Het wordt tijd dat de maatschappij de ogen opent

Initiatiefnemer van Helmen Vol Verhalen, Amy van Son en veteraan Bas van Hek. Foto: Simon Bleeker

Jonge veteranen uit Harlingen delen hun verhalen bij expositie Helmen Vol Verhalen: 'Het wordt tijd dat de maatschappij de ogen opent'

​Er bestaat nog een te grote afstand tussen veteranen en de burgermaatschappij, vindt voormalig militair Amy van Son. Hiervoor bedacht ze het project Helmen Vol Verhalen: een verbinding tussen kunst en de persoonlijke verhalen uit defensie. In Harlingen is de foto-expositie van het project te zien en kun je in gesprek met Harlinger veteranen.
Door: Jorien de Keijzer in het Friesch Dagblad

What have I become? my sweetest friend”, wordt live gezongen in het Entrepotgebouw, een voormalig doune-gebouw in Harlingen. De zanger richt zich op een gevarieerd gezelschap: in de Nieuwe Willemshaven hebben oude en jonge veteranen zich verenigd met familie voor de opening van de expositie Helmen Vol Verhalen.
​
Op deze dag zijn de veteranen weer samen en kunnen ze verhalen delen, iets wat erg belangrijk is, zegt Harlinger veteraan Nieky Dekker (50), die vooral voor ,,het reüniegehalte” naar de haven is gekomen. ,,Thuis heb je geen klankbord meer, dan kun je dingen gaan opkroppen. Veteranen komen er niet uit en krijgen misschien te maken met psychische problemen.”

‘Samen op missie door de kunsten’
Hij zal rondleidingen geven in de foto-expositie Helmen Vol Verhalen, een initiatief van voormalig militair Amy van Son, die haar bestaan als militair niet goed kon loslaten. Helmen Vol Verhalen is een samenwerking tussen jonge veteranen en kunstenaars. ,,Dit project is er om licht te schijnen op jonge veteranen. Vaak denkt men aan 4 en 5 mei en dat is toch een ver-van-mijn-bed-show. Nederland was niet superactief op dat moment. Dit project gaat over de tijd van de missie in Libanon in 1978 tot en met het heden.”

Veteranen en kunstenaars uit het hele land sloegen de handen ineen. ,,Samen op missie door de kunsten”, omschrijft Van Son het project. In de foto-expositie in Harlingen (een afgeleide van de ‘echte’ expositie in Arnhem) zijn afbeeldingen van de werken, de duo’s en een bijbehorend achtergrondverhaal te aanschouwen. Ook veteraan Edo van den Berg uit Oudemirdum en de Friese kunstenaar Caro Kropveld maken onderdeel uit van het kunstproject.

Van Son heeft bewust de verbinding met kunst gezocht. ,,Kunst raakt de kwetsbare kant van mensen. De kunstenaar heeft de vertaalslag gemaakt naar de burgermaatschappij.” Want dat contact maken met de burgermaatschappij, dat gebeurt te weinig, stelt Van Son. ,,Dit gaat miljoenen mensen aan. Het wordt tijd dat de maatschappij de ogen opent.”

Helmen Vol Verhalen is een ,,missie van zingeving” voor de veteranen, maar ook ,,een uitnodiging voor iedere burger. Ga eens het gesprek aan. Ze moeten eigenlijk allemaal omarmd worden.” Van Son ziet hoe de expositie voor meer begrip zorgt. ,,Wat ik merk is dat moeders van militaire zonen huilend door de expositie lopen; ‘nu snap ik mijn zoon pas’.”

Studenten reizen met Dutchbatter Edo uit Oudemirdum terug naar Srebrenica en maken indrukwekkende documentaire: 'Dit verhaal móet ik vertellen'

‘Hier loop je niet mee te koop’
Veteranen maken heftige dingen mee, en dat is soms ook moeilijk om te delen, merkt veteraan Cees Mol (38) uit Harlingen op. ,,Met elkaar weet je wat je hebt meegemaakt. Hier loop je niet mee te koop.” Ook meed hij eerst bijeenkomsten van veteranen. ,,Ik moest er eerst niets van weten, voelde me er niet zo toe getrokken. Ik dacht dat er allemaal mensen zouden zijn van 80/90 jaar, die zullen zeggen ‘vroeger was alles beter’. Maar dit is lekker met leeftijdsgenoten.”

Zijn bestaan als veteraan was ook moeilijk te verenigen met z’n persoonlijk leven. ,,Je moet een sterk thuisfront hebben, het heeft mij mijn relatie gekost.” ,,Een onbestorven weduwe hoor je dan”, vult Harlinger veteraan Bas van Hek (44) aan.

Een militaire missie is ook voor onze veiligheid van belang; veteranen hopen meer begrip te kweken op Nederlandse veteranendag

Mol, Van Hek en Dekker zijn enkele van de veteranen die rondleidingen verzorgen bij de expositie in Harlingen en het gesprek aangaan met mensen. Daarin is Harlingen uniek, stelt Van Son. ,,Harlingen is de eerste gemeente die dit project volledig omarmt.”

Burgemeester Ina Sjerps verwijst hierbij naar de verantwoordelijkheid van gemeenten. ,,Iedere gemeente heeft een zorgplicht jegens veteranen. Dit is het tweede jaar dat we samen iets organiseren.”
​
De expositie Helmen Vol Verhalen is op 7 en 8 oktober tussen 10.30 uur en 17.00 uur te zien in het Entrepotgebouw in Harlingen.