
Toen Van Son terugkeerde van het water, was het voor haar wennen om weer tussen de ‘normale’ mensen te zijn. Ze was gewend om met een militaristische blik naar dingen te kijken en te praten in opdrachten. "Voor mij was het normaal dat mensen eerst hun taak uitvoerden en daarna pas rusten. Zo gaat dat niet in de burgermaatschappij." Zelfs vijftien jaar na haar tijd als marine vrouw, droomde ze nog dat ze aan het varen was. "Als ik wakker werd, wilde ik mijn werkpak aantrekken en op post gaan", vertelt ze.

‘Verhalen die verteld moeten worden’
Met het verlangen naar kameraadschap en verbondenheid, dat ze niet kon vinden in de normale maatschappij, is ze kunstprojecten gestart. ‘Helmen Vol Verhalen’ is een van die projecten. In deze expositie worden de verhalen van veteranen verteld in de vorm van kunstwerken. "Het is nodig om bepaalde verhalen naar de oppervlakte te brengen", legt Van Son uit. "Helmen Vol Verhalen focust zich voornamelijk op de jonge veteranen. Vaak denken mensen aan ex-militairen die diende in Tweede Wereldoorlog, terwijl er juist ook veel veteranen zijn die in latere oorlogen gediend hebben." De expositie beslaat veertig jaar Nederlandse missies: "De bezoekers kunnen kennisnemen van de kunstwerken, want de universele taal van de kunst is wat je raakt."
‘Helmen Vol Verhalen’ is vanaf 18 augustus te zien in de Witte Kapel in Schaarsbergen.