Roy Grinwis "Ik blijf betrokken bij Uruzgan."

Roy Grinwis Beeld Linelle Deunk

Roy Grinwis
35 jaar, soldaat, 42ste Bataljon Limburgse Jagers, A compagnie.

Door Arnout Brouwers (VK)

‘De Taliban winnen overal terrein – het is een groot drama daar. En onze tolken, dat zijn high value targets voor de Taliban. Daar wordt echt op gejaagd. Ik heb in 2007 in Camp Hadrian gezeten, in Deh Rawod, en dat is al twee keer gevallen. Het is nu weer in handen van de Taliban. De mensen daar zeggen na alle recente gevechten: we zijn teruggebombardeerd naar twintig jaar geleden. Politie, soldaten, die worden achter de auto’s gehangen en met die lijken rijden ze door de straten.

‘Of het zin had? Aan de ene kant heb ik zoiets van: het heeft wel geholpen. No way dat toen wij daar zaten Deh Rawod in handen van de Taliban zou zijn gevallen. Het is wel heel jammer dat we zo snel weg zijn gegaan. Als je kijkt naar hoe lang we in Bosnië hebben gezeten. En Libanon. In een gebied als Uruzgan moet je niet denken dat je het met een missie van vier jaar kunt oplossen. Nu Amerika er de stekker uittrekt, laten we mensen echt in de steek.

Den Haag
‘Als je hoort hoe mensen daar, ook achteraf, over ons praten: best positief, dat had ik niet verwacht. Ze zeggen: Er zijn hier veel landen geweest, maar zoals jullie het deden hebben wij nooit meegemaakt. Jullie luisterden en behandelden ons als gelijken, niet als een stelletje holbewoners. Dat besluit over terugtrekking uit Uruzgan (als gevolg van de kabinetscrisis in 2010, de PvdA wilde niet blijven, red.), daar zijn toen veel militairen boos over geweest. Ik ook. Er zijn daar maatjes blijvend gehandicapt geraakt, mijn luitenant is daar overleden. En omdat jullie het in Den Haag niet eens kunnen worden, gaan we daar weg?

‘Geasfalteerde wegen had je in Deh Rawod niet. Ik was infanterist, wij waren daar als beveiliging voor het provincial reconstruction team, het PRT. Zij gingen praten met de bevolking, de mullahs en de stamoudsten, en wij deden de beveiliging. Bij de Slag om Chora gebeurden de echte gevechten, waar ik zat was het eigenlijk vrij rustig. We konden doen waar we voor kwamen. We hebben het voor elkaar gekregen om alle stammen bij elkaar te brengen in een sjoera. Om te praten over vrede en oplossingen. Dat lijkt iets kleins, maar voor daar is dat een behoorlijke mijlpaal.

---

Aanslag
‘We hadden af en toe wel IED’s, bermbommen. De dreiging werd steeds groter. Op een hele hete dag waren we op patrouille. We gingen heel vroeg weg, met drie opdrachten. De laatste was om in de bazaar in Deh Rawod met een huisarts te praten. Het was heel druk. Mijn luitenant, Tom, ging naar binnen, met een tolk en een beveiliger, op zoek naar die huisarts. Maar die bleek er niet te zijn, dus hij kwam al snel naar buiten en wilde radiocontact maken. Toen ging er een gigantische klap af.
‘Iemand die tussen het publiek stond had zichzelf opgeblazen. Een suicide bomber. Ik stond met mijn rug naar de luitenant, de straat dicht te houden. Het gebeurde in mijn rug. Er was een klap, en voor de rest zie je alleen maar rook en stof. Ik raakte gewond. Onze ptls-er (post traumatic life saver van de geneeskundige hulp, red.) is haar been kwijtgeraakt. De beveiliger van de luitenant is zijn oog kwijtgeraakt. De luitenant zelf overleed twee dagen later in het ziekenhuis. Ze hebben hem in leven gehouden, zodat zijn familie afscheid kon nemen. Wij hadden iets van zeven, acht gewonden, maar er zijn ook ongeveer veertien locals overleden, en iets van dertig gewond geraakt. Ook veel kinderen.
​
‘Ik ben nooit echt boos geweest op de jongen die ons heeft opgeblazen. Misschien heeft hij ook geen keus gehad. Als mij zoiets werd gevraagd, en mijn kinderen staan op het spel, misschien zou ik het dan ook wel doen. We kunnen zeggen: hij is gek. Maar misschien heeft hij zo wel zijn familie gered.
‘Bijna alle Afghanen hebben een dubbele agenda en dat kun je ze niet kwalijk nemen. Ze leven van dag tot dag. Volgende week kun je er niet meer zijn. Die mensen moeten overleven. Wij lopen een dorpje in, een of twee keer in de twee weken. Maar de Taliban zijn er altijd. Dat is het probleem.
​

Roy Grinwis in Afghanistan

‘Ik heb altijd het idee gehad dat we het anders hadden kunnen oplossen. In mijn oude gebied gaat Unicef een bureau opzetten, er zit ook een Duitse instantie. Dus het kan wel. Op zo’n manier, met een soort quick reaction force achter de hand, denk ik dat je wel veel meer voor elkaar krijgt dan met honderd gewapende mannen een dorpje binnenrijden. Dan ben je ook wel een beetje een kogeltrekker natuurlijk. Het komt best agressief over als je zwaar bewapend aankomt en zegt ‘wij komen jullie helpen’.
‘Ik ben wel een beetje verliefd geworden op het land en de mensen daar. Wij zijn altijd heel open en vriendelijk ontvangen door iedereen, dat is ook de Afghaanse cultuur. Het trekt me heel erg. Uruzgan is echt geweldig, ik heb nog nooit zoiets moois gezien. De mensen zijn heel gehard, zitten constant in oorlog, en als je dan ziet hoe gastvrij je wordt ontvangen.
Nazorg
‘Door die aanslag ben ik dienstongeschikt verklaard. Ik werk nog voor defensie, maar ben niet meer operationeel inzetbaar. Door mijn been. Ik heb daar scherven doorheen gehad. Die man had kogellagertjes in zijn bomvest zitten, eentje daarvan is dwars door mijn enkelgewricht heen gegaan. En ik heb in mijn knieholte een flinke scherf gekregen. Dus mijn linkerbeen kan niet belast worden, al kan ik normaal lopen.
‘Iedereen die in Afghanistan is geweest, houdt er wel wat aan over. Dat kan negatief of positief zijn natuurlijk. Maar het doet iets met je. De een kan er beter mee omgaan dan de ander. Mijn buddy heeft een zware psychose gehad, twee weken verplicht opgenomen gezeten. Precies vijf jaar na de aanslag. Ik denk dat dat bij iedereen kan gebeuren.

‘De nazorg? Ja, uhm… Ik heb er niet altijd heel goede ervaringen mee gehad. Je komt terug. Je bent gewond geraakt. Je wordt als een held behandeld, maar ik merk dat dat heel snel wegebt. Voor jongens die wat heftiger gewond zijn geraakt, wordt echt gezorgd. Die worden ook vaak uitgenodigd voor ceremonies. Ik zit daar niet op te wachten, maar mij is dat nooit gevraagd. En dat steekt af en toe wel. Het is alsof ze denken: ‘Hé, iemand die zijn been kwijt is, dat is zichtbaar. Dan kunnen we laten zien: kijk eens hoe goed we voor iemand zorgen’. Dat gevoel krijg ik, en dat hoor ik ook van andere jongens die bijvoorbeeld ptss hebben, niet-zichtbare wonden.

Trauma
‘Ik heb een half jaar gerevalideerd, en nooit wat gehoord van mijn eenheid. En dan zit je daar, in Doorn, in het revalidatiecentrum en dan komt een andere bataljonscommandant kijken hoe het is met een militair die zijn enkel gekneusd heeft op de hindernisbaan. En jij bent opgeblazen in Afghanistan en je ziet niemand, hoort niemand. Dat is wel een dingetje waar ik last van heb. Ik kan me daar kwaad om maken. Dat is ook waarom ik na jaren bij een psycholoog ben beland. Eerst dacht die dat het ging om traumatische ervaringen in Afghanistan zelf. Dan moest ik steeds die aanslag navertellen. Maar dat werkte niet. Het gebeurde hier.

‘Mijn peloton, de dertig tot veertig militairen die onder leiding van de luitenant stonden, zie ik wel elk jaar minimaal een keer. Op 10 juli was die aanslag. Dan komen we altijd samen bij het graf van de luitenant. Zijn vader en moeder en zus en broer zijn daar dan ook bij. Dan drinken we een biertje op hem, bij het graf. Daarna gaan we meestal wat eten bij de ouders van de luitenant. Die hebben de rol van de luitenant een beetje overgenomen. Ze zijn de vader en moeder van het peloton.

‘Ik blijf betrokken bij Uruzgan. Ik heb een Facebookpagina waarop ik berichten uit Uruzgan zet. Ik heb veel contacten met plaatselijke journalisten daar, het is echt een drama. Ik ga nu een site maken, ook met de tolken die nu komen. Ik vraag al maanden aandacht voor het lot van de tolken. We helpen ze als ze hier aankomen. Maar velen zitten nog daar en ik heb niet het gevoel dat dat echt leeft in de samenleving. Alleen onder veteranen.’

NEDERLANDSE MISSIES IN AFGHANISTAN 2001-2021Meer dan dertigduizend Nederlandse militairen hebben in de afgelopen twintig jaar in Afghanistan gediend. Nederland nam daar deel aan een internationale coalitie die het land wilde bevrijden van het islamistische Taliban-bewind, om het daarna weer op te bouwen. Het is daarmee de langste militaire uitzending in internationaal verband waar ons land aan heeft deelgenomen. In totaal zijn daarbij 25 militairen omgekomen.
De Verenigde Staten eindigen hun interventie 11 september 2021, in aanloop daarnaartoe vertrekken ook alle andere coalitiegenoten. De laatste Nederlanders zijn in juni teruggekeerd. Nog zeker zeventig tolken die voor de Nederlanders hebben gewerkt wachten op toestemming uit Den Haag om met hun gezinnen naar Nederland te komen. Ze vrezen voor wraak zodra de oprukkende Taliban Afghanistan weer in handen krijgen.
Lees het hele tweeluik van Arnout Brouwers op de Volkskrant
Bekijk de podcast met Ken van Geijlswijk (Kinnebak Podcast) en Roy Grinwis.

7 oktober 2001: Enduring Freedom
Doel: Amerikaans-Britse missie tegen Taliban-bewind en Al Qaida-kampen
Bijna vier weken na de aanslagen op de Twin Towers in New York en het Pentagon in Washington op 11 september nemen Nederlandse marineschepen en vliegtuigen de plek over van Amerikaans materieel dat in Afghanistan wordt ingezet, zogeheten backfill-operaties.
2001 - 2014: International Security Assistance Force (Isaf)
Doel: Het verdrijven van het Taliban-regime en het opbouwen van een nieuw democratische bestuur.
2002: Nederland draagt militairen, helikopters en wederopbouwteams bij.
2006-2010: Leiding over de missie voor wederopbouw van de provincie Uruzgan, met als hoofdkwartier Kamp Holland in Tarin Kowt. De omvang van de missie groeit uit van 1.250 naar 2.000. In 2007 woedt de slag om Chora, de zwaarste oorlogshandeling waar Nederlanders sinds de Korea-oorlog bij betrokken zijn. De discussie over een tweede verlenging van de Uruzgan-missie in 2010 leidt tot politieke crisis in Den Haag en de val van het CDA-PvdA-CU-kabinet Balkenende IV.
2006-2014: Nederland levert met F16-vliegtuigen luchtsteun bij gevechten waar coalitietroepen in verzeild raken. Eerst vanuit Kandahar, later vanuit Mazar e-Sharif. Ze vliegen meer dan 10 duizend missies.
2011-2013: Opleidingsmissie van de Afghaanse politie in provincie Kunduz. Ter versteviging van de rechtsstaat gaat Nederland agenten, aanklagers en rechters trainen. De 225 opleiders worden beveiligd door 125 militairen.
2015 - 2021: Resolute Support
Doel: De verdere opbouw van het Afghaanse leger en de politie.
Nederlanders opereren vanuit Mazar e-Sharif. Er worden steeds rond de 230 militairen uitgezonden: adviseurs, officieren, medische eenheid en transporteenheid. De missie is beëindigd met een vlaggenceremonie in Soesterberg.
De zorg voor veteranen heeft defensie sinds 1 januari ondergebracht bij het Nederlands Veteraneninstituut, waarin eerdere nazorginitiatieven zijn samengebracht. Het heeft de aanhoudende klachten over de zorg nog niet weggenomen. De Nationale Ombudsman is een maand geleden een eigen onderzoek begonnen naar klachten over gebreken bij de noodopvang van veteranen die in acute psychische nood verkeren.

---