Oud-verbindelaar Amy van Son brengt kunst en veteranen samen in nieuw project Helmen Vol Verhalen

Oud-verbindelaar Amy van Son brengt kunst en veteranen samen in nieuw project
Met het project Your Song bracht zij met succes muzikanten en veteranen dichter tot elkaar en nu heeft oud-matroos Amy van Son een nieuwe missie. Helmen vol verhalen heet het project waarmee zij veteranen en kunstenaars met elkaar verbindt. Op social media vindt het breed weerklank en hebben ook veel BNMO-leden zich al aangemeld op de gelijknamige facebookpagina. Door: Fred Lardenoye Foto: William Moore

“Kunstenaars en Defensie hebben altijd een warme band gehad.”   

Het interview met Amy van Son (50) is eigenlijk een tussenstop op weg naar een mystery guest die onderdeel gaat uitmaken van haar nieuwe project. “Dat blijft nog even geheim”, zegt ze met een glimlach, “maar als het lukt, dan hebben we een forse publiekstrekker.” De van nature al ‘drukke’ Van Son opereert weer op de toppen van haar kunnen, nu haar nieuwe project Helmen vol verhalen op facebook geëxplodeerd is.
​
Met het project Your Song zette ze vijf jaar geleden al een fraaie kruisbestuiving op tussen veteranen en muzikanten. Maar de samenwerking, waarbij muzikanten liedjes schreven naar aanleiding van de vaak aangrijpende verhalen van veteranen, bleef steken bij zeven koppels omdat het geld op was. Met Helmen vol Verhalen, waarbij kunstenaars een nieuwe creatie maken gebaseerd op het verhaal van een veteraan, pikt Van Son met hetzelfde enthousiasme de draad weer op. 
 

Golfoorlog
Haar aanmelding bij de marine zo’n dertig jaar geleden was eigenlijk een vlucht uit een onveilig gezin. Anderzijds volgde ze de voetsporen van haar vader die als dienstplichtig marinier en daarna op de grote vaart de zeeën al bevaren had. Amy van Son voer op de Hr. Ms. Van Kinsbergen ‘twee keer de wereld rond’ en ging evenzoveel keren op missie. In 1990 patrouilleerde de Van Kinsbergen  negen maanden in het Middenlandse Zee gebied in het kader van de Golfoorlog en twee jaar later werd het schip praktisch in hetzelfde gebied ingezet vanwege de oorlog in voormalig Joegoslavië.   
Na vier jaar keerde Van Son terug in de burgermaatschappij en werd na diverse opleidingen actief als loopbaancoach en adviseur op het gebied van social media. Omdat ze de kameraadschap miste, probeerde ze via de Universiteit van Humanistiek in de krijgsmacht terug te keren als humanistisch raadsvrouw. Dat lukte niet, maar het bracht haar wel het project Your Song Powered by Humanism. Het leidde onder meer tot een mooie documentaire en een live-uitvoering van de speciaal voor veteranen geschreven songs bij het 50-jarig bestaan van de humanistische geestelijke verzorging.  

Vechten voor de vrede
Haar nieuwe project startte met een idee van generaal b.d. Hans Damen, met wie Van Son in contact kwam door Your Song. “Hij had die helmen en bedacht: ‘wat als al die militairen hun verhalen zouden vertellen aan kunstenaars?’ Hij vroeg of ik daar iets mee wilde doen.” Vanaf dat moment begon het idee te rijpen bij Van Son. “Door de ervaringen met Your Song wist ik dat we een stichting moesten oprichten voor het project en dit keer wilde ik dat de kunstenaars ook betaald zouden worden.” De Stichting Helmen vol Verhalen werd eind 2018 opgericht, met als voorzitter generaal-majoor Hans van der Louw, oud-chef van het militaire huis van de koning.

Van Son startte vervolgens met het schrijven van een projectplan. “Daarbij kwam ik al snel uit op de beeldvorming van veteranen die nog altijd gekoppeld is aan de Tweede Wereldoorlog, Nederland-Indie en Korea. Toch dat beeld van oude mannen met een baret en een blauw colbertje. Eigenlijk gaat het dan om veelal buitenlandse militairen die voor onze vrijheid gevochten hebben. Maar inmiddels is het omgekeerd en vechten wij over heel de wereld voor vrede en vrijheid van anderen.”

Verbinding oud en jong
Van Son constateerde tegelijkertijd dat veel jonge oud-militairen hun veteraan zijn nog niet echt beleven. “In  2013 werd ik geïnterviewd en sprak ik over mezelf als ex-militair. Ik voelde me geen veteraan. Zo kwam ik op de vraag: wat onderscheid ons nu van burgers? Militairen zijn bereid om in een ander land te sneuvelen voor de vrijheid. Dat geldt voor alle militairen en we naderen nu het moment waarop de oudere generaties verdwijnen en het stokje moet worden doorgeven.”       

Doel van het project is dan ook om die verbinding tussen oudere en jonge veteranen te leggen, nu het nog kan. “Het gaat dan niet om welke missie, want je ziet nu nog een soort competitie van welke uitzending het zwaarst is geweest. Maar die missie is slechts een kapstok, het gaat erom dat je erkend wordt als mens en dat je als militair die bereidheid hebt gehad om het hoogste offer te brengen voor de vrijheid.” Met dit thema is het niet zo verwonderlijk dat de stichting met succes een beroep deed op het vfonds, die de opstartfase van het project financiert.

20 Kunstwerken
Voor het project worden in totaal 20 veteranen aan kunstenaars gekoppeld aan wie zij hun verhalen vertellen. Aan de hand daarvan maken zij een kunstwerk waar naast dat verhaal ook een helm een rol speelt. De pilot van het project werd 1 mei onthuld. Het betrof een kunstwerk dat Anook Cléonne maakte naar aanleiding van het indrukwekkende verhaal van Bosnieveteraan Edwin de Wolf (zie de Kareoler 6-2018). De Wolf toonde zich bij de presentatie onder de indruk van het kunstwerk, dat voorlopig in het MRC in Doorn te bewonderen is.

De twintig kunstwerken worden in het voorjaar van 2021 in elk geval geëxposeerd in het Nationaal Militair Museum en maken daarna waarschijnlijk een tour langs andere (militaire) musea. Maar ook daar blijft het niet bij, want sinds Van Son begin mei een facebookpagina heeft gelanceerd is het project in een stroomversnelling geraakt. “We hebben nu al tientallen aanmeldingen van zowel veteranen als kunstenaars, dus er is voldoende keuze. We zijn nu druk bezig om provincies te vragen om ‘foster’ te worden van een veteraan of kunstenaar uit hun regio. De provincie Limburg heeft zich daar al bereid toe verklaard. Zo kunnen provincies ook mensen naar voren schuiven en krijgen we een landelijke dekking.”

Coronatijd
Overigens kunnen kunstenaars ook gekoppeld worden aan een thuisfrontlid, want daar liggen ook bruikbare verhalen. De Coronatijd is wat Van Son betreft ook een nieuwe inspiratiebron. “Juist in deze tijd beseffen mensen hoe belangrijk vrijheid is. Iedereen heeft wat moeten inleveren van zijn eigen leven. Maar militairen doen dat permanent.” 
Ze denkt alweer drie stappen verder over haar nieuwe missie: “Het blijft wat mij betreft niet bij 20 kunstwerken.”

Hoewel het op het eerste gezicht niet voor de hand lijkt te liggen, vindt zij de combinatie van kunstenaars en veteranen niet vreemd. “De eerste oorlogsververslaggevers waren kunstenaars. Zo werden schilders in het verre verleden ingezet om oorlogsslagen vast te leggen. Kunstenaars hebben altijd een hele warme band gehad met Defensie. Anderzijds is kunst steeds autonomer geworden, met dank aan de vrijheid die door militairen bevochten is. Dus het is een mooie match om kunst nu weer in te zetten om te vertellen wat militairen meemaken.” 

​Dit artikel verscheen in de Kareoler nr. 5 https://www.bnmo.nl/over-bnmo/magazine-de-kareoler-en-activiteitengids/
www.helmenvolverhalen.nl