Door Geerten Walling (Bron: EW 31 mei 2022) Na decennia van bezuinigen is de nieuwe defensienota eindelijk weer positief: er gaat structureel vijf miljard euro extra naar defensie, zelfs de NAVO-norm wordt gehaald. Het is verleidelijk om dure speeltjes te kopen, maar wat de krijgsmacht echt nodig heeft is een degelijk personeelsbeleid. Zie de mens achter de militair, schrijft Geerten Waling. Er ligt een nieuwe defensienota. Sinds de Koude Oorlog was de presentatie van zo’n nota op zijn slechtst weinig nieuwswaardig en op zijn best een treurig tafereel. Telkens weer slecht nieuws: bezuinigen, bezuinigen, bezuinigen. Onder de verhullende vlag van ‘vredesdividend’ kleedde Nederland zijn krijgsmacht – vrij letterlijk – steeds verder uit. Zelfs toen na 11 september 2001 de overwinning van de liberale, democratische wereldorde een grote desillusie was gebleken, bleven de kruideniers aan de Noordzee hun budgettaire gaatjes vullen door af te romen op de defensiebegroting. CDA’er Hans Hillen heeft nog steeds nachtmerries van de kaalslag die hij, als defensieminister in het eerste kabinet-Rutte, moest plegen op de krijgsmacht. Onlangs noemde hij in BNR-podcast De Strateeg defensie ‘de sluitpost van een democratisch systeem dat veel meer op het eigen welzijn gericht is geweest en niet op de basisvoorwaarden’. Hij moest twaalfduizend medewerkers laten gaan. Een pijnlijk contrast met de duizenden vacatures die nu openstaan bij defensie. Door de oorlog in Oekraïne leeft in de politiek eindelijk een gevoel van urgentie. Er komt structureel 5 miljard bij: in 2024 en 2025 wordt ten langen leste zelfs de NAVO-norm van 2 procent gehaald. Meer geld naar defensie, dat klinkt mooi, maar wat gebeurt ermee? De aanschaf van peperduur en hypermodern wapentuig is een gemakkelijke en verleidelijke besteding. Terwijl de ware uitdaging is structureel te investeren in defensiepersoneel. Dat vereist een politieke omslag, maar ook een culturele omslag. Helmen vol Verhalen
In 2020, tijdens de eerste coronagolf, gebeurde er iets bijzonders. Een oproep aan veteranen en kunstenaars om zich te melden voor het project Helmen vol Verhalen leidde – 75 jaar na de bevrijding – binnen enkele weken tot de aanmelding van precies 75 kunstenaars en 75 veteranen. Amy van Son, projectleider, marine-veteraan en allround bezige bij in de Arnhemse cultuurwereld, vormde uit de inzendingen 22 op maat gesneden koppels die samen aan de slag gingen. De verhalen van de veteranen dienden als richting en inspiratiebron voor de kunstenaars. Het resultaat werd onlangs op vliegbasis Deelen in Gelderland getoond aan betrokkenen. Komende tijd reist de tentoonstelling Helmen vol Verhalen door het land, om de mooie kunstwerken te tonen, maar vooral ook om de verhalen te vertellen van ‘jonge’ veteranen. Om deze onzichtbare (oud-)militairen zichtbaar te maken, die zich overal om ons heen bevinden. Want veteranen zijn niet alleen die bekende oude mannen die hun strepen hebben verdiend tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Korea-oorlog of de dekolonisatie van Indonesië of Nieuw-Guinea. Nee, het zijn vooral ook al die jongens en meiden die de afgelopen decennia op heftige, soms hachelijke, missies zijn gestuurd in voormalig-Joegoslavië, Afghanistan, Irak en Mali – of op kleinere uitzendingen in andere uithoeken. Op de website helmenvolverhalen.nl staan getuigenissen van deze veteranen, maar ook een dagboek van de Nederlands-Oekraïense kunstenares Tatjana Kirienko die de verhalen vertelt van haar dierbaren en collega’s in Oekraïne die de oorlog van vandaag meemaken. Net als bij de jubelende defensienota speelt die oorlog ook een rol bij dit kunstproject om duidelijk te maken wat het betekent om niet in vredestijd te leven. En dat er mensen zijn die met militaire eer en trots bereid zijn risico’s te lopen en zelfs hun leven in de waagschaal te stellen voor vrede en vrijheid, maar die – zoals dat hoort in een democratie – ook altijd de speelballen zijn van ijdele politieke keuzes. Lees verder op EW hier.
0 Opmerkingen
Bron: Arnhemsche Courant Foto's: René Wouters ARNHEM – Het was een bont gezelschap dat gisteren op vliegbasis Deelen bij elkaar kwam. Kunstenaars, generaals, veteranen, een enkele minister en een heks. Allemaal hebben ze meegewerkt aan de totstandkoming van de indrukwekkende expositie ‘Helmen vol verhalen’. In de afgelopen veertig jaar hebben Nederlandse soldaten bijgedragen in meerdere VN-vredesmissies. Wat hebben de militairen daar meegemaakt? Wat betekende de deelname voor het thuisfront? En hoe was de terugkeer in eigen land? Die vragen vormde gedachte achter de reizende expositie ‘Helmen vol verhalen’ van de Arnhemse veteraan Amy van Son. Van Son koppelde 22 veteranen aan 22 kunstenaars. De persoonlijke verhalen van de veteranen over hun ervaringen inspireerden de kunstenaars tot een serie indrukwekkende kunstwerken. Gisteren werd de expositie ‘Helmen vol verhalen’ officieel gepresenteerd op vliegbasis Deelen. “Een bijzonder moment”, aldus organisator Amy van Son. “Dit is voor het eerst dat alle kunstwerken bij elkaar staan.” Van Son: “Het is belangrijk dat deze verhalen verteld worden. Door met de hulp van kunstenaars de verhalen van veteranen boven water te halen, wordt hun geschiedenis zichtbaar voor iedereen. De universele taal van kunst slaat als het ware een brug tussen de militaire wereld en de burgermaatschappij.” Een goed voorbeeld van zo’n verhaal vormt het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte naar aanleiding van zijn gesprekken met Marco Kroon, waarschijnlijk de bekendste veteraan van Nederland. De keerzijde van de medaille
Marco Kroon was in 2007 commandant tijdens een geheime inlichtingenmissie in Afghanistan. Kroon kreeg in 2009 de Willemsorde; de hoogste militaire onderscheiding voor moedig optreden en leidinggeven. Tijdens zijn missie werd Kroon gevangengenomen, mishandeld en verkracht. Na zijn vrijlating, doodde hij zijn belager. Sinds de toekenning van de Willemsorde is alles wat Marco Kroon doet onderwerp van gesprek in de Nederlandse media. Die twee kanten worden belicht in het kunstwerk dat Anders Wolhar maakte. Het kunstwerk toont een spiegelkabinet met een Willemsorde. De voorkant ligt naar beneden en is alleen via spiegels te zien. De achterkant van de onderscheiding is wel te zien, maar is inktzwart geschilderd: de keerzijde van de medaille. De expositie ‘Helmen vol verhalen’ gaat, zoals dat heet “op missie”. De tentoonstelling is vanaf volgende maand te zien in het Memory Vrijheidsmuseum in Nijverdal. Daarna reist de expositie door naar Groningen en Limburg. Wanneer de expositie weer terugkomt in Arnhem is nog niet bekend. De verhalen van de kunstenaars en de veteranen is ook terug te zien op de website: https://www.helmenvolverhalen.nl Op 21 april gaat ‘The making of project ReUniForm’ in première. Deze driedelige documentaire reeks volgt modeontwerper Jaap Spruitenburg bij zijn missie de veteranen Ton Kelders en Roy Grinwis een persoonlijk uniform aan te meten. Ton Kelders (1928) diende in Indonesië en Korea en Roy Grinwis (1984) werd uitgezonden naar Afghanistan. Met deze op maat gemaakte ‘outfits’ brengt Spruitenburg hun persoonlijke verhalen in beeld. De documentaireserie is een gezamenlijke productie van Omroepv en Helmen Vol Verhalen en vanaf 21 april online te zien via Omroepv. Door Elsebeth Hoeven IDENTITEIT Spruitenburg ziet kleding als een eerstegraads communicatiemiddel. “Je beslist ‘s morgens wat je wilt uitstralen. De kleding die je draagt bepaalt mede jouw identiteit.” Volgens Spruitenburg geldt dit evenzeer voor militairen. Toch leveren zij na een missie hun uniform weer in. Daarmee verliezen ze een stukje van hun identiteit, stelt hij. “Wie ze zijn is niet meer zichtbaar.” En dat terwijl veteranen veel hebben meegemaakt en voor onze samenleving betekenen. “Ze hebben belangeloos hun eigen veiligheid opgegeven om voor onze vrijheid te strijden.” Met ReUniForm wil Spruitenburg de veteranen een gezicht geven. ”De voor hen ontworpen uniformen vertellen hun persoonlijke verhaal. Hun missies worden zo zichtbaar voor iedereen.” Spruitenburg: “Soms hoop je dat ze zichzelf wat minder goed hadden leren camoufleren, want daarmee doen ze zich in deze individualiserende maatschappij tekort” Het inspireert Spruitenburg dat er anderen zijn, veteranen die bereid zijn hun eigen veiligheid in het geding stellen voor onze vrijheid of voor iemand die ze niet eens persoonlijk kennen. “Daarom wil ik laten zien dat hun verhaal er toe doet. Het project ReUniForm is voor mij een ode aan de vrijheid.” HELMEN VOL VERHALEN ReUniForm is onderdeel van Helmen Vol Verhalen, een kunstproject waarin veteranen gekoppeld worden aan kunstenaars. Het persoonlijke missieverhaal van de militair vormt ook hier de inspiratiebron voor een kunstwerk. In een gezamenlijke missie maken kunstenaars en veteranen de relevantie zichtbaar van Nederlandse vredesmissies en de impact daarvan op de deelnemende militairen. Drijvende kracht achter dit kunstproject is Amy van Son. Zij is zelf veteraan en merkte bij haar terugkeer naar de burgermaatschappij hoe belangrijk het is om je verhaal te vertellen. “Door het vertellen van je verhaal, krijgt het een nieuwe vorm waar beter mee te leven valt”, weet ze uit ervaring. Vanaf juni 2022 zijn de uniformen van ReUniForm naast tweeëntwintig kunstwerken te zien in een reizende tentoonstelling door het land. De expositie landt als eerste in Overijssel in het Vrijheidsmuseum en vervolgt dan zijn weg langs alle provincies van het land. DUURZAAM Voor de kleding van ReUniForm heeft Spruitenburg de stof van oude uniformen gecombineerd met duurzaam gemaakt denim. “Gelijk met de economische groei, ligt de welvaart op de vuilnisbelt”, stelt de kledingontwerper. Hij vindt hergebruik niet alleen vanwege milieuoverwegingen belangrijk. Hij wil de zeggingskracht van materiaal waarin geleefd is, gebruiken. “De geschiedenis van de stof geeft het ontwerp een zichtbare kwaliteit.” CO-CREATIE Voor ReUniForm hebben Spruitenburg en Van Son intensief samengewerkt. Met elkaar en met andere betrokkenen: veteranen Ton Kelders en Roy Grinwis; regisseur Ronald Hendriksen van Omroepv; en met Milon Abrahamse die de fotografie verzorgde. Het was een indrukwekkend proces, vertellen ze beiden. Spruitenburg: “We hadden allemaal de intrinsieke motivatie om het juiste te doen; vanuit het gedeelde gevoel dat deze mannen dit verdienen.” Van Son vult aan: “De kracht van co-creatie is dat iedereen zijn eigen waarde heeft en autonomie behoudt. Ze citeert de Britse auteur Simon Sinek: “The best ideas are the honest ones. Ones born out of personal experience. Ones that originated to help a few and ended up helping many.” Veel partijen hebben belangeloos bijgedragen. Helmen Vol Verhalen kreeg van de BIGA-Groep restanten van uniformen. De Italiaanse producent Candiani Denim doneerde duurzame denimstof. Sir Redman heeft de gebruikte applicaties geleverd. En Spruitenburg kon de uniformen aan de veteranen overgedragen in oude munitiekisten, die hij kreeg van de Explosieven Opruimingsdienst. OORLOGSHELD Directe aanleiding van ReUniForm is de vondst van de overjas van Willem van der Velde, officier tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de op maat gemaakte jas is een label genaaid. Hierop staat geschreven ‘VV v/d Velden, vaandrig Luchtdoel 1940’. Dit triggert de kleermaker. “Dit kledingstuk is zo persoonlijk, het is een tastbare herinnering aan zo’n belangwekkend verhaal. Het maakt zichtbaar hoe zeer een outfit is verweven met de drager ervan.” Willem van der Velden is tragisch om het leven gekomen. In de nadagen van de oorlog oefent de lokale verzetsgroep van Oude Wetering het gebruik van wapens in het schuurtje dat tegenwoordig op het perceel van de familie Spruitenburg staat. De ervaren officier is instructeur. Tijdens een oefening op 2 maart 1945 gaat het mis. Als de mannen oefenen met explosief materiaal, trekt een van de verzetsstrijders de pin uit een granaat. Van der Velden reageert alert, pakt de granaat en gaat er bovenop liggen. Met zijn kordate optreden voorkomt hij dat er meer slachtoffers vallen. Uiteraard overleeft hij de klap niet. Dit verhaal maakt veel indruk op Spruitenburg en wordt de aanjager voor zijn missie. “Deze jonge officier was bereid zijn leven te geven voor anderen. Dit is dus wat het inhoudt een held te zijn.” Volg de premiere van deel 1 van #ReUniForm op: YouTube https://youtu.be/rC44Ht4sObo Facebook www.facebook.com/omroepv/posts/1869898586537203 LinkedIn https://lnkd.in/egHrfPM5 Steun het Helmen Vol Verhalen project! Aan Mainkunstenaars, Ien en Marjon vroegen we #meeopmissie te gaan met (jong) veteraan Rico Briedjal! Zijn oorlogsverhaal o.a. als special forces bij de Koninklijke Marechausee vertaalden zij in een stalen kunstwerk genaamd 'Radar Love'. Mainkunstenaars "Het werk gaat over waakzaam zijn, over een radar die altijd aanstaat, zelfs als je al jaren niet meer bij defensie werkt.En over hoe een gebeurtenis waarin ogenschijnlijk weinig lijkt te gebeuren, ingrijpende gevolgen kan hebben voor iemands leven." LIMITED EDITION In samenwerking met Mainkunstenaars - Artistduo is er voor jou de mogelijkheid om een 'limited edition' van dit kunstwerk aan te schaffen in 3D laserprint voor aan de wand! RadarLove 3D print is H 14 x B 18 cm en kost € 75,00 inclusief BTW exclusief verzendkosten € 6,95 Bestellen doe je hier!
100 stuks zijn beschikbaar elk verpakt in een bijpassende doos met certificaat! We verzamelen de bestellingen, welke daarna apart 'geprint' worden. Houdt rekening met 2 tot 4 weken levertijd. STEUN HELMEN VOL VERHALEN Ga met ons #MeeOpMissie en steun hiermee ook het #HelmenVolVerhalen project! Helmen vol verhalen is een kunstproject waarbij jonge veteranen worden gekoppeld aan een kunstenaar die een kunstwerk maakt geïnspireerd op de verhalen van de veteranen. Op zich al een bijzonder project, maar het verhaal van Will en Marianne Krist en Jelmer Zwaan is extra bijzonder. Will en Marianne verloren hun zoon Tom toen hij diende in Afghanistan en Jelmer is nu kunstenaar maar diende toen nog met Tom in Afghanistan.
Bekijk of luister het hele interview bij De Nieuws BV op NPO1 BNN VARA hier: https://bit.ly/HelmenVolVerhalenDeNieuwsBV Door Erwin Kamp Nu de NAVO troepen Afghanistan hebben verlaten en de Taliban de macht in het land heeft overgenomen, rijst de vraag naar wat de zin is geweest van onze militaire interventie over de afgelopen vijftien jaar. In kranten, op sociale media maar ook uit de gesprekken die ik met veteranen zelf voer, merk ik dat deze vraag hen bezighoud. De antwoorden zijn divers en variëren van ‘het heeft helemaal geen zin gehad’ tot ‘we hebben wel degelijk iets kunnen betekenen voor de lokale bevolking’. Het zijn vaak ook antwoorden die worden gevoed door een eerste emotie als we de afgrijselijke beelden op de televisie zien van angstige en vluchtende mensen. Willen wij echter een gefundeerd antwoord geven op de vraag of de missie naar Afghanistan zin heeft gehad, dan gaan hier twee vragen aan vooraf. De eerste vraag is: waaruit bestaat zingeving eigenlijk? Wat bedoelen we hier precies mee? De tweede vraag is: via welke manier van kijken, bepalen we eigenlijk of de missie zin heeft gehad? Ik hoop dat na lezing van mijn bijdrage de lezer zelf tot een doordacht, tussentijds antwoord komt, in de wetenschap dat een definitief oordeel nog wel even op zich zal laten wachten, in ieder geval tot historici met deze vraag aan de haal gaan. Om antwoord te geven op de eerste vraag, is het goed dat we ons beseffen dat zingeving uit verschillende onderdelen bestaat. We zijn geneigd om bijvoorbeeld uit emotie en kijkend naar de 25 Nederlandse gesneuvelde militairen te zeggen dat het allemaal zinloos was. Dat laatste maakt het des te pijnlijker omdat niemand zonder betekenis wil sterven. Om te kunnen bepalen of de missie naar Afghanistan zinvol is geweest, hangt af van het realiseren van het doel van de missie zoals deze vooraf is geformuleerd, de morele rechtvaardiging ervan, het feit of veteranen zelf vinden dat zij invloed op hun werk hebben gehad en of zij na terugkeer in Nederland enige vorm van (zelf)respect hebben ervaren/gekregen. Marlies Rothoff verhalend journalist Helmen Vol Verhalen Afgelopen weken heb ik met ingehouden adem het nieuws over Afghanistan gevolgd en hoe de Taliban maar zo de hoofdstad Kaboel innam. De berichten, die je ook overal op sociale media tegenkwam, maakten het vaak dat ik met een brok in mijn keel het ene na het andere filmpje bekeek. Of weer een bericht las over mensen die wanhopig probeerden om daar weg te komen. Tegelijkertijd schoten mijn gedachten naar de veteranen die ik heb gesproken. Ze zijn verweven met het land. Doordat ze er op missie waren, heeft dat hun leven voorgoed veranderd. PTSS, arbeidsongeschikt. Maar ook de mensen van het thuisfront die iemand verloren in Afghanistan kwamen voorbij. Hoewel ik ook mensen ken die vanuit Afghanistan gevlucht zijn en nu vrezen voor het leven van familieleden, besloot ik me voor nu te richten op wat ‘mijn’ veteranen van het gebeuren vonden. Na een berichtje, kreeg ik al snel mail terug. Allemaal met een zweem van ongeloof dat de Taliban zo snel de boel had overgenomen, maar ook werd er krachtig uitgesproken dat ze het hadden zien aankomen. ‘Corruptie is van alle tijden, en dat is precies wat daar is gebeurd.’ Volgens deze veteraan iets wat niet alleen in Afghanistan gebeurt, maar over de hele wereld. Door zowel de Afghaanse regeringen van de afgelopen jaren en de internationale gemeenschap kon het gebeuren dat de Taliban binnen enkele weken weer de macht kon grijpen na 20 jaar. Een ander vult aan: ‘Het doet gewoon pijn dat alles wat wij als Nederland hebben gegeven, dus gesneuvelde collega’s, alle gewonden, de moeite waarmee we scholen hebben gebouwd en de politie en het leger daar hebben opgeleid binnen anderhalf jaar teniet wordt gedaan.’ Ook het thuisfront voelt woede en verdriet: ,,Ons leven is op zijn kop gezet, doordat mijn man daar overleed. En waarvoor is dat mensenleven nu op het spel gezet eigenlijk?’ Dat onbegrip zag je steeds vaker, ook op sociale media. Een veteraan postte foto’s van de ‘normale’ gang van zaken toen hij in Afghanistan zat, maar ook van het moment dat hij op een bom reed en hij de rest van zijn leven arbeidsongeschikt zou blijken. Met daaronder de tekst van het nummer ‘In the end’ van Linkin Park. ‘In the end it doesn’t even matter’- dat stond er. Het is een breed gedragen gevoel. Eentje waar de veteranenwereld vrij snel op in speelde. ‘Check je buddy. En als je er geen hebt, kun je hier terecht.’ Meer veteranen kregen door het nieuws het gevoel dat ze werden teruggeslingerd naar het moment dat ze daar zaten. Herinneringen kwamen naar boven, goed en slecht. En voor de mensen met PTSS of een ander trauma, zaten er meteen mensen klaar. Een staaltje teamwork waar iedereen blij mee is. Ook het thuisfront van overleden veteranen wordt gecheckt. ‘Het is fijn dat dit zo snel in werking wordt gezet. Je hebt niet het gevoel dat je helemaal wordt vergeten.’
In de tussentijd dendert het nieuws dagelijks door. Demonstraties, gewonden, tolken die maar niet naar Nederland komen. Of met mondjesmaat omdat ze het vliegveld niet op kunnen door de Taliban. Maar tijdens dit nieuws, komen ook steeds meer jonge veteranen met hun visie naar voren. Met hun problemen. Met wat de missie in Afghanistan heeft betekend voor hen, voor de Afghanen en voor Nederland. Ze leggen uit op het nieuws of in podcasts wat deze overname van de Taliban écht inhoudt. Ze proberen mensen een inzicht te geven in de situatie waar ze inzaten. Iets wat tot voor kort niet vanzelfsprekend was. Want hoe leg je mensen uit hoe gruwelijk het was? Hoe leg je oorlog uit aan mensen die nooit oorlog hebben meegemaakt? En terwijl het in Den Haag oorverdovend stil blijft, komen de veteranen met een uitleg. ‘Mijn’ veteranen durven na alles wat ze hebben doorgemaakt naar voren te stappen, zich kwetsbaar op te stellen en te laten zien wat de onzichtbare lijnen zijn die óók door onze samenleving lopen en in verbinding staan met Afghanistan. De lijnen van PTSS en trauma, van voorgoed veranderde levens, maar vooral van medeleven. Ze deden het namelijk allemaal voor de mensen daar. En het breekt hun hart te zien dat die mensen hun rechten worden afgepakt, zonder dat zij er iets aan kunnen doen. Ook zij kijken met een brok in hun keel naar alle filmpjes die voorbij komen op sociale media. Machteloos. Door Judith Wijdeven Nederlands Veteraneninstituut Als oud-matroos Amy van Son veertig is, zestien jaar na haar afzwaaien, brengt ze voor haar werk een bezoekje aan een fregat van de Koninklijke Marine. Zodra ze aan boord is, laat ze haar gezelschap verbijsterd achter. Ze móet naar de wc’s. Niet omdat haar zeebenen verweekt zijn, maar omdat ze de zeelucht zo gemist heeft. In haar tijd was die het sterkst in het toilet. Maar zover komt ze niet. Op het helideck wordt ze overspoeld door emoties. ‘Sinds een paar jaar was ik bevangen door een onverklaarbaar verlangen om terug te keren naar de marine’, vertelt Amy. ‘Nacht na nacht droomde ik erover. Zó levendig dat ik ’s ochtends mijn pak aan wilde trekken om op post te gaan. Ik wilde terug naar Defensie. Daar, op dat helideck, wist ik plotseling waar die drang vandaan kwam: dit zijn mijn mensen, voelde ik in elke vezel van mijn lijf. Want ik kwam uit een oorlog en hier was ik eindelijk veilig.’ Wedergeboorte Het was haar bewogen jeugd die haar bij de marine deed belanden, legt ze uit. ‘Ik had een gewelddadige, alcoholverslaafde vader. Een voormalig dienstplichtig marinier. Ik zag hem maar één keer trots. Dat was toen ik een wapenschildje kreeg van een commandant nadat ik een opstelwedstrijd won met een verhaal over mijnenvegers.’ Om de goedkeuring van haar vader te krijgen en het huis te ontvluchten ging Amy bij de marine. De goedkeuring bleef uit, maar de stap voelde als een wedergeboorte. ‘Ik leefde op door de vrijheid, het vertrouwen en de verantwoordelijkheid die ik er kreeg. De zee bracht me veel levenswijsheid.’ Als Amy voor het burgerbestaan kiest na jarenlang onafgebroken varen, krijgt ze het moeilijk. ‘Opeens was ik weer een individu. Wat was ik nog waard zonder mijn team en morsesleutel?’ Ook haar verleden speelde op. ‘Ik kon heel raar reageren op bepaalde triggers.’ Een studie humanistiek dwong haar te reflecteren op de ellende van vroeger. ‘Dat had ik nog nooit gedaan. Ik ging erover vertellen. En met het vertellen van mijn verhaal, groeide ook mijn eigenwaarde. Het is zo louterend als iemand met aandacht naar je luistert.’ Helmen vol verhalen Amy leidt nu het project ‘Helmen vol verhalen’. Daarin koppelt ze veteranen aan kunstenaars. ‘In vroegere tijden rukte het hele dorp uit om haar krijgers binnen te halen na een veldslag. Dat kun je je nu niet meer voorstellen. Zeker niet als het ‘jonge’ veteranen betreft. Om weer meer begrip en erkenning voor veteranen te krijgen, moeten burgers weten wat het betekent om naar een oorlog gestuurd te worden. Maar veel veteranen vinden het moeilijk hun ervaringen onder woorden te brengen. Daarom laten we veteranen hun verhaal vertellen aan een kunstenaar. Die vertaalt dat naar een kunstwerk. Het proces, het eindresultaat en de band die daaruit ontstaan, zijn helend.’ Ook voor Amy zelf. ‘De onthulling van elk kunstwerk – vijftien tot nu toe – emotioneert me telkens weer. Want door iets te betekenen voor anderen, erken ik ook mezelf.’ Anti-geweld en pacifist, dat is kunstenaar Danielle Spoelman. Ze wist helemaal niets van het leger. Waarom zou je jezelf in een gevaarlijke situatie plaatsen en naar plekken gaan waar niemand naar toe gaat? Ze wilde graag weten wat veteranen bewogen heeft daarvoor te kiezen. Zo kwam ze in contact met Linda Rullens, veteraan bij de Koninklijke Marechaussee, die anderhalf jaar op missie was in een VN-vluchtelingenkamp in Zuid-Soedan. ,,Het werd me na onze lange gesprekken duidelijk dat die keuze niet op zichzelf staat, maar door het beeld dat ik kreeg van haar leven, was het een logische stap. Ze zat op een plek waar ze veel ellende zag, waar een oorlog gaande was, ik vind het zo bijzonder dat je dan het goede gaat doen. Terwijl er verkrachtingen waren, er mensen doodgaan, bleef zij daar en voegde iets toe.” . Rullens was niet de standaardmilitair met het geweer op de rug, ze was meer een hulpverlener, daardoor is Spoelman haar toch gaan begrijpen. Voor Spoelman zelf was het leerzaam, om in te zien dat niet één beeld Linda Rullens kan weergeven. ,,Zij vertelt haar verhaal aan mij en door wat ik doe met haar verhaal, zeg ik iets terug. Dat is eigenlijk een heel bijzonder gesprek.”
Door Phaedra Werkhoven
Helden in Amerika Harrie Vorsteveld uit het Drentse Barger-Compascuum, veteraan sergeant-majoor bij de Luchtmacht en de techneut die het onderhoud doet aan de F16-vliegtuigen, is net terug van twee maanden Amerika, waar de veteranen geëerd worden als helden. Voor iedere voetbalwedstrijd wordt er standaard bij ze stilgestaan. ,,Dat zou hier ook wel iets meer mogen.” Helmen Vol Verhalen Hij was meteen laaiend enthousiast over het idee de verhalen van veteranen door kunstenaars te laten vertalen in een kunstwerk. Toen hij zijn verhaal aan de twee kunstenaars moest vertellen, brak hij. Hij wilde graag een ode brengen aan het thuisfront, zijn vrouw, zijn zoon, die iedere keer thuis achterblijven, terwijl hij maanden van huis is. Al zes missies heeft hij gedaan, maar de missie naar Kandahar was de zwaarste. ,,Ik heb zoveel respect voor de jongens die erop uit moesten. Ik zat op de basis. In Kandahar waren dagelijks raketaanvallen en er sneuvelde ook een aantal jonge militairen. Steeds hielden we van die herdenkingsbijeenkomsten. Dan zag je die jongens, zo jong en wat ze achterlieten. Het waren ook jongens die ik zelf kende en met wie een grapje had gemaakt.” Vorsteveld was zich op dat moment bewust van zijn gezin thuis, ‘je weet niet waar de raketten vallen’. |
Volg hier alles overHelmen Vol Verhalen Archieven
April 2024
Categorieën
Alles
|