Amy van Son met haar creatieve militaire missie ‘helmen vol verhalen’.

Foto: Carlo ten Ellen

Amy zoekt erkenning voor veteranen: ‘Je lichaam is terug in Nederland, maar je geest komt er op een kameel achteraan’
Voor de tweede keer gaat Veteranendag vandaag niet door vanwege corona. Amy van Son bedacht iets nieuws. Ze koppelde twintig veteranen aan twintig kunstenaars. Via de kunstwerken hoopt ze de burgerbevolking de wereld van veteranen te laten begrijpen. In september opent de reizende expositie. De Stentor spreekt met een aantal deelnemers aan die missie.

Door: Phaedra Werkhoven

Ze heeft een nieuwe missie, al is het dit keer geen militaire. Amy van Son (51) is veteraan en projectleider van Helmen vol verhalen. Door veteranen hun verhalen te laten vertellen aan kunstenaars, die daar vervolgens een kunstwerk van maken, heeft ze een beweging in gang gezet. Ze worden buddy’s en er ontstaat iets nieuws, waarmee ze het verhaal aan de burgermaatschappij kunnen laten zien. Dat is nodig, Van Son vindt dat er erkenning moet komen voor veteranen. ,,Zij zijn uitgezonden namens de Nederlandse burgers. Ze wilden iets goeds doen. Het gaat om ons allen, wat de ander opgeeft voor het geheel. Maar voor burgers is een veteraan toch meer die oude verzetsstrijder die scheefgezakt van de medailles op een stoel zit. Terwijl er sinds de Tweede Wereldoorlog heel wat veteranen naar andere oorlogsgebieden zijn uitgezonden.”

Emoties
Twintig veteranen en twintig kunstenaars koppelde ze aan elkaar. En ja, daar is ruimte voor de emoties, als ze elkaar ontmoeten. ,,Over zingeving voer je geen strijd.” Voor haar is dit project een voortdurende terugkeer in de burgermaatschappij. 

Dat is soms moeilijk voor veteranen, weet ze. ,,Je moet jezelf opnieuw verhouden, met alles wat je hebt meegemaakt. Veteranen zijn vaak hard, mogen geen emoties tonen en vertellen ook niet makkelijk. Ze hebben het idee dat ze uit elkaar vallen als ze de emotie toelaten. Maar ik weet dat het vertellen van je verhaal louterend kan werken.”

Van Son was zelf bij de eerste ontmoeting tussen de kunstenaars en veteranen. Ze werd geraakt door alle verhalen die ze hoorde, door de diepere laag die de kunstenaars en veteranen vaak samen aanboren. Niet iedere veteraan heeft PTSS, dat is een verkeerd beeld, legt van Son uit. Er is veel vaker sprake van moral injury, zoals dat heet, dat je eigenlijk niet meer goed uitkomt in de realiteit van vandaag, met hoe je de keuzes hebt moeten maken tijdens je missie. ,,Dat je kinderen hebt verkocht zien worden voor een pakje sigaretten, dat je continu aan staat. Eigenlijk keert je lichaam terug naar Nederland, maar komt je geest er op een kameel achteraan.” 

Lees verder: ​Amy zoekt erkenning voor veteranen: ‘Je lichaam is terug in Nederland, maar je geest komt er op een kameel achteraan’