Documentaire over Dutchbatter Edo uit Aldermardum: "Dit gaat er wel inhakken"

Interviewshot van Edo van den Berg in de documentaire © Dokumintêre Edo

Casper Slotboom verschenen op Omroep Friesland
​Vijf studenten van de Hanzehogeschool in Groningen hebben een documentaire gemaakt over oud-Dutchbatter Edo van den Berg (49) uit Oudemirdum. De documentaire gaat donderdagavond in première.
Er hangt een verzameling van verschillende medailles en badges in het huis van Van den Berg. Bescheiden aan de muur, niet direct in het zicht. In het eerste interviewshot van de documentaire staan de medailles zo opgesteld dat ze goed in beeld zijn.

'Geen gepronk'
Daar grijpt hij toch even in: "Ik ben niet een persoon die echt trots in zijn medailles ziet, vanwege de zwarte bladzijde die eraan vastkleeft. Natuurlijk zijn er ook medailles waar ik wel wat mee heb, maar ik hoef er niet mee te pronken. Dat blijft er bij mij wel inzitten."
Hij zou niet snel met de medailles naar buiten gaan. "Als het moet vanwege het uniform, prima. Maar ik heb ook al een paar keer gehad dat ik dan de batons op had. Zo van 'oeps, ik ben mijn medailles vergeten. Ik doe wel even dit'."

​Negatieve berichtgeving
Van den Berg is geen veteraan die pocht met zijn militaire verleden. Maar het is ook een belangrijk onderdeel van zijn leven. Van den Berg was actief als militair in Bosnië bij Dutchbat III en heeft 'De Val van Srebrenica' meegemaakt. Dat heeft hem behoorlijk geraakt.
"De ellende die daar was, de ellende die er daarna is geweest. De negatieve berichtgeving in de media. Op persoonlijk vlak zijn er veel dingen fout gegaan. Vaak is dat ook ontstaan door die berichtgeving." Hij hoopt dat de documentaire een aantal van die berichten dan ook in een ander daglicht zet.

Je gaat wel in therapie om je eigen leven eigenlijk te redden.
Oud-Dutchbatter Edo van den Berg

​"Je gaat je anders gedragen dan dat men van je gewend is. Alleen jijzelf denkt dat je je normaal gedraagt", legt Van den Berg uit. Daardoor krijg je volgens hem verkeerde communicatie. "Je stoot elkaar dan af en trekt je terug. En uiteindelijk ga je wel in therapie om je eigen leven eigenlijk te redden."

Verhaal delen
Van den Berg is begonnen met het delen van zijn verhaal in 2017. Toen heeft hij in Normandië zijn verhaal verteld aan een groep soldaten, bij een bunker aan de Franse kust. "Het was regenachtig, dus we besloten om na het verhaal terug te gaan naar het kamp en daar de vragenronde te doen. Een jongen kwam naar mij toe en zei: 'Mag ik zo eerst het woord nemen?'"
"Eenmaal op het kamp aangekomen, vertelde hij dat hij altijd de grappenmaker is, maar dat hij eigenlijk kampt met dezelfde soort problemen. Door mijn verhaal vertelde hij zijn verhaal. Dat deed me beseffen dat het delen van mijn verhaal ervoor zorgt dat anderen dat ook doen."

​Om die reden was het voor hem ook makkelijker om mee te werken aan de documentaire. "Want ik weet dat er positieve gevolgen aan zitten. Ik heb in eerste instantie heel erg getwijfeld. Moet ik hiermee in zee gaan? Moet ik dit willen? Waar gaat dit eindigen?", vroeg hij zich af. "Uiteindelijk heb ik vaker mijn verhaal verteld, dus daardoor vond ik het goed om hieraan mee te werken."

Terug naar Bosnië
Maar dat was niet alles. De studenten willen graag naar Bosnië toe. "We dachten dat het een goede toevoeging was, om het onderwerp nog duidelijker te maken", zegt Julie, een van de makers. "Dat wilden we wel graag met Edo. Samen met zijn vrouw zijn we die kant op gegaan. We konden daar slapen bij een oude vriend van hem, ook een veteraan. Het was een enorme toevoeging voor onze documentaire om dit zo met z'n allen te doen."
Van den Berg twijfelde toen wel even. Toch is hij meegegaan. "Ik had in juni al een terugkeerreis gehad met andere veteranen, dat helpt met de verwerking. Anders had ik het niet zo 1-2-3 gedaan. We zijn met het groepje vijf dagen lang het avontuur aangegaan. Het is een heel gave trip geweest, met een lach en een traan."

Een bijzondere vondst bij OP Charlie in documentaire Fryske Dutchbatter

​Van den Berg vindt het goed om de jongeren dit stuk geschiedenis mee te geven. "En hopen dat het niet vergeten wordt. Net zoals nu in het nieuws kwam dat een deel van de jongeren weinig van de Holocaust afweet. Het zijn zaken die je niet moet vergeten. Want als je dit vergeet, dan herhaalt het zich."
"We hebben na de Tweede Wereldoorlog geroepen: 'Dit nooit meer.' Maar ondertussen: Rwanda, Srebrenica, Cambodja, ga zo maar door. Het blijft dus nog steeds doorgaan. En dat zou eigenlijk niet meer mogen gebeuren."

Kogelgaten zien
Dat besef kwam ook over op de studenten zegt Martine, een van de makers: "Dat is echt heel gek. Van tevoren hebben we er al met Edo over gepraat. Dan ben je daar en zie je de gebouwen waar de schoten nog zichtbaar zijn. Dan beleef je het heel anders. Op de basisschool heb ik het wel meegekregen, maar door er te zijn heb ik zoveel meer geleerd."
Van den Berg zegt blij te zijn dat de jongeren zich zo interesseren voor onderwerpen van voor hun tijd. "En uiteindelijk mij gevraagd hebben om hieraan mee te werken." De reis naar Bosnië levert dan ook goede gesprekken op.

Gesprekken tussen generaties in documentaire over Fryske Dutchbatter

Donderdagavond is de première in Groningen. Het lijkt Van den Berg vreemd om zichzelf terug te zien. "Ik had al gevraagd of ze Russell Crowe als stand-in konden nemen, maar dat zat niet in het budget, haha. Het is eng om mezelf groot in beeld te zien. Maar ik ben trots op de makers: de tijdlijn, de verhaallijn, het is zo goed gemonteerd. Ik probeer het zo te bekijken, alsof het niet over mezelf gaat. Maar toch, de documentaire gaat er wel inhakken denk ik."